دلیل خدشه به جایگاه معلمان

اگر از دانش‌آموزان و بچه‌های کم و سن و سال در مورد انتخاب شغل آینده آنها سوال کنی در کنار مشاغل و رشته‌های موسوم به لاکچری مثل پزشکی، مهندسی و خلبانی، «معلمی» هم انتخاب قریب به اتفاق آنهاست.

حرفه‌‌ای که برای هر شخصی در دوران کودکی‌، شأن و منزلت بالایی دارد اما همین که وارد جامعه و بازار کار می‌شود، با شرایط موجود و پررنگ دیده شدن همیشگی مطالبات صنفی و معیشتی این قشر، دیدگاهش ۱۸۰ درجه تغییر می‌کند.

حال و هوای این روزهای اردیبهشت هم که با هفته تکریم معلم گره خورده و اتفاقات اخیر مطالبات صنفی و باز شدن پای رسانه‌های آن طرف آبی به این مسائل، توجه به جایگاه مغفول مانده معلمان را بیش از پیش یادآوری و از نگاهی دیگر فقط شأن حرفه معلمی را به مطالبات انباشته شده محدود می‌کند.

جایگاهی که گاهی هم به سبب کم لطفی در تامین معیشت و کرامت و گاه به سبب اقدامات خارج از عرف برخی معلمان مانند تنبیه بدنی شدید و رفتارهای نه چندان تکریم‌آمیز با دانش‌آموز خدشه‌دار می‌شود.

ظاهر شدن دهه هفتادی‌ها در قامت جهادگران آموزشی 

در اثنای همین تضادها و تعارضات در جایگاه معلمی، جهاد آموزشی در روح این حرفه همچنان جریان دارد، با وجود همه مشکلات موجود هنوز هم ابتکار و انگیزه و ذوق معلمی در نسل جوان جریان دارد.

هنوز هم می‌شود به آینده این حرفه با وجود همه مشکلات و خلأهای موجود در نظام تعلیم و تربیت امیدوار بود، مصداق آن هم وجود معلمان جوانی است که دغدغه‌‌شأن فراتر از معیشت و تصدی پست مدیریتی است، معلمانی که مسیر بزرگان حوزه تعلیم و تربیت را سرلوحه شغل‌شان گذاشته‌اند، از مصادیق آن هم می‌توان به معلمانی چون «زهرا قدس» آموزگار دانش‌آموزان استثنائی اشاره کرد که به سبب فعالیت‌هایش در زمره معلمان برگزیده کشور هم قرار گرفت.

قدس متولد سال 74 و از دانش‌آموختگان دانشگاه فرهنگیان تهران است که اکنون تعلیم و تربیت دانش‌آموزان با نیازهای ویژه مجتمع نابینایان ایوب شهرستان شاهرود از توابع استان سمنان را بر عهده دارد.

او که مدرک تحصیلی‌اش کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی است، گفت: برای بهره‌مندی از روش‌های نوین و بروز و ظهور آن در حیطه آموزش کودکان استثنایی، امسال در آزمون دکتری روانشناسی کودکان استثنایی رتبه ۴ کشوری را کسب کردم.

قدس مولف کتاب‌هایی در حیطه آموزش و پرورش استثنائی هم است و کتاب شهرک نقطه‌ها (آموزش حروف الفبای بریل به دانش‌آموزان آسیب‌دیده بینایی در قالب شعر)، کتاب بازی‌هایی برای توانمندی تو (50 بازی بدون اسباب بازی جهت تقویت حواس هشت‌گانه کودکان آسیب‌دیده بینایی) از آثارش است.

استفاده از روش‌های نوین تدریس با استفاده از فناوری‌های جدید نظیر برجسته‌نگار برای عینیت بخشیدن به مفاهیم و تسهیل یادگیری دانش آموزان آسیب‌دیده بینایی، همکاری با کارگروه‌های کشوری برای تدوین کتب راهنمای معلم تقویت لامسه مقطع آمادگی 1و2 کودکان آسیب‌دیده بینایی و انجام طرح تحقیقاتی میدانی تحت عنوان پیش‌بینی اضطراب کرونا و نگرانی سلامتی بر اساس معنویت ادراک شده و هویت معنوی مادران دارای فرزند با نیازهای ویژه در دوران کرونا از دیگر فعالیت‌های این معلم جوان در ابتدای مسیر معلمی‌اش است.

این معلم درباره مسیر ورودش به حرفه معلمی، معتقد است که معلمی روایت عشق و هنر و احساس مسئولیت است و در این بین روایت معلمان استثنایی روایت عجیبی‌تر به شمار می‌رود، چرا که برای این کودکان معلم بودن به تنهایی کفایت نمی‌کند، باید از جان مایه گذاشت، باید فراتر از تعهد، وظیفه و تکلیف لحظه به لحظه با بچه‌ها زندگی کرد.

