حمل و نقل هوشمند، زیرساخت شهر هوشمند

بهره‌گیری از فناوری نوین ارتباطی برای هوشمندسازی حمل و نقل شهری و جاده‌ای، بستر یگانه‌ای برای توسعه همه‌جانبه شناخته می‌شود، مفهوم شهر هوشمند که پیش‌تر یک مفهوم لوکس و دست‌نیافتنی بود امروزه به لطف زیرساخت‌های ارتباطی نوین دست کم در حوزه حمل و نقل، شکل ملموسی به خود گرفته است. به مناسبت روز ملی حمل و نقل درباره ماهیت هوشمندسازی حمل و نقل و دستاوردهای آن با سروش میرعمادی کارشناس و کنشگر این حوزه گفت‌وگو کرده‌ایم.

هوشمندسازی حمل و نقل در خدمت جان و مال شهروندان

سروش میرعمادی کارشناس و کنشگر حوزه حمل و نقل هوشمند در گفت‌گو با خبرنگار گسترش نیوز مهمترین دستاورد هوشمندسازی حمل و نقل را کاهش تلفات جانی دانست و تشریح کرد: تلفات جانی زنجیره‌ای از آسیب‌ها را متوجه جامعه می‌کند، از آسیب‌های عاطفی و مالی تا آسیب‌های اجتماعی. با توجه به اینکه در میان سه عامل اصلی تصادف یعنی انسان، خودرو و جاده، عامل انسانی بیشترین سهم را دارد با مکانیزه کردن شهر و جاده‌ها امکان تاثیرگذاری مثبت وجود دارد. از سال ۱۳۹۳ که راهداری پروژه ملی ۱۸۷۹ سامانه سرعت‌سنج در کل کشور را اجرا کرد آمار تصادفات و آمار تصادفات منجر به تلفات، کاهش یافت.

وی افزود: آثار فرهنگی این طرح در بلند مدت آشکار می‌شود، نظارت هوشمند به مرور زمان اثر خود را در ذهن مردم به جای می‌گذارند که حتی وقتی دوربین‌های سرعت‌سنج هم وجود نداشته باشند، رانندگان در چارچوب سرعت مجاز رانندگی می‌کنند، مانند موضوع کمربند ایمنی که اکنون بسیاری از رانندگان نه از ترس جریمه، بلکه برای ایمنی آن را پذیرفته‌اند.

این کارشناس حوزه حمل و نقل هوشمند در خصوص اهمیت بالای اثر زیست‌محیطی هوشمندسازی گفت: وقتی خودروها برای پرداخت عوارض جاده‌ای توقف نمی‌کنند و در ترافیک قرار نمی‌گیرند، مصرف سوخت و مدت زمان سفر کاهش پیدا می‌کند یا مثلاً برای کنترل آلودگی هوا، از این فناوری برای شناسایی خودروهایی که معاینه فنی ندارند و خودروهایی که به محدوده زوج و فرد وارد می‌شوند، استفاده می‌شود. از طرف دیگر یکی از عوامل تاثیرگذار در ترافیک، تصادفات است که همین موضوع منجر به افزایش زمان و در ادامه کاهش مصرف سوخت خواهد شد، بگذریم که هر تصادف، زنجیره‌ای از عبور و مرور را به کشور تحمیل می‌کند، از پیگیری پلیس و آمبولانس گرفته تا دریافت خسارت از بیمه و...

وی ادامه داد: این فناوری به جز موارد عمومی برای مقاطع زمانی خاص قابلیت استفاده موردی هم دارد به عنوان نمونه برای کنترل ورود به شهرهای قرمز با هدف مدیریت بحران کرونا از همین فناوری استفاده شد.

پا به پای دنیا پیش آمده‌ایم

میرعمادی بر قدرت تولید و خدمات داخلی تاکید کرد و گفت: در زمینه‌ی فناوری و فناوری یک محصول خوب در این زمینه سه تا شاخص دارد: قدرت تشخیص خودرو، خوانش صحیح پلاک خودرو و دقت در سنجش سرعت. این فناوری در تمام دنیا یکسان است، همه جا یا از پردازش تصویر استفاده می‌کنند یا از رادار. تنها تفاوت محصولات ما با محصولات کشورهای پرچم دار در این حوزه مثل سوئد و آلمان، در دقت عملکرد است که ما در حمل و نقل هوشمند پا به پای فناوری جهانی جلو رفته‌ایم.

وی خاطر نشان کرد: نکته خیلی مهم برای افزایش در بهره مندی از مزایای مکانیزه کردن حمل و نقل هوشمند، افزایش کمیت استفاده از این محصولات است یعنی هر چقدر سطح پوشش‌دهی راه‌ها را بالا ببریم، امکان بهره مندی از این محصولات نیز بالا می‌رود، اما این وابسته به تخصیص بودجه دولتی در این حوزه است که سیاست‌ها و اولویت‌های توسعه، امنیت و حمل و نقل در این زمینه تعیین کننده است. لازم به توضیح است باتوجه به اینکه هوش مصنوعی ویژگی خودیادگیرندگی دارد با افزایش تعداد سامانه‌ها، عملکرد نرم‌افزاری نیز بهبود پیدا می‌کند.

