خبر رسمی درباره نفوذ روسیه در معادن ایران

چندی پیش بود که «علیرضا شهیدی» معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از اکتشاف بخشی از مناطق کشور با کمک زمین‌شناسان روسیه خبر داد.

مساله این است که ما در حوزه اکتشاف آن‌طور که باید پیش نرفته‌ایم و مشکل هم بیشتر بر سر کمبود بودجه بوده است، زیرا به باور کارشناسان کمبودی در نیروی انسانی متخصص و دانش در این عرصه نداریم.

به گفته شهیدی، ایران همکاری‌های گسترده‌ای با کشورهای مختلف درباره مسائل زمین‌شناسی و معدن داشته است. به‌طور مثال در حال حاضر سازمان زمین‌شناسی تفاهم‌نامه‌های همکاری در امور زمین‌شناسی و اکتشافی با کشورهایی همچون چین، فرانسه، دانمارک و اتریش امضا کرده است. اما از آنجا که آمریکا ایران را تحریم کرده، در نتیجه همکاری‌ها هم برخی مواقع محدود به برخی کشورها از جمله چین و روسیه شده است.

گفته می‌شود که با توجه به کارنامه خوب روسیه در زمین‌شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم. حالا قرار است بزرگ‌ترین طرح پیمایش زمین‌شناسی به وسعت ۸۰‌هزار کیلومتر مربع در کشور اجرا ‌شود و به گفته شهیدی در بحث نیروی انسانی از همکاری‌های بین‌المللی بهره‌مند شویم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت: تحریم ایران توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا خارج از چارچوب سازمان ملل متحد انجام شده است. تحریم‌ها موجب خودداری بسیاری از کشورها در همکاری با ما شده است. اما همان‌طور که می‌دانید بسیاری از کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای شرقی چون روسیه و چین از آن تبعیت نکرده‌اند.

وی با اشاره به همکاری معدنی ایران و روسیه، خاطرنشان‌کرد: در همکاری ایران و روسیه هیچ سرمایه‌گذاری نمی‌شود و شرکت روسی در صورت موافقت طرفین به همکاری با ایران خواهد پرداخت.

شهیدی ادامه‌داد: با آغاز طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی و امضای تفاهمنامه سه‌جانبه میان سازمان زمین‌شناسی، معاونت معدنی و ایمیدرو مقرر شد در ۴۲۰ سلول یک‌پنجاه‌هزارم که اولویت اکتشافی داشته، در سه لایه زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی اقتصادی برداشت‌های میدانی انجام شود.

معاون وزیر صمت خاطرنشان کرد: نظر به وسعت این مناطق و محدودیت زمانی سه ساله برای برداشت‌های این مناطق (حدود ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع)، مقرر شد که از کشورهایی که توان مناسب دارند جهت همکاری دعوت به عمل آید که شرکت روسی «روس ژئو» که یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های زمین‌شناسی و اکتشافی روسیه است، موافقت خود را اعلام کرد.

وی تاکید کرد: در این مرحله در صورت نهایی شدن قرارداد نقش شرکت روسی تولید اطلاعات پایه و آموزش کارشناسان ایرانی است.

سابقه همکاری معدنی ایران با روسیه

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه همکاری سازمان زمین‌شناسی با روسیه مربوط به امروز نیست، ‌خاطرنشان کرد: سابقه همکاری زمین‌شناسی و اکتشافی با روسیه از سال ۱۳۷۷ وجود داشته است. در تفاهم و توافقنامه دهه ۷۰ که به امضای مشترک سازمان و شرکت JSC روسیه رسید زمینه‌های همکاری شامل اکتشاف مواد معدنی، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، آنالیز نمونه‌های اکتشافی و ژئوفیزیک بوده است.

وی درباره مزایای همکاری با روسیه، خاطرنشان‌کرد: روسیه در بحث زمین‌شناسی و اکتشافی جزو کشورهای پیشرو بوده و یادمان نرفته که حتی سازمان زمین‌شناسی در شوروی سابق در اندازه وزارتخانه زمین‌شناسی بوده است‌. وجود نیروهای متخصص و آزمایشگاه‌های شیمی و تعیین سن مطلق دقیق و امکان تولید اطلاعات پایه استاندارد و مستند بخشی از امکانات روسیه است که در کنار کارشناسان سازمان زمین‌شناسی در زمینه‌های کاری مورد استفاده قرار گیرد.

شهیدی با بیان اینکه در کارهای شرکت تکنواسپورت روسیه در ایران در بخش‌های مرکزی کشور جدای از تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی دقیق، اکتشاف مواد معدنی از جمله آهن با عیار و ذخیره بالا گواه بر این مدعاست، اضافه‌کرد: همه مراحل برداشت، پردازش و تلفیق و مدل‌سازی با نظارت کارشناسان سازمان زمین‌شناسی انجام می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: نظر به وسعت کشور، زمان محدود و افزایش هزینه‌های اکتشاف باید علاوه بر استفاده از پتانسیل و کارشناسان داخلی، از تجارب کشورهای دوست و باتجربه نیز استفاده کنیم.

استفاده از تجربیات کشورها پیش‌رو در حوزه معادن

معاون وزیر صمت با اشاره به این مساله که بسترهای صنعت روسیه روی توان معدنی غنی این کشور پهناور قرار گرفت، افزود: به لحاظ معدنی چه در سطح و چه زیرسطحی معادن بزرگی در این کشور اکتشاف شده و ما نیز می‌توانیم از این تجربیات نه‌تنها با روسیه و بلکه با سایر کشورهای پیشرو استفاده کنیم.

