دستکاری های مخرب انسانی در طبیعت عامل کم آبی امروز

خوزستان نیز در چند سال اخیر به دلیل کمبود آب و خشکسالی ناشی از آن، با مشکلات زیادی از جمله فاضلاب، توسعه نیافتگی صنعتی، ازبین رفتن زمین های زراعی، تلف شدن دام ها، و.. رو به رو شده است. اما مشکل خشکسالی در خوزستان تنها به مسائل اقتصادی، منجر نمی شود، بلکه این موضوع حیاتی بر سایر حوزه های فرهنگی و سیاسی نیز تاثیر گذار است.

گسترش نیوز در گفت و گو با فاطمه ظفر نژاد، پژوهشگر آب و توسعه پایدار به بررسی ابعاد مختلف خشکسالی و تاثیر آن بر روند زندگی مردم خوزستان پرداخت. با ما همراه باشید.

خشکسالی یا سو؛ مدیریت؟

ظفرنژاد در خصوص عوامل موثر در ایجاد خشکسالی عوان کرد: پدیده ای به عنوان خشکسالی وجود ندارد، بلکه آنچه که ما با آن روبه رو هستیم این است که در تمام تاریخ ما با کم آبی یا ترسالی روبه رو بوده ایم، به طور مثال در هیچ یک از سفرنامه ها، اسناد تاریخی، تاریخ زمین شناسی هرگز دیده نشده که کارون خشک شود. این ها پدیده ی خشکسالی نیست، بلکه ناشی از دستکاری نسنجیده و مهندسی تهاجم به طبیعت است که اثرات بسیار ناسازگاری بر سرزمین و بوم شناسی وارد می کند.

وی افزود: در واقع ما با پدیده ای به نام خشکی انسان ساز روبه رو هستیم، و در چند سال اخیر بحران کم آبی با تدابیر نادرست وزارت نیرو به اوج خود رسیده است.

کاهش چشمگیر آب در هورالعظیم

ظفرنژاد ادامه داد: هزاران شغل وابسته به هورالعظیم با وجود تنش های آبی اخیر به خطر افتاده و این روزها شاهد رکود در تولیدات و صادرات این منطقه بوده ایم. ایجاد سد بر رود کرخه، به عنوان منبع اصلی تغذیه هورالعظیم، حال این روزای هورالعظم را ناخوش تر کرده است. علاوه بر آن ایجاد طرح های بی پشتوانه به عنوان توسعه، موجب اثرات مخرب دراز مدت بر هورالعظیم شد.

تنش های اجتماعی ناشی از بحران آب

بحران آب فشار زیادی را بر جوامع بومی مولد ایجاد کرده است، وقتی افراد جامعه حقابه های موروثی خود را از دست می دهند، چاره اش این است که زمین های خود را رها کرده، و به سرنوشت زندگی در حاشیه شهر ها تن دهند. در این صورت از کشاورزان و جوامع بومی مولد ارزش، تبدیل به حاشیه نشین دور از شهرها می شوند، و در کنار زندگی بسیار سخت به ناچار به مشاغل پست وناسازگار روی می آوردند.

وی در ادامه گفت: این موضوع فشار زیادی را هم بر این افراد و هم شهر های مهاجر پذیر ایجاد می کند و باعث بروز تنش های اجتماعی و فرهنگی می شود. یکی از اصلی ترین مساۀل ایجاد شده توسط این موضوع، بحث امنیت غذایی و امنیت ملی است، در واقع از دست دادن حقابه ها، سبب بروز نا رضایتی، و تداوم ناکارآمدی ها باعث بروز شورش هایی در مناطق بومی شده و در نهایت منجر به بروز تنش ها اجتماعی و کشته شدن افراد می شود.

ظفر نژاد افزود: نتیجه طبیعی سازی این مشکلات در نهایت منجر به تجزیه این مناطق شده و راه را برای سو، استفاده کشورهای حاشیه هموارتر می کند.

ظفر نژاد در پایان پیرامون حل مشکل کم آبی در کشور گفت: بر اساس ابلاغیه متشر شده توسط رهبری در سال ۹۴، درباره سیاست های کلی محیط زیست، ما نیاز به سازوکاری برای ایجاد مدیریت جامع و هماهنگ منابع حیاتی و افزایش توانمندی ها و ظرفیت های حقوقی و ساختاری مناسب برای حل مشکلات آب داریم، به طوری که بتوان با کمک مشارکت مردمی و و اصلاح کارکرد وزارت نیرو به حل بحران آب و کاهش تنش های اجتماعی ناشی از آن در جامعه بپردازیم.