مشکلات کشاورزی صادرات‌محور پابرجاست

به گزارش وزارت جهاد کشاورزی، سید جواد ساداتی‌نژاد در جلسه قرارگاه دیپلماسی غذایی، بر حذف موانع و محدودیت‌های صادرات محصولات کشاورزی، اصلاح و بازبینی تعرفه‌های صادراتی این بخش، تدوین و اعلام برنامه بلندمدت میزان صادرات محصولات با هدف پیش‌بینی‌پذیر شدن این بخش، پیش‌بینی بسته‌های حمایتی و تشویقی صادرات، ایجاد بازارهای جدید صادراتی و راه‌اندازی پایانه‌های صادرات محصولات کشاورزی تاکید کرد. ساداتی نژاد اظهارکرد: افزایش بهره‌وری و تولید محصولات باکیفیت کشاورزی، ساماندهی الگوی کشت، مدیریت بهینه مصرف آب و مدیریت عرضه و تقاضای داخلی محصولات کشاورزی نیز در زمینه پایداری صادرات بخش کشاورزی دارای اهمیت است. این اظهارات درحالی عنوان شد که کشاورزان برخی از استان‌ها با موانع جدی صادراتی مواجه هستند.

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان، موانع صادرات محصولات کشاورزی و اقدامات دولت برای تسهیل روند صادرات در استان را تشریح کرد.

صمتامید شریفی در گفت‌وگو با مهر درباره موانع صادرات محصولات کشاورزی استان اظهارکرد: بازار صادراتی نیازمند پایداری و استمرار در تامین کالا است و پس از آن کیفیت و مزیت قیمتی کالا اهمیت دارد که بتوان برای رقابت با دیگر کشورها کالایی با کیفیت و تنوع بالا برای ۱۲ ماه سال تولید و تامین کرد.

گشایش بازارهای هدف جدید

وی با اشاره به اینکه تشکل‌های کشاورزی استان در سنوات اخیر در تأمین کالاهای صادراتی توانمند شده‌اند، افزود: مسائل تحریمی، مشکلات ارز و قوانین و مقررات کشورهای مقصد موانعی است که صادر‌کنندگان و تولیدکنندگان ما را اذیت می‌کند که با تدابیر انجام شده بازارهای هدف جدیدی برای کشور گشایش یافته و در حوزه اوراسیا، افغانستان پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بازار خوبی را برای محصولات بخش کشاورزی استان نیز ایجاد کرده است.

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: این استان در زمینه صادرات مزیت‌هایی دارد که شاید منحصر به فرد است که از جمله آن وجود پایانه حمل بار هوایی یا کاربوترمینال در استان بوده که بالاترین حجم صادرات آن محصولات کشاورزی است.

مدیریت تعرفه‌های صادرات

شریفی با بیان اینکه سازمان جهاد کشاورزی مسائل مربوط به تعرفه‌های صادراتی محصولات کشاورزی را مدیریت می‌کند، گفت: برای محصولاتی مانند سیب زمینی، گوجه، پیاز و … با اولویت تامین نیاز داخلی که به لحاظ حجم و نرخ شرایط مطلوب داشته باشد، هدف‌گذاری صادراتی با مکانیزم بازی کردن با تعرفه‌های صادراتی درحال انجام است که هم بازار داخلی را به شکل مطلوب داشته باشیم و هم صادرات انجام شود.

وی با بیان اینکه محصولات کشاورزی استان اصفهان به لحاظ کیفی نسبت به کالاهایی که مقاصد صادراتی مطالبه می‌کنند شرایط خوبی دارد، خاطرنشان کرد: جهش مطلوبی در این حوزه ایجاد شده و تنوع محصولات صادراتی استان بالاست و محصولاتی چون عسل، فرآورده‌های دام و طیور گرفته تا محصولات گلخانه‌ای از استان صادر می‌شود و همین تنوع محصول یک مزیت صادراتی برای استان است.

