رتبه بندی معلمان از نظر میزان حقوق دریافتی

بر اساس فصل ششم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که در سال ۱۳۹۰ خورشیدی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، حقوق معلمان باید بر اساس سطح کیفی آنها مشخص شود، ولی این طرح تاکنون اجرا نشده و این در حالی است که وضعیت بودجه عمومی کشور هم اجازه افزایش حقوق معلمان را نمی‌دهد.

همزمان، دولت و مجلس وعده افزایش ۲۰ تا ۲۵ درصدی حقوق معلمان را داده‌اند که بسیار پایین‌تر از سطح مطالبات آنها است. اما آیا وضعیت معیشتی معلمان در سایر کشورها هم مورد اعتراض این صنف است؟

حقوق معلم در «لوکزامبورگ»، ساعتی ۲ میلیون تومان!

نشریه معروف «بیزینس‌اینسایدر»، در سال ۲۰۱۹ میلادی در یک بررسی به میزان حقوق و دستمزد دریافتی معلمان در کشورهای مختلف و مقایسه آن با حقوق و دستمزد معلمان در آمریکا پرداخته بود. بر اساس آمارهایی که این نشریه به آنها ارجاع داده بود، حقوقی که یک معلم آمریکایی به طور متوسط با آن آغاز به کار می‌کند، حدود ۳۹ هزار دلار در سال است.

حقوق یک معلم کارکشته آمریکایی با سال‌ها تجربه حرفه‌ای هم در زمانِ بررسی، در سطحِ نهایی ۶۷ هزار دلار در سال بوده است. از آن‌سو، در سال ۲۰۱۹ میلادی، درآمد یک آمریکایی متوسط حدود ۱۹٫۳ دلار در ساعت، یا سالانه حدود ۴۰ هزار دلار بوده است.

اما آیا معلمان آمریکایی در مقایسه با همکاران‌شان در دیگر کشورهای توسعه‌یافته (در اینجا کشورهای عضو OECD) حقوق خوبی می‌گیرند؟ هم بله و هم نه. حداقل حقوق و دستمزد سالانه یک معلمِ تازه‌کار و بدون تجربه در «لوکزامبورگ»، کشوری با حدود ۶۰۰ هزار نفر جمعیت در قلب اروپا، حدود ۷۰ هزار دلار است.

معلمان با تجربه‌تر در این کشور، سالانه تا ۱۲۴ هزار دلار هم حقوق و دستمزد می‌گیرند که معادل ساعتی حدود ۷۰ دلار (یا با دلار ۲۸ هزار تومانی، معادل ساعتی حدود ۲ میلیون تومان) است. (در این محاسبه، کل ساعات کاری یک معلم در طول سال حدود ۱۷۶۰ ساعت فرض شده که فرضی «دست بالا» هم به حساب می‌آید. از طرف دیگر، این حقوق ناخالص است و از آن مالیات کسر می‌شود.)

بهترین و بدترین کشورها برای معلم بودن

اما کشورهای دیگری هم هستند که به معلمان حقوق و دستمزد قابل توجهی پرداخت می‌کنند. در «سوئیس» (کشوری بسیار گران برای زندگی که بالاترین دستمزدهای سالیانه را هم به خود اختصاص داده)، بالاترین دستمزد پرداختی به معلمانِ حرفه‌ای در مقطع ابتدایی، سالانه حدود ۸۶ هزار دلار است و به این ترتیب، معلمان باسابقه سوئیسی دومین رتبه را از این نظر به خود اختصاص داده‌اند.

کشور بعدی در آسیا واقع شده است. معلمان حرفه‌ای و باسابقه در «کره‌جنوبی»، سالانه ۸۵ هزار دلار درآمد ناخالص (پیش از کسر مالیات) دارند. رتبه چهارم از آنِ «آلمان» است، جایی که معلمان باسابقه در آن سالانه تا ۷۵ هزار دلار درآمد خواهند داشت. «اتریش»، «ایرلند»، «آمریکا»، «کانادا»، «پرتغال» و «ژاپن» هم رتبه‌های بعدی را در فهرست بالاترین حقوق پرداختی به معلمان به خود اختصاص داده‌اند.

