ترافیک هوایی ایران کمتر می شود

خردادماه سال ۹۶ بود که با افزایش تنش بین قطر و کشورهایی نظیر عربستان سعودی، بحرین، امارات و مصر، این کشورها با قطع مراودات سیاسی و اقتصادی خود با قطر، البته به دستور امریکا، آسمان خود را هم بر روی پروازهای قطری بستند.

این چهار کشور از پنجم ژوئن سال ۲۰۱۷ روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع کردند و ضمن محاصره زمینی، هوایی و دریایی این کشور، ۱۳ شرط از جمله کاهش روابط با تهران، تعطیلی شبکه الجزیره و قطع حمایت از اخوان‌المسلمین و حماس را برای از سرگیری این روابط تعیین کرده بودند.

به هر حال عدم صدور مجوز برای عبور هواپیماهای قطری از آسمان این کشورها برای کشور قطر مشکلات زیادی را ایجاد می‌کرد؛ در آن زمان قطری‌ها با توجه به امنیت آسمان ایران، موقعیت جغرافیایی مناسب کشورمان و ظرفیت بالای خدمات دهی ایران به پروازهای عبوری، از سازمان جهانی هواپیمایی کشوری درخواست داده بودند تا آسمان ایران جایگزین مسیرهای قبلی پروازی این شرکت شود، البته مسیر برای هواپیماهای قطری کمی طولانی‌تر می‌شد، ولی شرایط برای هواپیماهای قطر قطعا مناسب تر بود.

پس از آن سازمان جهانی هواپیمایی کشوری برای عبور هواپیماهای قطری از آسمان ایران درخواست خود را به سازمان هواپیمایی ایران ارائه داد و در ایران ظرفیت مرکز کنترل فضای کشور به سرعت برای خدمات دهی به هواپیماهای قطری افزایش یافت که البته کار مشکلی بود.

پیش از این مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در این باره به فارس گفته بود: شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در روزهای پر تلاطم تحریم قطر به عنوان تنها محل عبور و مرور هوایی آن کشور مسوولانه وارد صحنه شد و با تحمل سختی‌ها و فشار زیاد بر زیرساخت‌ها و منابع انسانی دانش محور خود، بیشترین مساعدت را به کشور قطر داشت.

در این راستا پروازهای عبوری از فضای کشورمان افزایش بسزایی یافت که این مهم یکی از درآمدهای اصلی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران به عنوان یک شرکت درآمد-هزینه‌ای را تشکیل می‌دهد.

امنیت فضای ایران

امنیت فضای ایران برای بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی دنیا پذیرفته شده است؛ پیش از این مدیرعامل شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی در این باره به خبرنگار فارس با تأکید بر «اذعان به امنیت آسمان ایران از سوی مدیران لوفتانزا» گفته بود: شرکت‌های هواپیمایی خارجی قرار است به فرودگاه امام(ره) برگردند که در این حوزه دو شرکت هواپیمایی لوفتانزا و شرکت هواپیمایی اتریشی در آینده نزدیک به فرودگاه امام(ره) برمی‌گردند؛ مذاکره‌ای که با رئیس دفتر منطقه‌ای لوفتانزا داشتم، وی به صراحت اعلام کرد که آنها از نظر امنیت پروازی مشکلی با فضای ایران ندارند.

به هر حال آسمان ایران برای پروازهای قطری باز شد اما در این بین امریکا و ترامپ تلاش زیادی کرد این منبع درآمد مناسب را بر روی ایران قطع کند.

روز پنجشنبه ۱۳ آذر ۹۹ بود که روزنامه «نیویورک‌تایمز» اعلام کرد مقام‌های امریکایی به دنبال متقاعد کردن سعودی برای گشودن حریم هوایی خود به روی پروازهای قطری است تا میلیون‌ها دلار درآمد ایران از این طریق را قطع کنند.

«نیویورک‌تایمز» به بررسی تلاش‌های «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا در روزهای احتمالا پایانی دولت خود برای افزایش فشار بر ایران پرداخته و نوشت واشنگتن معتقد است با انحراف پروازهای عبوری از آسمان ایران، می‌تواند مانع رسیدن میلیون‌ها دلار درآمد به تهران شود.

آن زمان نیویورک‌تایمز نوشته بود که، دیپلمات‌های امریکایی می‌گویند اگر پروازهای قطری به جای عبور از آسمان ایران، از حریم هوایی سعودی عبور کنند، مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار سالانه از درآمدهای ایران کم می‌شود.

به هر حال امروز سه‌شنبه ۱۶ دی ماه ‌گزارش دادند که هواپیمای حامل «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر وارد شهر «العلا» شده است؛ شبکه «العربیه» در این خصوص گزارش داد که هواپیمای هیأت قطری در فرودگاه شهر العلا فرود آمده است و این به ممنوعیت پروازهای قطری در آسمان عربستان پایان داد.

سران کشورهای عضو سازمان شورای همکاری خلیج‌فارس (GCC) در نشست امروز (سه شنبه) بیانیه «العُلا» را برای پایان دادن به بحران بیش از سه ساله قطر امضاء کردند.