به گفته قدس، یک معلم استثنایی با ورود به مدارس ویژه با کودکانی مواجه خواهد شد که هرکدام شرایط و نیازهای خاص خودشان را دارند، به همین دلیل باید فردی متخصص و ماهر باشد تا شرایط خاص پیش رو را به خوبی مدیریت کند. در شیوه تدریس و آموزش باید تمام تفاوت‌های ارتباطی، حسی، رفتاری و جسمانی دانش آموزان با نیاز ویژه را بشناسد و در کنار خلاقیت و توانمندی خود، آنها را به‌کار بگیرد تا این گروه از دانش‌آموزان هم پابه‌پای همسالان و همکلاسی‌های خود در مدارس عادی، درس بخوانند و چرخه یادگیری‌شان به دلیل نقص و محدودیت متوقف نشود.

 آموزش و بازی برای کودکان ویژه در دوران کرونا 

قدس که شروع فعالیت معلمی‌اش با ورود کرونا مقارن شده بود، درباره تجربیاتش در این دوران اظهار کرد: شیوع بیماری باعث شد که دانش‌آموزان و معلمان در سراسر جهان و در مقاطع مختلف تحصیلی به یادگیری مجازی روی بیاورند که تلاش مضاعف و هنرمندی هرچه تمام‌تر معلمان به‌ویژه معلمان استثنایی را می‌طلبید.

وی افزود: آموزش این گروه مبتنی بر عینیت گرایی است، یعنی باید موضوع آموزش را بارها ببینند، لمس کنند و سپس یاد بگیرند، اما آموزش مجازی فاقد این ویژگی مهم بود. برای برطرف کردن این خلا آموزشی، فعالیت‌های جانبی نیاز بود صورت بگیرد.

این معلم برگزیده کشوری در تشریح فعالیت‌هایش در دوران کرونا گفت: از جمله فعالیت‌هایی که در این راستا در زمینه تسهیل آموزش و متناسب‌سازی آن برای دانش آموزان و ایجاد فرصت‌های متنوع یادگیری انجام دادم برگزاری آموزش به صورت انفرادی و حضوری، تولید محتوای تعاملی و ساخت بازی‌های مرتبط درسی، تولید فایل‌های تصویری و انیمیشنی و برگزاری کلاس در قالب لایو بود تا تعامل کافی به صورت چهره به چهره ایجاد شود.

وی ادامه داد: آموزش با شیوه‌های متنوع از جمله اجرای نمایشنامه، قصه‌گویی، بازی، انجام آزمایش و ... همچنین مرتبط کردن هر درس با زندگی روزمره دانش آموز و بیان کاربردش در زندگی آینده برای ایجاد یادگیری معنادارتر و رفع دلزدگی و انفعال همچنین اقدامات موثری در زمینه آموزش دانش‌آموزان بازمانده و عقب مانده از تحصیل انجام دادم.

 توجه به پرورش دانش‌آموزان در کنار آموزش 

قدس با بیان اینکه در دوران کرونا دلایل واقعی بازماندگی از تحصیل نظیر فقر اقتصادی، ناتوانی درپرداخت هزینه‌های اینترنتی و.. بود، اظهار کرد: به تدریج این معضلات را شناسایی و در صدد رفعش برنامه‌ریزی کردم؛ بر این اساس برنامه‌هایی جبرانی با روش‌هایی نظیر برگزاری دوره‌های تقویتی، برنامه‌های بعد مدرسه (تکالیف تکمیلی و تمرینات که باید در خانه انجام می دادند)، تهیه بسته‌های آموزشی در کنار تدریس مجازی و حضوری انجام شد.

وی افزود: نظارت و آگاهی از وضعیت تحصیلی لحظه به لحظه دانش‌آموزان با پیگیری‌های تلفنی، تماس تصویری یا به صورت آنلاین، تشکیل جلسه دیدار با اولیا، ارائه درس‌نامه‌های ساده و قابل فهم، ارائه بازی‌های مرتبط و جذاب آموزشی، آموزش سطر به سطر مفاهیم آموزشی کتاب درسی با ارائه عکس، فیلم و انیمیشن مرتبط از جمله دیگر فعالیت‌هایم برای غنی‌سازی مفاهیم کتاب بود و در نهایت طرح یادگیری دانش‌آموزان در تابستان برای جبران ضعف‌های درسی‌شان انجام شد.

این معلم برگزیده کشوری به کمک های مومنانه معیشتی با همراهی خانواده‌ها و خیرین هم اشاره و بیان کرد: کلاس جبرانی و تقویتی به صورت رایگان در مساجد برای دانش‌آموزان به منظور رفع مشکلات درسی و آموزشی تشکیل شد.