تعدیل تعهد ارزی و بخشودگی مالیات

معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با بیان اینکه اگر موانع یاد شده در حوزه صادرات محصولات کشاورزی مرتفع شود، صادرات تسهیل خواهد شد، در خصوص اقدامات دولت برای حمایت از صادر‌کنندگان بخش کشاورزی گفت: یکی از مشکلات صادرکنندگان تعهد سپاری ارزی بود که اکنون دولت در برخی محصولات مانند شیرخشک این قانون را تعدیل کرده که این امر یک مزیت رقابتی به لحاظ نرخ ایجاد می‌کند.شریفی اضافه کرد: همچنین برای محصولات داخلی کشور، بخشودگی دارایی و مالیاتی برای محصولات کشاورزی از دیگر اقدامات حمایتی دولت است.

نوسان نرخ ارز از چالش‌های جدی است

صمترضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی در گفت‌وگو با سایت صنعت، تجارت و کشاورزی، با اشاره به اینکه تصمیمات یک شبه مسئولان دولتی مبنی بر ممنوعیت صادرات محصولات کشاورزی چالشی اساسی پیشروی صادرکنندگان به شمار می‌رود، اظهار کرد: از سال ۹۱ همزمان با اوج تحریم ها، کشتیرانی‌های خارجی از حمل‌ونقل کالای ایرانی اجتناب کردند، ضمن آنکه در همان سال شرکت‌ کشتیرانی والفجر که داخلی بود، تعطیل شد و این امر موجب شد تا مسیر ۸ الی ۱۶ ساعته صادرات کالا به کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس به ۸ تا ۱۶ روز افزایش یابد.

وی با انتقاد از این مسئله که نظارتی در حمل‌ونقل جاده‌ای نیست، افزود: نوسان کاذب نرخ ارز در ماه‌های اخیر موجب شد تا همه چیز حول محور این امر افزایش یابد. نورانی با اشاره به اینکه چند نرخی بودن ارز مشکلات متعددی برای صادرکنندگان ایجاد کرده است، بیان کرد: با توجه به نرخ ارز ثانویه، آزاد و یارانه‌ای نیما، هیچ صادرکننده و واردکننده نمی‌داند که کالا بر مبنای چه نرخی محاسبه می‌شود، این در حالی است که در گذشته تنها دو نرخ ارز یارانه‌ای و آزاد وجود داشت.

رئیس اتحادیه محصولات کشاورزی ادامه داد: امروز نیاز صادر‌کننده آن است که کالای بسته‌بندی را با نرخ‌های مناسب خریداری کند، چراکه تهیه محصول با قیمت‌های بالا منجر به کاهش قدرت چانه زنی در بازارهای خارجی می‌شود.

نورانی با اشاره به اینکه در تولید مواد پتروشیمی مشکلی نداریم، بیان کرد: این در حالی است که مواد پتروشیمی نسبت به ماه‌های قبل افزایش چشمگیری داشته است.

وی در ادامه افزود: با توجه به وضعیت مساعد تولید پتروشیمی جای این سوال مطرح است که چرا مواد بازیافتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.به گفته نورانی، هم اکنون هیچ صادر کننده‌ای نمی‌تواند از محصولات پتروشیمی در حد نو استفاده کند که این امر موجب شده به جای ارتقای بسته‌بندی استفاده از مواد بازیافتی افزایش یابد.

مشکل نبود بسته‌بندی و برندسازی جدی است

صمتمسعود اسدی عضو خانه کشاورز با اشاره به اینکه بخش کشاورزی در توسعه صادرات غیرنفتی اهمیت فراوانی دارد، اظهار کرد: با توجه به آنکه با توسعه صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی، دیگر نیازی به درآمدهای حاصل از صادرات منابع نفت نداریم، اما وجود برخی مشکلات و چالش‌ها در داخل موجب شده تا بخش کشاورزی در عرصه بین‌الملل و بازارهای جهانی سهم مناسبی نداشته باشد.

