اعلام جنگ تمام‌ عیار چین به آمریکا

جنگ تجاری چین و آمریکا یکی از مهم‌ترین تنش‌های اقتصادی در دهه‌ های اخیر است که تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی و روابط بین‌المللی داشته است. این درگیری اقتصادی در سال ۲۰۱۸ و در دوره ریاست‌ جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا آغاز شد، زمانی که او تصمیم گرفت تعرفه‌های گمرکی سنگینی بر کالاهای وارداتی از چین اعمال کند. هدف اعلام‌شده این سیاست، کاهش کسری تجاری آمریکا با چین و مقابله با آنچه ترامپ "روش‌های ناعادلانه تجاری" چین می‌نامید، از جمله سرقت مالکیت فکری و یارانه‌های دولتی به صنایع چینی بود.

نقطه شروع این جنگ تجاری به اعمال تعرفه ۳۴ میلیارد دلاری آمریکا بر کالاهای چینی در ژوئیه ۲۰۱۸ بازمی‌گردد. چین نیز در پاسخ، تعرفه‌های مشابهی بر کالاهای آمریکایی مانند محصولات کشاورزی و خودرو وضع کرد. این اقدامات متقابل به‌سرعت تشدید شد و در ادامه، آمریکا تعرفه‌هایی بر بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی اعمال کرد، در حالی که چین با تحریم ۶۰ میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی پاسخ داد. این رویارویی به یک بازی تعرفه‌ای تمام‌عیار تبدیل شد که نه‌تنها دو اقتصاد بزرگ جهان را تحت تأثیر قرار داد، بلکه زنجیره تأمین جهانی، از جمله بازارهای مواد خام و کالاهای مصرفی، را نیز دچار نوسان کرد.

یکی از جنبه‌های کلیدی این جنگ تجاری، استراتژی بلندمدت دو کشور است. آمریکا با هدف مهار رشد اقتصادی چین و حفظ برتری خود در اقتصاد جهانی وارد این میدان شد، در حالی که چین با کاهش ارزش یوان و تقویت تولید داخلی سعی کرد اثرات منفی تعرفه‌ها را جبران کند. اما این تقابل تنها به تعرفه‌ها محدود نشد؛ تحریم شرکت‌های فناوری چینی مانند هواوی و ZTE توسط آمریکا، این درگیری را به حوزه فناوری نیز کشاند و آن را به یک "جنگ سرد اقتصادی" تشبیه کرد.

تأثیرات این جنگ تجاری فراتر از مرزهای دو کشور بود. قیمت کالاهایی مانند فولاد، سنگ‌آهن و محصولات الکترونیکی در بازار جهانی نوسان پیدا کرد و کشورهای دیگر، از جمله ایران، از شکاف ایجادشده بین این دو قدرت بهره بردند؛ برای مثال، چین با افزایش خرید نفت از ایران، بخشی از فشار تحریم‌های آمریکا را خنثی کرد. با این حال، مصرف‌کنندگان در هر دو کشور هزینه‌های بالاتری پرداختند، زیرا تعرفه‌ها به افزایش قیمت کالاها منجر شد.

در سال‌های بعد، مذاکرات متعددی برای کاهش تنش‌ها انجام شد، از جمله توافق موقت "فاز یک" در سال ۲۰۲۰ که چین را ملزم به خرید حجم بیشتری از کالاهای آمریکایی کرد. اما با روی کار آمدن جو بایدن، اگرچه لحن تند ترامپ تعدیل شد، سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه چین ادامه یافت و نشان داد که این رقابت عمیق‌تر از یک نزاع سیاسی موقت است. امروز، در مارس ۲۰۲۵، جنگ تجاری همچنان یکی از عوامل تعیین‌کننده در اقتصاد جهانی است که با پیچیدگی‌های جدیدی مانند رقابت بر سر هوش مصنوعی و انرژی پاک همراه شده است. این تقابل نه‌تنها یک چالش اقتصادی، بلکه آزمونی برای نظم نوین جهانی است که در حال شکل‌گیری است.