حواشی ناتمام مدارس هیئت امنایی / این تصمیم آموزش و پرورش غیر قانونی است

مدارس هیئت‌امنایی، به آن دسته از مدارسی اطلاق می‌شود که با هدف استفاده از مشارکت‌های مردمی جهت خودگردان کردن مدرسه راه‌اندازی شده‌اند.

مدارس هیئت‌امنایی برای بسیاری از اشخاص، یادآور هزینه‌ها و شهریه‌های کلان در قیاس با سایر مدارس است. درحالی‌که بر طبق ادعای رئیس سازمان مدارس غیردولتی وزارت آموزش‌ و پرورش، مدرسه هیئت‌امنایی یک مدرسه کاملاً معمولی محسوب می‌شود.

به این نحو که اداره مدرسه به‌جای یک فرد، بر عهده هیئت‌امنا است. مسئولان این مدارس باید در جهت آموزش تحصیلی دانش آموزان تلاش کنند. دریافت شهریه‌های اضافه به خاطر وجود اسم هیئت‌امنا، قانونی نیست. مدارس هیئت‌امنایی باید میزان شهریه و هزینه کلاس‌های فوق‌برنامه را به اولیا و دانش آموزان اعلام کنند.

معاون وزیر آموزش‌وپرورش دراین‌باره گفت: شهریه مدارس هیئت‌امنایی از سال تحصیلی جدید اختیاری می‌شود.

احمد محمود زاده در یک نشست خبری اظهار کرد: ۱۳.۵ درصد از دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی تحصیل دارند و با توجه به اینکه اعتقاد داریم حکمرانی در آموزش‌وپرورش حاکمیتی است، سعی بر حکمرانی مناسب در سال‌های آینده داریم.

درهرصورت مدارس هیئت‌امنایی کماکان سؤالات زیادی را در خصوص موارد مختلف برای عده زیادی از مردم ایجاد کرده است. برای بررسی و تحلیل برخی از مسائل مربوط به این مدارس، گفت‌وگویی با محمدرضا نیک ‌نژاد، کارشناس آموزش انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

مدارس ما به معنای واقعی هیئت‌امنایی نیستند

محمدرضا نیک ‌نژاد درباره منافع و آسیب‌های احتمالی طرح هیئت‌امنایی شدن مدارس برای نظام آموزشی کشور گفت: اجرایی شدن این طرح به‌طور صحیح باید به این شکل باشد که اختیار مدارس در دست هیئت‌امنای مدارس قرار بگیرد. تمام امور اداری، آموزشی و اقتصادی با دیدگاه‌های مختلف می‌توانند تا حدی به سلیقه خانواده‌ها، دانش آموزان مدیریت شود.

او ادامه داد: میزان مشارکت خانواده‌ها در این نوع مدارس به‌شدت بالا است. تصمیم‌گیری‌های اصلی در هیئت‌امنا گرفته شده و برای اجرای این تصمیمات، شخص مدیر تا حدود زیادی باید تحت فرمان هیئت‌امنا باشد. حقیقت امر این است که مدارس ما به معنای واقعی، هیئت‌امنایی نیستند. به‌عنوان‌مثال در مدارس غیرانتفاعی و خصوصی اکثر امور در دست مسئولان مدرسه است.

نیک نژاد خاطرنشان کرد: این دسته از مدارس تا میزان ۷۰-۸۰ درصد تحت نظر و دستور دولت‌ها هستند. این موضوع در خصوص مدارس هیئت‌امنایی نیز صدق می‌کند. دست هیئت‌امنای مدرسه در انتخاب مدیر باز است. فرآیند انتخاب، تعیین خط‌مشی و نظارت بر مدیر کاملاً تحت نظر نهادهای در مناطق آموزش‌وپرورش است که این نهادها نیز زیر نظر دولت هستند.