میرعمادی با بیان اینکه راهداری، نیروی انتظامی و شهرداری متولیان حمل و نقل هستند تصریح کرد: نهادهای متولی حمل و نقل، امکان داخلی خوبی برای بهره‌گیری از این خدمات دارند. ما در فناپ زیر ساخت متناسب با فناوری روز دنیا سخت افزار و نرم افزار را با اتکا به نیروی انسانی متخصص داخلی، بومی کرده‌ایم. نرم‌افزار «به‌خوان» که کار پردازش تصاویر را انجام می‌دهد یکی از نقاط قوت ما است. چون تمام این نرم‌افزار را همکاران ما طراحی و پیاده‌سازی کرده‌ و متناسب با نیازهای کشور، سفارشی‌سازی کرده‌اند. باید باور کنیم تولید و بهبود فناوری ملی مستلزم اعتماد به متخصصین و دانش بومی است.

وی افزود: در بخش سخت‌افزار هم ما از توانمندی نخبگان داخلی استفاده کردیم طبیعتاً پردازنده، مادربرد و حافظه که دانش تولید آن در داخل نیست وارد می‌شود اما سازوکار بکارگیری این قطعات برای نیل به اهداف خودمان برپایه طراحی ما انجام شده است.

این کارشناس و کنشگر حمل و نقل هوشمند با تاکید بر اینکه به جز نهادهای متولی حمل و نقل این سامانه‌ها ذی‌نفعان دیگری هم داد و در این باره تصریح کرد: به عنوان مثال کاهش تصادفات هزینه شرکت های بیمه را هم کاهش می‌دهد و این برای شرکت‌های بیمه جذابیت دارد که با برنامه ریزی صحیح امکان ورود این شرکت ها به عنوان متولی خصوصی وجود دارد.

محصول زیرساختی و کارکردهای چندگانه

میرعمادی درباره کارکردهای این محصولات یادآور شد: این محصولات زیرساختی هستند و برپایه نیاز متولیان کارکرد آنها تعیین می‌شود، اکنون از این سامانه‌ها برای ثبت تخلف سرعت هم بصورت لحظه‌ای و هم بصورت متوسط یعنی بر اساس ثبت سرعت در دو سامانه مختلف و گرفتن میانگین استفاده می‌شود همچنین این سامانه تخلف عبور از چراغ قرمز را ثبت می‌کند (اینکه خودرو از چراغ قرمز عبور کند و یا روی خط عبوری بایستد)، همچنین ثبت تخلف ورود به محدوده زوج و فرد و مواردی مانند کنترل ورود به خط ویژه، خط اضطرار تونل هایی همانند توحید و رسالت.

وی افزود: یکی از قابلیت‌های سامانه‌های بومی، سفارشی‌سازی نیازهای کارفرما برای اساس نیاز‌های مقطعی یا دائمی آنهاست. به‌عنوان مثال در برخی محدودیت‌ها (منع عبور در شرایط کرونایی) لازم است لیست پلاک خوردوهایی که فقط اجازه عبور دارند در سامانه به عنوان فهرست سپید ثبت شوند به این معنی که فقط این خودروها اجازه تردد در این مسیرها را دارند. ما این امکان را به ارگان‌ها و شرکت‌ها داده‌ایم تا بتوانند بر اساس سیاست‌هایشان این فهرست سپید را، بروزرسانی کنند.

این کارشناس و کنشگر حمل و نقل هوشمند، اخذ الکترونیک عوارض جاده‌ای و همچنین ثبت هوشمند پارکینگ حاشیه‌ای خیابان را در زمره کارکردهای دیگر این سامانه‌ها دانست و در ادامه به کارکردهای امنیتی این سامانه اشاره کرد و گفت: پلیس از همین محصول برای خودروهای تحت تعقیب مثل خودروهای تحت تعقیب بهره می‌گیرد بدین ترتیب که پلاک تمام خودروهای ورودی به شهرها ثبت می‌شود، هنگامی که خودرویی به عنوان خوردو تحت تعقیب تشخیص داده شد، به سرعت به نزدیکترین پاسگاه اطلاع رسانی می‌شود.

هوشمند سازی کارآفرین و اشتغال‌زاست

نسل اول منتقدان به مدرنیته تاکید داشتند که فناوری باعث بیکاری نیروی کار سنتی می‌شود اما تجربه نشان داد فناوری فرصت‌های شغلی جدید ایجاد می‌کند. میرعمادی در پایان در پاسخ به این پرسش که هوشمندسازی حمل و نقل تا چه اندازه در اشتغالزایی موفق بوده ابراز داشت: ذات اجرای این پروژه‌ها اشتغال‌زاست چون متناسب با هر سامانه‌ای که در هر استانی نصب می‌شود از همان استان تعدادی نیروی کار برای بهره‌برداری و پشتیبانی از آن استخدام می‌شوند. وقتی ما یک محصول بومی داریم یعنی یک کارگاه با کارکنان بومی داریم برای تولید هر یک از محصولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری گروهی به کار گرفته شده‌اند.

وی بازگو کرد: در بخش اجر،ا چهار فاز جداگانه داریم، قسمت دوربین، قسمت عمرانی، قسمت ارتباطات مخابراتی و قسمت برق رسانی. بنابراین این فناوری، یک زنجیره‌ای از اشتغال ایجاد می‌کند.