شبکه شاد دوباره پولی می شود؟

چندی پیش علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که در جلسه با وزیر ارتباطات و مدیرعامل همراه اول مقرر شد که امسال هم شاد رایگان باشد. به این ترتیب امسال هم استفاده از اپلیکیشن شاد بدون هزینه خواهد بود.

این تصمیم در حالی گرفته شده که با نظر مدیران سابق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار بود شاد امسال هزینه دار شد. آن هم درست در روزهای پرخبر و سرنوشت ساز سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در کشور. مدیران وزارت ارتباطات تصمیم گرفته بودند از اول تیر ماه ۱۴۰۰ تغییری در ابزار درسی حدود ۱۵ میلیون دانش آموز، معلم و خانواده‌های محصلان در سراسر کشور رقم بزنند.

با شیوع ویروس کرونا در کشور، آموزش مدارس به صورت غیرحضوری دنبال شد. در ابتدا مسؤولان وزارت آموزش و پرورش، ارائه آموزش‌‌های تلویزیونی از طریق ۴ شبکه تلویزیونی را در دستور کار قرار دادند و در کنار این اقدام، برخی معلمان به صورت خودجوش از طریق شبکه‌‌های اجتماعی، آموزش دانش‌ آموزان بر بستر اینترنت را ادامه دادند. کمی بعد وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که به دنبال ایجاد «شبکه اجتماعی برای دانش‌ آموزان» با عنوان «شاد» است که در نهایت به «شبکه آموزشی دانش‌آموزان» تبدیل شد و فعالیت رسمی خود را از اول اردیبهشت سال ۹۹ آغاز کرد.

اپلیکیشن شاد کلاس درس و مدرسه دانش آموزان شد و استفاده از این اپلیکیشن رایگان بود؛ اما اکنون بر سر رایگان بودن یا نبودن آن اختلاف نظر پیش آمده است.

وزارت ارتباطات دولت سابق اعلام کرده بود که شاد از اول تیرماه پولی می‌شود؛ اما این دستور با قانون مغایر بود

ماجرای پولی شدن اپلیکیشن شاد چه بود؟

آن طور که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده بود، قرار بود اپلیکیشن شاد از اول تابستان ۱۴۰۰ پولی شود و هزینه آن مثل دیگر پیام رسان‌های داخلی محاسبه شود.

همان زمان باوجود اصرار وزارت ارتباطات بر این موضع، وزارت آموزش و پرورش تاکید داشت که استفاده از «شاد» تا پایان سال ۱۴۰۰ همچنان رایگان است.

آن طور که نیلوفر شرفی مشاور وزیر و مسؤول شبکه آموزشی دانش‌آموز، گفته بود: «دسترسی به شبکه شاد، در سال گذشته براساس دستور رئیس‌جمهوری رایگان بود و درحال‌حاضر هم براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، تا پایان سال ۱۴۰۰ این دسترسی، رایگان اعلام شده است، بنابراین در صورتی که خدمت خاصی به صورت غیر رایگان به دانش‌ آموزان عرضه شود، این موضوع را شفاف‌سازی و اطلاع رسانی خواهیم کرد.»

چرا پولی شدن شاد مغایر قانون است؟

نهم اسفند سال ۹۹، نمایندگان مجلس در بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در راستای حمایت از برنامه‌های بومی، تعرفه اینترنت برای استفاده از پیام‌ رسان‌‌های داخلی را کاهش دادند و به‌ میزان یک‌ پنجم تعرفه اینترنت پیام‌ رسان خارجی تعیین کردند.

در آن زمان استفاده از اپلیکشن شاد رایگان بود و با استناد به همین مورد، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مصوبه مجلس را در راستای گران شدن هزینه استفاده از شاد دانست و به آن ایراد گرفت که با این مصوبه شاد پولی می‌شود.

پس‌ از‌ ایراد وزارت ارتباطات، مجلس بند مربوط را اصلاح و تاکید کرد که تعرفه اینترنت پیام‌ رسان‌های داخلی مانند شاد و دانشگاه‌‌ها و مراکز دولتی سال آینده رایگان خواهد بود.