وی با اشاره به اینکه در برندسازی محصولات غذایی توفیقی نداشته ایم، افزود: با وجود آنکه بهترین زعفران جهان در ایران تولید می‌شود، اما عدم برندسازی محصول موجب شده تا اسپانیا پس از ورود زعفرانی ایرانی آن را در بسته‌بندی‌های جدید با برند خود به دیگر کشورها صادر کند.

اسدی، نبود بسته‌بندی و سورتینگ را از دیگر چالش‌های پیش روی توسعه صادرات غیر نفتی برشمرد و گفت: نبود بسته‌بندی مناسب موجب شده تا بخش عمده‌ای از محصول به صورت فله‌ای صادر شود که این امر جای تاسف دارد.

عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: عدم حمایت از صادرکننده از دیگر مشکلات پیش روی توسعه صادرات غیر نفتی به شمار می‌رود، در حالیکه دولت برای کاهش درآمدهای نفتی باید مشوق صادراتی مناسبی را برای بخش کشاورزی در نظر بگیرد.

وی با انتقاد از تصمیمات یک شبه صادرات برخی کالاها پشت درهای بسته بیان کرد: هر از چندگاهی، مسئولان دولتی بدون هیچ توجیه قانونی صادرات برخی کالاها را به دلیل نوسان یا نگرانی از افزایش نرخ در بازار داخل ممنوع اعلام می‌کند. اما جای این سوال مطرح است که بنابر استناد کدام قانون این تصمیمات اخذ می‌شود؟

به گفته اسدی، دولت نه تنها برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی از صادرکنندگان حمایتی نمی‌کند، بلکه با اتخاذ تصمیمات یک شبه و ایجاد چنین تنگناهایی دست در جیب کشاورزان می‌کند.

این فعال حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه کشاورزان نباید تاوان توزیع محصولات با نرخ مناسب در شهرها را بدهند، اظهار کرد: اگر مسئولان دولتی می‌خواهند محصولات و مواد غذایی را با نرخ مناسب در بازار عرضه کنند، برای این امر یارانه پرداخت کنند‌.

وی در ادامه افزود: با توجه به آنکه دولت کنترل نرخ محصولات و موادغذایی را به بهانه فقیر کردن کشاورز و تعدی به حقوق اقتصادی این قشر با صدور بخشنامه ممنوعیت صادرات کالا انجام می‌دهد، جای این سوال مطرح است که آیا در زمان پایین بودن نرخ کمتر از نرخ تمام شده در بازار برای جلوگیری از زیان کشاورز هزینه‌های تولید را پرداخت می‌کند؟

عضو خانه کشاورز در پایان تصریح کرد: با توجه به آنکه صادرکنندگان در بازارهای خارجی هزینه‌های بالایی برای بازاریابی محصولات پرداخت کرده‌اند و به عبارتی در برابر تجار خارجی متعهد شده‌اند، از این رو صدور بخشنامه‌های یک شبه ضرر هنگفتی به صادرکنندگان وارد می‌کند.

سخن پایانی

با توجه به ظرفیت بالای بخش کشاورزی، صادرات محصولات مواد غذایی می‌تواند جایگاه بالایی در توسعه صادرات غیرنفتی داشته باشد. این درحالی است مشکلات و چالش‌های متعددی پیش روی صادرکنندگان قرار دارد. برهمین اساس انتظار می‌رود راهکارهای مناسبی برای دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی به کار گرفته شود چرا که رابطه معناداری بین افزایش صادرات غیر نفتی و رشد تولید وجود دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند تصمیمات خلق الساعه صادرات در اتاق‌های دربسته منجر به از دست دادن بازارهای هدف و ورود سایر رقبا خواهد شد، در حالی که  با توسعه صادرات محصولات کشاورزی دیگر نیازی به درآمدهای نفتی نخواهیم داشت.