تحقق کربن صفر و جایگاه ایران

در سال‌های اخیر، اخبار زیادی درباره انتشار گازهای گلخانه‌ای و اثرات سوء آن بر آب‌وهوای کره زمین منتشر و برنامه دولت‌ها نیز برای کاهش آلایندگی کربن تا سال ۲۰۵۰ به‌کرات عنوان شده است که همه در راستای توافقنامه پاریس است. این توافقنامه که با نام پیمان پاریس نیز شناخته می‌شود، ذیل چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل درباره تغییر اقلیم (UNFCCC) قرار دارد و تلاشی است که از سال ۲۰۲۰ آغاز شده و یکی از اهداف اصلی آن، کاهش تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

برای درک بهتر اهمیت این پیمان و تلاش‌های بین‌المللی برای دستیابی به اهداف آن باید بدانیم که یک تن Co۲ معادل تولید یک خودروی دیزلی در مسافت ۶۰۰۰ کیلومتر یا به‌عبارت دیگر، معادل سوزاندن ۴۳۹ لیتر بنزین است. همین‌طور معادل میزان آلاینده‌ای است که برای جابه‌جایی یک مسافر پرواز پاریس ـ نیویورک و شارژ کردن ۱۲۱ هزار موبایل تولید می‌شود.تولید و جذب کربن در طبیعت هم به‌نوبه خود فرآیند جالبی است. هر هکتار زمین کشاورزی سالانه ۰.۵ تن کربن جذب می‌کند تا گیاهان رشد کنند، هر ۵۰ درخت نیز سالانه یک تن کربن جذب می‌کند!طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، آلایندگی کربن دنیا در سال ۲۰۲۲ معادل ۳۶.۸ میلیارد تن بوده که نیروگاه‌ها با سهم ۳۹.۸ درصد بیشترین سهم را در این آلایندگی داشته‌اند! سهم صنایع ۲۴.۸ درصد و ۲۱.۶ درصد و سهم ساختمان‌ها نیز ۸ درصد است! اما زغال‌سنگ با ۴۲ درصد و نفت با ۳۰ درصد بیشترین سهم را در آلایندگی Co۲ دنیا دارند.

حال نگاهی داشته باشیم به سهم ایران در تولید آلایندگی‌های کربنی در دنیا؛ کشور ما با ۱.۹ درصد بعد از چین با ۳۲.۹ درصد، امریکا با ۱۲.۶ درصد، اتحادیه اروپا با ۷.۳ درصد، هند با ۷ درصد، روسیه با ۵.۱ درصد و ژاپن با ۲.۹ درصد در جایگاه هفتم جهان ایستاده است.اما باتوجه به اینکه ایران کشوری صنعتی نیست، این رتبه جایگاهی بسیار وحشتناک است و بی‌شک در دهه‌های آینده برای ما مشکل فراوانی ایجاد خواهد کرد. عامل تولید این میزان آلودگی فقط و فقط یک چیز است و آن استفاده نامتعارف و بی‌رویه از گاز و مشتقات نفتی به‌دلیل یارانه ۹۵درصدی آنها است.به‌عنوان مثال، در حالی که هر مترمکعب گاز به‌طورمتوسط در شرایط عادی حدود ۵۰ سنت دست مصرف‌کننده می‌رسد، یعنی چیزی در حدود ۲۰ هزار تومان، نرخ گاز خانگی و نیروگاه‌ها در کشور ما فقط ۱۲۵ تومان و برای مصارف صنعتی ۲۰۰۰ تومان است.به‌عبارت دیگر، در مصرف خانگی یارانه ۹۹ درصدی و در مصرف صنعتی یارانه ۹۰ درصدی وجود دارد و همین امر موجب شده کشور ما باوجود ذخایر فراوان در تراز بازرگانی گاز منفی باشد. یعنی بیش از صادرات، واردات گاز داریم و با این همه در تابستان مشکل تامین برق وجود دارد و در زمستان مشکل تامین گاز جدی می‌شود. همه این مشکلات ناشی از سوءمدیریت و بی‌تدبیری‌هایی است که در دهه‌های اخیر در کشور به‌وقوع پیوسته است. با این همه براساس آمار هر خانواده ۴ نفره به‌طورمتوسط ماهانه ۷۰۰ دلار انرژی مصرف می‌کند و بر آلودگی جو کره زمین می‌افزایند، بی‌آنکه سودی از یارانه بی‌حساب انرژی نصیب سفره مردم شود.