قرار بود شاد با چه راهکاری جایگزین شود؟

وزارت ارتباطات، واگذاری سیم کارت مخصوص و فعال‌سازی بسته‌های ویژه آموزش مجازی را، راهکار جایگزین شاد رایگان اعلام کرد؛ حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در توضیح جزییات بیشتری از این طرح، گفته بود: تاکنون این وزارتخانه تمام توان خود را برای ایجاد دسترسی با کیفیت و مناسب به سامانه شاد به کار گرفته است و از این پس هم با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش، این همکاری را در قالب سیم‌کارت‌های دانش‌ آموزی ادامه خواهد داد.

به گفته وی، طرح سیم‌کارت‌‌های دانش‌آموزی با قابلیت‌های مختلف و بسته‌‌های مورد نظر در معاونت فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات در حال تدوین است و طرح جدید جایگزین طرح قبلی می‌شود که با تکمیل فرآیندهای مورد نیاز در این سیم‌کارت‌ ها، اطلاع‌ رسانی خواهد شد.

فلاح جوشقانی با بیان‌اینکه اکنون تصمیم گرفته شده فرآیند تغییر کند، اضافه‌ کرد: در فرآیند جدید سیم‌کارت‌‌های دانش آموزی توزیع خواهند شد که روی آن بسته‌ هایی برای دسترسی به شبکه دانش آموزی شاد یا هر پلتفرم آموزشی دیگر تعریف می‌شود.

وزارت ارتباطات قصد داشت بسته‌های رایگان روی سیم کارت را جایگزین اینترنت رایگان روی شاد کند که خبری از این بسته‌ها نشد

چه استدلالی پشت هزینه دار کردن شاد بود؟

نخستین پرسشی که با این خبر برای مخاطبان پیش آمد این بود که دلیل این تغییر رویه و پولی شدن شاد و ارائه اینترنت رایگان روی سیم کارت دانش آموزی چه می‌تواند باشد؟

حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به این سوال پاسخ داده است. او می‌گوید: بر اساس آمار موجود، مدارس و دانش‌ آموزان به دلایل مختلف برای آموزش از پلتفرم‌‌های دیگری به‌ جز «شاد» هم استفاده می‌کردند که این مسئله در عمل رایگان بودن تحصیل در فضای مجازی را تحت‌ الشعاع قرار داده بود و انتقاداتی به آن وارد می‌شد.

وی افزود: از زمانی که استفاده از شبکه دانش‌ آموزی شاد رایگان اعلام شد ترافیک بسیار خوبی در شبکه ایجاد کرد، اما همیشه خانواده‌‌ها و حتی معلم‌‌ها از این‌ که برخی از آموزش‌‌ها در پلتفرم‌‌های دیگر انجام می‌شود و باید برای آن هزینه پرداخت کنند، گلایه می‌کردند.

رئیس رگولاتوری گفت: با این روش جدید، می‌توان مدیریت بهتری در مسئله آموزش مجازی داشت، زیرا با این کار، اگر مدارس برای آموزش مجازی از هر پلتفرم آموزشی مورد تایید وزارت آموزش و پرورش استفاده کنند، از طریق بسته‌‌های تعریف شده روی سیم‌کارت‌‌های دانش‌ آموزی رایگان خواهند بود و اگر مدرسه‌‌ای به دلایل مختلف آموزش خود را در بستر پلتفرم دیگری پیش ببرد، خانواده‌‌ها مجبور به پرداخت هزینه نمی‌شوند. این مسئله به توزیع عادلانه‌ اینترنت بین دانش‌ آموزان منجر می‌شود.

فلاح جوشقانی افزود: با گذشت بیش از یک سال از آغاز آموزش مجازی در کشور، احتمالا در آینده شاهد مجازی شدن بخشی از آموزش خواهیم بود و در آن شرایط نیز باید بستر عادلانه برای استفاده همه اقشار جامعه از آموزش مجازی فراهم باشد و تغییر فرآیند تخصیص تسهیلات برای آموزش مجازی می‌تواند این مسیر را هموار کند.