او در ادامه تصریح کرد: عموماً مشارکت، در بحث هزینه‌ها خلاصه می‌شود. دولت در دو-سه دهه اخیر، به‌تدریج بودجه و هزینه‌های جاری مدارس را کاهش داده است. سرانه دانش‌آموزی در حال حاضر به صفر رسیده و کمتر مدرسه‌ای سرانه دریافت می‌کند. من به تجربه شاهد این موضوع بودم که سرانه‌ای به مدارس، حتی در مناطق محروم پرداخت نمی‌شود. این موارد به خانواده‌ها محول شده و نام آن را مشارکت گذاشتند!

این کارشناس در ادامه توضیح داد: این نگاه در میان مدیران و مسئولان مدارس وجود دارد که خانواده‌ها در امور دیگر نباید دخالت کنند. به‌طورکلی در سراسر جهان، مدارس دارای شورای مدرسه است که به‌نوعی هیئت‌امنا محسوب شده و در هر عرصه از آموزش مشارکت دارند. متأسفانه در ایران شاهد چنین مطلبی نیستیم و مشارکت‌ها غالباً ازنظر مالی و اقتصادی وجود دارد.

آموزش فقط خواندن و نوشتن نیست

نیک‌نژاد در خصوص کمک احتمالی مدارس هیئت‌امنایی به افزایش کیفیت آموزشی اظهار کرد: عموماً میزان پول دریافتی از خانواده‌ها، صرف امور مدرسه می‌شود. هزینه‌های مدرسه محدود به پول آب، برق و گاز و رسیدن به‌ظاهر مدرسه نمی‌شود. بخشی از این پول به نحوی منجر به بهبود وضعیت آموزشی هم می‌شود.

این کارشناس آموزش ادامه داد: به‌هرحال دست مدیر برای هزینه این پول تا حدی باز است؛ بنابراین کیفیت بحث آموزش ازجمله جذب معلمان، برگزاری کلاس‌های فوق‌العاده و برگزاری آزمون‌های داخلی ارتقا پیدا می‌کند. این موارد به‌نوعی بر کیفیت آموزش تأثیر می‌گذارد. البته من شخصاً آموزش را محدود به مسائلی نظیر خواندن، نوشتن و محاسبه نمی‌دانم. آموزش باید مشتمل بر افزایش مهارت‌های دانش آموزان از جنبه‌های فردی و اجتماعی باشد.

تصمیم غیرقانونی و ضدملی آموزش و پرورش

نیک‌نژاد در پاسخ به این پرسش که طرح هئیت امنایی کردن مدارس می‌تواند مشکلات مالی وزارت آموزش‌وپرورش را حل کند، عنوان کرد: این اتفاق در خصوص آموزش‌وپرورش تااندازه‌ای رخ داده است. نهاد آموزشی در سطح بین‌المللی، یک‌نهاد عمومی است. دولت‌ها درزمینهٔ بهداشت و درمان و همین‌طور آموزش‌وپرورش وظیفه مشخصی دارد. در ایران این وظایف به نهاد خانواده تفویض شده و خانواده‌ها این هزینه را تقبل می‌کنند.

وی در ادامه گفت: هیئت‌امنایی کردن بخشی از مدارس در حل مشکلات مالی وزارتخانه مؤثر بوده است. به خاطر همین تأثیر است که مسئولان به دنبال هیئت‌امنایی کردن بخش بیشتری از مدارس هستند؛ زیرا با استفاده از مجوز قانونی و دولتی، از خانواده پول خوبی گرفته می‌شود. من به‌عنوان یک معلم یا یک شهروند، این اقدام را نمی‌پذیرم. آموزش از صفر تا صد ماجرا، باید به عهده دولت باشد. این موضوع در قانون اساسی نوشته شده و در سطح جهان هم مرسوم است.

این کارشناس آموزش در پایان اضافه کرد: هزینه بسیاری از مدارس در کشورهای حوزه اسکاندیناوی و همچنین در اروپا، توسط دولت تأمین می‌شود. بحث‌هایی مثل هیئت‌امنایی و مولدسازی در آموزش‌وپرورش، صرفاً برای پوشش بودجه دولت است که کاری غیرقانونی و ضد ملی است.