دیپلماسی اقتصادی به سبک چین

باتوجه به نقش پررنگ چین در ایجاد روابط بین ایران و عربستان، می‌توان نتیجه گرفت که این کشور به برقراری رابطه حسنه میان ۲ کشور بزرگ منطقه خاورمیانه بسیار علاقه‌مند است و به این باور رسیده که اتحاد این ۲ کشور تاثیرگذار، برای حفظ منافع چین بسیار مهم و ضروری است. به‌عبارت‌دیگر، چین می‌داند که برای حفظ آرامش در منطقه این ۲ کشور بزرگ و قدرتمند باید با هم متحد باشند تا در نهایت، چین را در دستیابی به هدف بزرگ تامین انرژی یاری دهند. اگر کمی به عقب‌تر برگردیم، دلیل اشتیاق چین، به‌وضوح روشن می‌شود. وقتی شی‌جی‌پینگ به ریاست‌جمهوری انتخاب شد، دانست که به‌جای اینکه واردات نفت کشور متبوعش با سوپرتانکر از طریق کانال مالاکای بین تایلند و سنگاپور انجام شود، بهتر است از طریق بندر گوادر پاکستان انتقال یابد. علت این بود که در هنگام جزر و کاهش عمق آب، دزدهای دریایی برای اخاذی مرتبا به سوپرتانکرهایی که نفت را به شرق چین می‌بردند، حمله می‌کردند. در نهایت، چین تصمیم گرفت که نفت موردنیاز خود را از طریق خط لوله سراسری از غرب به شرق کشور منتقل کند، اما برای اینکه به آب‌های آزاد دسترسی داشته باشد یا باید از افغانستان عبور می‌کرد یا پاکستان. در زمان دولت اشرف غنی که افغانستان کاملا تحت‌کنترل امریکایی‌ها و بلوک غرب اداره می‌شد، چین بارها تلاش کرد در پروژه‌های افغانستان حضور پیدا کند، اما دولت غنی حمایت لازم را از این کشور انجام نمی‌داد و به‌این‌ترتیب، چین به‌صرافت افتاد تا به‌جای اینکه از طریق افغانستان و ایران به دریای آزاد و آب‌های گرم راه پیدا کند، از مسیر پاکستان وارد شود و سرمایه‌گذاری عظیمی برای راه‌اندازی بندر گوادر انجام داد تا نفت موردنیاز خود را از طریق این خط لوله سراسری، که ۳ هزار کیلومتر است و در کنار آن‌هم خط‌آهن کشیده شده، تامین کند و جالب اینجا است که حفظ امنیت این خط لوله را نظامیان چینی برعهده ‌دارند. باتوجه به اینکه فاصله هوایی بندر گوادر با چابهار فقط ۷۵ کیلومتری است، پکن می‌داند که در راستای اهداف و سیاست‌های توسعه و تامین انرژی باید ایران را در بلوک خود نگه دارد و برای حفظ امنیت منطقه زمینه اتحاد ۲ کشور بزرگ اسلامی را فراهم آورد. کوتاه‌سخن اینکه، تنش‌زدایی از روابط ایران و عربستان، که با کمک چین رخ داده، اتفاق بسیار خوبی برای هر ۳ کشور است و به‌این‌ترتیب، این کشورها می‌توانند با همکاری یکدیگر در زمینه پروژه‌های معدنکاری، فعالیت‌های قابل‌توجهی انجام دهند. حال انتظار می‌رود که دولت ما هم در راستای توسعه روابط سیاسی و اقتصادی نقش پررنگ‌تری ایفا کند.

نشست‌هایی که در طول یک ماه گذشته برگزار شد، نشان می‌دهد که مجموعه نظام به توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با عربستان علاقه‌مند است و همه باید در راستای تحقق این هدف گام بردارند. در طول دو دهه و اندی که رابطه سیاسی و اقتصادی ایران با عربستان قطع بود، اسرائیل زمینه را برای ایجاد روابط با کشورهای عربی فراهم می‌کرد و «پیمان ابراهیم» را منعقد کرد، اما بعد از تلاش برای عادی‌سازی روابط ایران و عربستان، اسرائیل تودهنی بزرگی خورد و این اصلی‌ترین دلیلی است که باید از فرصت پیش‌‎رو به‌بهترین‌نحو ممکن استفاده کرد. به‌نظر من، دولت باید برای حضور نیروهای متخصص ایرانی در عربستان حمایت‌های لازم را به‌عمل آورد که از آن جمله می‌توان به اعطای انواع ویزا، به‌عنوان‌مثال ویزای مالتیپل اشاره کرد. من در دوره‌ای که در زمینه صادرات به عربستان فعالیت می‌کردم، با استفاده از ویزای مالتیپل به‌طورمرتب به این کشور رفت‌وآمد داشتم. به‌خاطر دارم که در آن زمان هر چهارشنبه از طریق بحرین به عربستان می‌رفتم و جمعه‌شب‌ها برمی‌گشتم و این روال هر هفته یا حداقل ماهی ۳ بار تکرار می‌شد. از سوی دیگر، در آن زمان برای توسعه روابط اقتصادی و تجاری، نمایشگاه‌های بسیار خوبی از کالاهای ایرانی و نمایشگاهای تخصصی ایران در عربستان در جده و دمام برگزار می‌شد که موردحمایت قرار می‌گرفت و فرصت خوبی بود که راه را برای توسعه روابط تجاری ایران و عربستان هموار می‌کرد. امروز و بعدازاین فاصله زمانی طولانی، فراهم کردن امکاناتی ازاین‌دست اهمیت بیشتری یافته و می‌تواند به آغاز مجدد روابط اقتصادی بینجامد و لازم است که تهران به‌سرعت در این مسیر گام بردارد./روزنامه صمت