در مقابل، در میان کشورهای توسعه‌یافته یا در حالی توسعه‌ای که عضو «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» (OECD) هستند، کمترین حقوق و دستمزد سالانه برای معلمان باسابقه، در «اسلواکی» پرداخت می‌شود. یک معلم باسابقه در این کشور، سالانه تنها ۲۲ هزار دلار حقوق ناخالص دارد و حقوق معلمان تازه‌کار می‌تواند حتی بسیار پایین‌تر از این هم باشد.

«جمهوری‌چک»، «لهستان»، «مجارستان»، «ترکیه»، «کاستاریکا»، «یونان»، «ایسلند»، «مکزیک» و «ایتالیا» هم در رتبه‌های بعدی هستند. به عنوان نمونه، حقوق و دستمزد سالانه یک معلم باسابقه در «ترکیه»، معادل حدود سالانه ۳۳ هزار دلار است. (تمام داده‌های مورد اشاره در بالا برای معلمان مقطع ابتدایی است.)

آن بخش از «جهان» که دیده نمی‌شود

اما تمام این داده‌های آماری مربوط به کشورهایی هستند که از نظر سطح توسعه‌یافتگی، به طور کلی بالاتر از میانگین جهانی هستند. در واقع، واضح است که اگر داده‌های آماریِ کشورهایی با میزان توسعه‌یافتگی کمتر را هم در بررسی بگنجانیم، وضعیت متفاوت می‌شود.

به عنوان نمونه، در سال ۲۰۱۸ میلادی، میزان حقوق و دستمزد یک معلم مقطع ابتدایی در «آفریقای‌جنوبی» (که تازه یکی از توسعه‌یافته‌ترین اقتصادها در قاره آفریقا است) بین ۸۰ هزار تا ۲۸۰ هزار «رند» (واحد پول آفریقای‌جنوبی) متغیر بوده است.

بالاترین دریافتی معلمان مصری به سالانه ۱۳ و ۵۰۰ دلار می‌رسد که بسیار بالاتر از دریافتیِ بهترین معلمان ایرانی است.

معادل‌سازی این میزان دستمزد با دلار آمریکا، نشان می‌دهد که معلمان ابتدایی در این کشور، سالانه بین ۵ هزار و ۵۰۰ دلار تا ۱۹ هزار دلار آمریکا حقوق می‌گیرند که از پایین‌ترین میزانِ دریافتی معلمان در کشور «اسلواکی» (مورد اشاره در بالا) هم پایین‌تر است.

در «مصر»، یکی دیگر از کشورهای به نسبت توسعه‌یافته در آفریقا هم بالاترین میزان دریافتی معلمان باسابقه در مقطع ابتدایی، به سالانه ۲۱۰ هزار «پوند مصر» می‌رسد. به عبارت دیگر، یک معلم حرفه‌ایِ مصری، سالانه حدود ۱۳ هزار و ۵۰۰ دلار حقوق می‌گیرد. (داده‌ها از سایت www.payscale.com)

اگر بالاترین دریافتیِ یک معلم ایرانی در مقطع ابتدایی در یک مدرسه غیرانتفاعی را هم ماهانه حدود ۱۰ میلیون تومان فرض کنیم (بدون در نظر گرفتن دریافتی از تدریس خصوصی و موارد مشابه)، یک معلم ایرانیِ باسابقه و پردرآمد، به طور رسمی سالانه حدود ۱۲۰ میلیون تومان، یا با دلار ۲۸ هزار تومانی، سالانه حدود ۴ هزار و ۳۰۰ دلار حقوق می‌گیرد. این میزان، از کمترین میزانِ دریافتی یک معلمِ مشابه در «آفریقای جنوبی» یا «مصر» هم پایین‌تر است.