پس از امضای این بیانیه «شیخ نواف الاحمد الصباح» امیر کویت، به عنوان کشوری که بیشترین تلاش را برای پایان بحران قطر انجام داده، از همه کشورهای امضاء‌کننده این بیانیه و همچنین از «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا تقدیر کرد.

همچنین شبکه سعودی العربیه امروز سه‌شنبه گزارش کرد که پس از عربستان سعودی، مصر نیز با بازگشایی حریم هوایی خود به روی هواپیماهای قطر موافقت کرده است.

به هر حال با بازگشایی آسمان این کشورها بر روی هواپیماهای قطری، پیش‌بینی می‌شود میزان پروازهای عبوری از فضای کشورمان کاهش یابد.

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در این باره گفته بود: باید توجه داشت در شرایطی که قطر دچار ممنوعیت پرواز بر فراز کشورهای همسایه‌اش نبود به طور میانگین در حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ پرواز از فضای ایران داشت که بعد از بسته شدن فضای کشورهای عربستان، امارات و بحرین، آمار این پروازها به ۳۰۰ تا ۴۰۰ پرواز روزانه افزایش یافت.

سیاوش امیرمکری آن زمان گفت که در صورت برطرف شدن تحریم‌های قطر با کاهش ۱۵۰ تا ۲۰۰ پرواز روزانه مواجه باشیم و پروازهای هواپیمایی قطری به مسیرهای سنتی و مختص خودش متناسب با مقاصد پروازی تغییر یابد؛ در بسته بودن آسمان عربستان، پروازهای قطری به افریقا از خلیج‌فارس به سمت عمان و با دور زدن امارات به سمت افریقا انجام می‌شود که بسیار مسیر طولانی است و در صورت باز شدن فضای عربستان حدود ۷۰ پرواز قطری را در طول روز از دست خواهیم داد.

البته پیش از این و با شیوع بیماری کرونا و کاهش پروازها، میزان پروازهای عبوری از فضای کشورمان تا اندازه‌ای کاهش یافته بود.

طبق گفته مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، در مهرماه ۹۹ پروازهای عبوری از فضای کشور ۵۲ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش داشته است؛ همچنین میزان پروازهای عبوری از فضای کشور به عدد ۱۱ هزار و ۹۴ پرواز رسید و افزایش یافت، در شهریور ۹۹ این رقم ۱۰ هزار و ۳۷۶ پرواز بود.

طبق گفته امیرمکری آمار پروازهای عبوری در مهر ۹۹ نسبت به مهر ۹۸، میزان ۵۲ درصد کاهش داشته است، در مهر سال گذشته این عدد ۲۳ هزار و ۶۵ پرواز بوده است؛ در کل، در هفت ماه امسال (تا پایان مهرماه) ۵۲ هزار و ۱۱۹ پرواز عبوری از فضای کشور داشته‌ایم.

«کوتاهی مسیر» و «امنیت»

«کوتاهی مسیر» و «امنیت» یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد فضای کشورمان برای شرکت‌های هواپیمایی دنیا محسوب می‌شود.

پیش از این مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در این باره گفته بود: مسیرهای هوایی ایران مانند بسیاری از مسیرهای هوایی سایر کشورها می‌تواند برای مقاصد برخی از نقاط دنیا کوتاه‌تر و مقرون به صرفه‌تر و برای برخی بلندتر و گران‌تر باشد.

به گفته سیاوش امیرمکری مسیرهای هوایی ایران در مقایسه با مسیرهای رقیب ( در کشورهای همسایه) برای مقاصدی مانند اروپای شمالی و مرکزی، چین و امریکای شمالی (که از مسیرهای به اصطلاح قطبی یا POLAR استفاده می‌کنند) کوتاه‌تر و کاملا مقرون به صرفه است و عمده شرکت‌های فعال در کشورهای همسایه برای رسیدن به این مقاصد از این مسیرها استفاده می‌کنند.

مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران گفته است: در عین حال برای دسترسی به مقاصدی در جنوب اروپا، حوزه مدیترانه و افریقا، مسیرهای هوایی ایران مسیرهای طولانی‌تر بوده و طبیعی است که شرکت‌های هواپیمایی منطقه از مسیرهای دیگر که تا حد زیادی کوتاه‌تر و مقرون به صرفه‌تر است استفاده می‌کنند.

به گفته وی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز با تبعیت کامل از این استانداردها و سرمایه‌گذاری عظیم در بخش زیرساخت‌های عملیات هوانوردی از وضعیت مورد قبولی در سطح منطقه برخوردار است؛ شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران با ایجاد زیرساخت‌های مناسب ناوبری هوایی در سراسر کشور، خدمات ناوبری هوایی را با رعایت همه دستورالعمل‌ها به صورت کاملا استاندارد به هواپیماهای عبوری از فضای کشور ارائه می‌دهد و به طور کلی سرویس ناوبری هوایی توسط ایران و سایر کشورهای منطقه براساس قوانین ایکائو است.

بنابراین گزارش کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند با افزایش پروازهای دنیا پس از ریشه کن شدن ویروس کرونا، پروازهای عبوری از فضای کشورمان افزایش بسزایی خواهد داشت.