وی درباره همکاری‌های گسترده سازمان زمین‌شناسی با کشورهای مختلف اینگونه توضیح داد: در حال حاضر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تفاهمنامه‌های همکاری در امور زمین‌شناسی و اکتشافی با کشورهایی همچون چین، فرانسه، دانمارک و اتریش و… هم امضا کرده است.

 اجرای بزرگ‌ترین طرح پیمایش زمین‌شناسی در کشور

شهیدی در مورد اکتشاف بخشی از مناطق کشور با کمک و همکاری زمین‌شناسان روسیه خاطرنشان‌کرد: با توجه به کارنامه خوب روسیه در زمین‌شناسی و اکتشاف در نظر داریم تا بخشی از مناطق را از طریق زمین‌شناسان روسیه اکتشاف کنیم.

به گفته وی، در این طرح با پیمایش‌هایی که در مناطق انجام می‌دهیم منابع قابل توجهی از کانسارهای فلزی مانند آهن، مس، پلی‌متال‌ها، طلا و غیره را اکتشاف خواهیم کرد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه در دیواندره استان کردستان با اجرای ژئوفیزیک هوایی منابع قابل توجهی از ذخایر پنهان کانسار آهن اکتشاف شده است، ابراز امیدواری کرد که این کانسار آهن بتواند در صنایع معدنی استان استفاده شود و در آنجا موجب رشد تولید و کاهش بیکاری شود.

وی ادامه داد: امیدواریم در ادامه طرح پیمایش بتوانیم ذخایر قابل توجهی را در استان‌هایی همچون قم، مرکزی، اصفهان و آذربایجان غربی اکتشاف کنیم.

تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی در ۸۰ هزار کیلومتر مربع از مناطق کشور

در ادامه شهیدی از فعالیت‌های اکتشافی در زمینه عنصر لیتیم خبر داد و یادآور شد: سازمان زمین‌شناسی امسال برای نخستین بار در تاریخ خود تولید اطلاعات پایه را در پهنه‌هایی در مجموع به وسعت ۸۰ هزار کیلومتر مربع در سطح کشور انجام می‌دهد.

وی افزود: در این راستا، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، نقشه‌های ژئوشیمی، زمین‌شناسی اقتصادی و غیره در قالب سلول‌های یک پنجاه‌هزارم در کنار عملیات ژئوفیزیک هوابرد در حال انجام است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور اضافه کرد: در عملیات ژئوفیزیک هوابرد نیز از سال گذشته کار به صورت جدی آغاز شد و با انجام برداشت حدود ۱۱۰ هزار کیلومتر خطی، رکوردی در این زمینه ثبت شد.

وی ادامه داد: تلاش‌مان بر این است که با توجه به اینکه عمده عملیات شناسایی در مناطق توسط سازمان زمین‌شناسی انجام می‌شود، مناطقی را در اولویت قرار دهیم که بتوانیم در آنها به اکتشاف ذخایر و به‌ویژه ذخایر پنهان برسیم.

شهیدی ادامه داد: با این کار سیستماتیک که به‌تازگی آغاز شده، نظم بسیار خوبی را در موضوع اکتشافات داریم؛ به‌طوری که در گذشته اکتشاف به صورت ناحیه‌ای در پهنه‌ها تعریف می‌شد، اما امروز در قالب سلول‌های یک پنجاه‌هزارم که هر سلول ۶۲۵ کیلومتر مربع را شامل می‌شود، اقدامات در حال انجام است.

وی اضافه‌کرد: در هر یک از سلول‌ها بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ نمونه برداشت می‌شود و در ادامه براساس رخ‌نمون‌هایی که در هر منطقه وجود دارد، برای هر نمونه ۵۷ عنصر شناسایی می‌شود؛ به این ترتیب بانک اطلاعاتی خوبی از عناصر موجود در هر منطقه جمع‌آوری می‌شود و در این زمینه اقتصادی بودن یا اقتصادی نبودن به هیچ عنوان مطرح نیست.

معاون وزیر صمت با اشاره به رکوردهای به‌دست آمده در این زمینه، تصریح‌کرد: امضای تفاهمنامه سه‌جانبه بین ایمیدرو، معاونت معدنی وزارت صمت و سازمان زمین‌شناسی و مجزا شدن وظایف هر یک از آنها، مانع از زمان‌بر شدن و هزینه‌بر شدن کارها شده و از دوباره‌کاری جلوگیری می‌کند.

وی در ادامه اینگونه توضیح ‌داد: به ‌طور مثال، طبق این تفاهمنامه مقرر شده سازمان زمین‌شناسی فقط در زمینه شناسایی و پی‌جویی ورود داشته باشد و دیگر به دنبال اکتشاف عمومی و تفصیلی نرود. به این ترتیب با صلاحدید سیاست‌گذار بخش، اکتشافات عمومی و تفصیلی توسط بخش خصوصی یا ایمیدرو به انجام خواهد رسید.

شهیدی با اشاره به فعالیت‌های اکتشافی در زمینه عنصر لیتیم، اظهارکرد: لیتیم یک عنصر استراتژیک است که البته نمی‌توان همچون سنگ‌آهن ذخیره دقیق آن را بیان کرد.

وی افزود: اکنون اکتشافات سیستماتیک و نمونه‌برداری‌ها برای این عنصر در اقصی نقاط کشور در حال انجام است، با این حال تاکنون نتوانسته‌ایم سطحی از لیتیم را که برداشت آن اقتصادی باشد اکتشاف کنیم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور همچنین گفت: بخش خصوصی در این زمینه ورود کرده و در اقصی نقاط کشور مشغول به فعالیت اکتشافی است.