افزایش رشد صنایع و معادن

همچنین براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ رشد ارزش‌افزوده گروه صنایع و معادن در تابستان ۱۴۰۱ به رقم ۹.۶ درصد رسید که در سالیان گذشته، کم‌نظیر است. رشد این گروه در نیمه نخست سال گذشته منفی ۴.۴ درصد بود. رشد بخش صنعت در تابستان سال گذشته ۷.۸ درصد بوده در حالی‌که تابستان سال ۱۴۰۰ منفی ۹.۱ درصد بود. آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی از آمار رشد اقتصادی در بخش صنایع و معادن است.براساس آمار تابستان ۱۴۰۱، رشد بخش معدن ۳.۷ درصد اعلام شده است، این در حالی است که رشد بخش معدن در تابستان سال ۱۴۰۰ منفی ۶.۳ درصد بود.

بر اساس گزارش بانک مرکزی در نیمه اول ۱۴۰۱، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات کشور به ۱۵ درصد رسید. رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات به معنای افزایش تمایل سرمایه‌گذاری در بخش تولیدات صنعتی در کشور است.این رشد از سال ۱۳۹۳ به بعد یعنی در نیمه نخست 8 سال گذشته بی‌نظیر است. در سال‌های پس از برجام نیز چنین رشدی در زمینه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات کشور محقق نشده بود.

نرخ رشد منفی تشکیل سرمایه در سال‌های اخیر، ظرفیت رشد اقتصادی را تا حدود زیادی از بین برده بود. از همین رو یکی از الزامات جدی بازگشت کشور به مسیر رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری کلان بخش خصوصی و دولتی برای جبران سرمایه‌های مستهلک شده در سال‌های اخیر و بازیابی توان تولید کشور برای رشد درآمد سرانه و غلبه بر فقر گسترده به‌جا مانده از دولت قبل است. در این شرایط، تشکیل سرمایه به‌عنوان جزء حیاتی در گزارش‌های رشد اقتصادی مطرح است، به‌طوری که رشد آن نوید آینده‌ای روشن از تداوم رشد اقتصادی، بهبود درآمد سرانه و کاهش تدریجی شدت و گسترده فقر در کشور را می‌دهد.تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات به‌طور عمده به حوزه فعالیت وزارت صمت مربوط است و رشد چشمگیر آن بیانگر اثرگذاری سیاست‌های دولت سیزدهم در بخش صنعت و معدن است.

بالاترین رشد بخش صنعت از سال ۱۳۹۷ رقم خورد

مرکز آمار هم در گزارشی اعلام کرد: رشد ارزش‌افزوده بخش صنعت در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ به ۴.۹ درصد افزایش یافته است. رشد بخش صنعت در سه‌ماهه نخست این سال ۵.۱ درصد و در سه‌ماهه دوم ۴.۸ درصد بوده است. این در حالی است که در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۰ رشد بخش صنعت ۴.۹ درصد و در سه‌ماهه دوم ۲ درصد بود. در مقایسه با سال‌های گذشته، رشد ۴.۹ درصدی بخش صنعت در نیمه نخست امسال بالاترین رشد از سال ۱۳۹۷ به بعد است. در نیمه اول سال ۱۳۹۷ رشد بخش صنعت کشور منفی ۳.۸ درصد و در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ منفی ۱.۶ درصد بود. در نیمه اول سال ۱۳۹۹ رشد بخش صنعت کشور مثبت شد اما کمتر از یک درصد بود و به ۹ دهم درصد رسید و در نیمه نخست سال 1400 هم رشد ۳.۵ درصدی ثبت شد. رشد ۴.۹ درصدی بخش صنعت در 1401 بیانگر جهش مناسب آن است.

شاغلان بخش صنعت

بر اساس گزارش مرکز آمار، در تابستان ۱۴۰۱ تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور به بیش از 8 میلیون نفر رسید که در یک دهه اخیر، بی‌سابقه است.

در تابستان این سال ۸ میلیون و ۲۹ هزار نفر در بخش صنعت کشور شاغل بوده‌اند. این در حالی است که در تابستان سال ۱۴۰۰ حدود ۷ میلیون و ۹۰۷ هزار نفر در بخش صنعت کشور مشغول به کار بودند. بر این اساس در یک سال مورد بررسی حدود ۱۲۲ هزار نفر به تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور افزوده شده است.

در یک دهه اخیر تعداد شاغلان در بخش صنعت کشور در فصول تابستان بین ۶.۸ تا ۷.۹ میلیون نفر در نوسان بوده و این نخستین‌بار است که رکورد بالای 8 میلیون نفر شاغل در بخش صنعت کشور تحقق یافته است.

سیاست‌های وزارت صمت دولت سیزدهم در احیای واحدهای راکد و نیمه‌تعطیل، تامین مالی زنجیره‌ای صنایع و تولیدکنندگان تاثیر قابل‌توجهی در بهبود اشتغال در بخش صنعت کشور داشته است. از ابتدای دولت سیزدهم بیش از ۲ هزار واحد راکد و نیمه‌تعطیل احیا شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار، در بهار ۱۴۰۱ رشد ارزش‌افزوده بخش صنعت ۵.۱ درصد بود که از ابتدای ۱۳۹۷ بالاترین رقم محسوب می‌شود.

شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی

پژوهشکده بانک مرکزی هم نوشت: بیش از ۲۸۰ شرکت صنعتی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس که به صورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر می‌کنند بیشتر از نصف تولید کشور را در اختیار دارند. بر این اساس، با توجه به بررسی آمار این شرکت‌ها می‌توان وضعیت تغییرات تولید صنعت کشور را رصد کرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص استخراج شده از داده‌های این شرکت‌ها هم‌راستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است. بنابراین این شاخص در زمانی که شاخص‌های رسمی کل کشور با تاخیر منتشر می‌شوند و تواتر فصلی دارند، می‌تواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد.

براساس آمار پژوهشکده بانک مرکزی، پس از کاهش قابل‌توجه تولید صنعتی در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ و ابتدای سال ۱۳۹۸، رشد تولید این بخش از فصل چهارم ۱۳۹۸ صنعت روند صعودی به خود گرفت و این روند صعودی تا خردادماه ۱۴۰۰ ادامه داشت.

در سه فصل تابستان، پاییز و زمستان سال ۱۴۰۰ متاثر از آثار به جامانده از سیاست‌های اقتصادی دولت گذشته، روند رشد شاخص تولید صنعتی یک روند بدون نوسان در حول و حوش صفر بود. اما بهار سال ۱۴۰۱ با به ثمر نشستن سیاست‌های وزارت صمت دولت سیزدهم با رشد مثبت شاخص تولید صنعتی آغاز شد.

این روند مثبت در ماه‌های تابستان نیز ادامه پیدا کرد و شاخص تولید صنعتی در ماه‌های تابستان ۱۴۰۱ بین ۶ تا بیش از ۷ درصد رشد کرد. شاخص تولید صنعتی در نخستین ماه پاییز ۲.۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرد که بیشترین نرخ رشد در یک سال اخیر بوده است. در آبان ماه رشد شاخص تولید صنعتی به ۵.۶ درصد رسید که همچنان رقم بالایی محسوب می‌شود.

شاخص تولید خودرو و قطعات رکورد زد

تولید خودرو و قطعات رکورددار رشد در بین صنایع شد. بر اساس گزارش پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات و صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل بیشتر از سایر صنایع بوده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در آبان ۱۴۰۱ بخش صنعت و معدن» نوشته است: در آبان ۱۴۰۱، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی از ابتدای دوره محاسبه شاخص (ابتدای ۱۳۹۷ تاکنون) عملکرد کم‌نظیری داشته است؛ در این ماه شاخص تولید و فروش نسبت به ماه مشابه سال ۱۴۰۰ به ترتیب با افزایش ۸.۲ و ۱۴.۴ درصدی و نسبت به مهر ۱۴۰۱ با افزایش ۷.۴ و ۱۴.۵ درصدی مواجه شده است.

همچنین در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی رشد ۵ درصدی را ثبت کرد. رشد شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نیز در ۸ ماه نخست سال مورد بررسی ۹.۶ درصد بوده است.

در آبان ۱۴۰۱ رشته فعالیت خودرو و قطعات بر مبنای شرکت‌های بورسی رکورد جدیدی ثبت کرد و شاخص تولید و فروش آن به ترتیب رشد ۴۷.۳ و ۶۷.۲ درصدی را نسبت به ماه مشابه سال قبل ثبت کرده است. هم‌چنین، در آبان ۱۴۰۱ شاخص تولید و فروش رشته فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۶ درصدی و افزایش ۳.۲ درصدی داشته است.

در آبان ۱۴۰۱، نسبت به مشابه سال قبل ۱۲ رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و ۳ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید داشته‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس به صورت ماهانه شاخص تولید، فروش و نرخ ۳۰۲ شرکت صنعتی بورسی را محاسبه می‌کند.

رشد شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی

بانک مرکزی گزارش داد: شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی (۱۰۰ نفر کارکن و بیش‌تر) که در فصل بهار سال ۱۴۰۱ افزایش ۳.۰ درصدی نسبت به فصل بهار سال قبل را به ثبت رسانده بود، در فصل تابستان نیز با افزایش قابل‌ملاحظه ۱۰.۲ درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل همراه شد. بر این اساس، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در نیمه نخست سال ۱۴۰۱ از رشد ۶.۶ درصدی نسبت به نیمه نخست سال ۱۴۰۰ برخوردار شد. با توجه به اینکه نزدیک به ۷۰ درصد از ارزش‌افزوده بخش صنعت به عملکرد تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی اختصاص دارد، رشد محقق‌شده شاخص تولید کارگاه‌های مزبور نقش مهمی در رشد ۵.۸ درصدی ارزش‌افزوده بخش صنعت و به نوبه خود بر عملکرد ۳.۰ درصدی رشد اقتصادی در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱ داشته است.

سخن پایانی

بررسی عملکرد رشد شاخص مزبور به تفکیک رشته فعالیت‌های صنعتی (بر حسب کدهای ISIC دو رقمی) نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال ۱۴۰۱، شاخص تولید ۲۱ گروه صنعتی از مجموع ۲۴ گروه صنعتی (با سهم ۸۶.۵ درصدی از شاخص کل) از افزایش عملکرد نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده‌اند. از مهم‌ترین رشته فعالیت‌های صنعتی که بیشترین سهم را در رشد محقق شده شاخص مزبور در ۶ ماهه نخست سال 1401 داشته‌اند می‌توان به «صنایع تولید فلزات اساسی»، «صـنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر» و «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» اشاره کرد. این روند کمابی تا پایان سال برقرار بوده است.