نخستین بار است که می‌خواهند به دانش آموزان سیم کارت بدهند؟

طرح سیم کارت دانش آموزی و ارائه بسته‌های اینترنت رایگان روی آن جذاب است؛ اما مروری به اخبار و وقایع گذشته نشان می‌دهد که این نخستین بار نیست که چنین طرحی مطرح می‌شود و اتفاقا درباره اپلیکیشن شاد هم در ابتدا تصمیم بر این بود که به دانش آموزان سیم کارت دانش آموزی ارائه شود که این ایده به مرحله اجرا نرسید و لغو شد.

شهریور ماه سال ۹۹ بود که مهدی اخوان بهابادی مدیرعامل همراه اول که متعهد شده به مدت ۱۵ سال از این اپلیکیشن حمایت کند، در آیین رونمایی از نسخه جدید شبکه آموزشی دانش‌آموزان در اردوگاه شهید باهنر تهران، از عرضه رایگان سیم کارت شاد از هفته آینده خبر داد و گفت: برخلاف اینکه برخی فکر می‌کنند باید سیم کارت جدید بگیرند؛ اما نیاز نیست و می‌توان شاد را روی هر سیم کارتی نصب کرد.

البته یک ماه بعد، محسن حاجی‌میرزایی وزیر آموزش و پرورش خبر داد که عرضه سیم کارت «شاد» منتفی شده است.

وی درباره منتفی شدن این سیم کارت، گفت: قرار نبود که ما انجام دهیم بلکه برخی اپراتورها مدعی بودند که می‌توانند سیم کارت «شاد» را ارائه دهند؛ اما بعد گفتند وزارت ارتباطات با محدودیت شماره مواجه است و نمی‌توانند انجام دهند؛ البته تدابیری در وزارت ارتباطات اندیشیده شده که دانش آموزان در قالب بسته‌ هایی بتوانند از اینترنت ایمن استفاده کنند.

دسترسی دانش آموزان به ابزار مناسب آموزش مجازی اکنون نسبت به اوایل آموزش مجازی بهتر شده است

سیم کارت دانش آموزی جایگزین شاد به‌دست دانش آموزان نرسید

در حالی که وزارت ارتباطات به همه اپراتورها اعلام کرده بود که از اول تیرماه استفاده از پلتفرم شاد دیگر رایگان نیست و هزینه دار می‌شود؛ اما وعده وزارت ارتباطات سر رسید شد و خبری از سیم کارت دانش آموزی نشد.

همان زمان هم وقتی گفته شد که قرار است شاد از اول تیر ماه ۱۴۰۰ دیگر رایگان نباشد، این سوال مطرح شد که اکنون که امتحانات آخر سال هم تمام شده و سال تحصیلی به پایان رسیده، چه کسانی برای استفاده از شاد در تابستان هزینه می‌پردازند؟ در پاسخ به این سوال، مسوولان وزارت آموزش و پرورش، می‌گفتند که شبکه شاد یک موجود زنده است و ایستا و ثابت نیست و قرار است فعالیت‌های تابستانه و کلاس‌های آنلاین تابستانی داشته باشد.

با بدون تکلیف ماندن طرح ارائه سیم کارت دانش آموزی، در صورتی که طرح وزارت ارتباطات در دولت قبل برای هزینه دار کردن اپلیکیشن رایگان شاد، اجرایی می‌شد، نتیجه تصمیمی در آخرین روزهای عمر دولت قبلی، چیزی جز دردسر مردم در دولت جدید نبود.

برای پایان دادن به این بحث ها، در جلسه اخیر شورای‌عالی فضای مجازی به ریاست آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری، موضوع توسعه آموزش و پرورش مجازی مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد که سامانه شاد ذیل وزارت آموزش و پرورش مسئول ارائه آموزش عمومی رایگان باشد.

به این ترتیب طرح‌ها و ایده‌های متعدد برای هزینه دار کردن شاد به پایان می‌رسد.