فاصله قیمت ماسک در بازار با نرخ‌ های مصوب

پس از آن با شیوع و رشد بیشتر ویروس، شدت گرفتن هشدارها و ترس مردم از ابتلا و نیاز بازار، کارگاه‌های غیرصنعتی جهادی و مردمی تولید ماسک به راه افتاد تا بتواند بخشی از نیاز بازار را تامین کند که دولت نیز در حد توان از این حرکت حمایت کرد و سیاست کلی بر تولید حداکثری ماسک قرار گرفت که البته گرانی اقلام بهداشتی چون ماسک و مواد ضدعفونی نیز دسترسی به این محصولات را برای مردم دشوار کرد.

اما با توجه به اینکه تجهیزات پزشکی و اقلام بهداشتی حساسیت خاص خود را دارند درباره تولید ماسک‌های بهداشتی نیز دستورالعمل‌هایی وجود دارد که با توجه به شیوع ویروس کرونا و نیاز مبرم مردم به استفاده از این کالا بایستی ضمن رعایت دستورالعمل ماسک‌های خانگی بر روند تولید آنها نظارت بهتر و بیشتری صورت بگیرد. تدوین این دستورالعمل‌ها برای رعایت بهداشت حداقلی است چون ماسک‌ها در مساجد، منازل و... و با دخالت افراد گاها بی‌تجربه تولید می‌شود.

اوایل امسال اداره نظارت بر تولید و کنترل کیفی اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی الزام درج خوداظهاری تولیدکنندگان ماسک واحدهای غیرصنعتی (صنفی و گروه‌های جهادی) جهت توزیع این محصولات به مراکز غیر درمانی و داروخانه‌ها را اعلام کرد که بنا بر این الزام، تولیدکنندگان ماسک در واحدهای غیرصنعتی، ملزم به درج خوداظهاری واحد مربوطه در پورتال www.imed.ir جهت توزیع این محصولات به مراکز غیردرمانی و داروخانه‌ها هست

همچنین اداره نظارت بر تولید و کنترل کیفی تولیدکنندگان مذکور را ملزم به رعایت مواردی درباره نوع پارچه، ابعاد و مشخصات دیگر ماسک کرده است. مورد الزام برای تولید‌کنندگان این است که بایست برخی مشخصات را رعایت کرده و نحوه استفاده از ماسک را به صورت بروشور داخل بسته‌بندی قرار دهند.

ماسک‌ها و میزان محافظت از خطر

ماسک جراحی که به نام ماسک پزشکی یا ماسک ساده صورت نیز شناخته می‌شود، برای جلوگیری از خروج و پرتاب باکتری در قطرات مایع یا ذرات معلق در هوا از دهان و بینی طراحی شده و به کار می‌روند. این ماسکها برای محافظت از فردی که آن را پوشیده در برابر استنشاق باکتری‌های موجود در هوا یا ذرات ویروس طراحی نشده‌اند و نسبت به ماسک هایی چون ماسک N۹۵ که به دلیل داشتن مواد، شکل و لایه‌های محکم محافظ بهتری هستند، محافظت کمتری دارند.

از لحاظ روش تولید، ماسک‌های جراحی به سه دسته صنعتی، نیمه صنعتی و غیر صنعتی تقسیم بندی می‌شوند.

۱ - ماسک‌های جراحی صنعتی:

با توجه به راهنمای تولید ماسک پزشکی ابلاغی اداره کل تجهیزات پزشکی، ماسک‌های جراحی صنعتی، از سه لایه پارچه تشکیل شده و به یکی از دو روش زیر می‌توان آن را ساخت:

۱-۱ - ماسک ساده سه لایه با لایه ملت بلون: دو لایه پارچه بی‌بافت اسپان باند با گرماژ ۲۰ تا ۲۵

یک لایه پارچه ملت بلون با گرماژ ۱۷ (که در میان دو لایه اسپان باند قرار می‌گیرد)

 ۲-۱ - ماسک ساده سه لایه بدون ملت بلون:

سه لایه پارچه بی‌بافت SMS با گرماژ ۲۵

۲ -ماسک‌های نیمه صنعتی:

۲ -۱ - راهنمای تولید ماسک‌های نیمه صنعتی:

ماسک‌های نیمه صنعتی همانند ماسک‌های صنعتی از سه لایه پارچه تشکیل شده‌اند.

۲-۲ - قیمت‌گذاری ماسک‌های نیمه صنعتی:

پیرو مصوبه ستاد کرونای وزارت صمت مورخ ۹ اردیبهشت ۹۹، سقف قیمت ماسک‌های سه لایه نیمه صنعتی تولید شده توسط واحدهای صنفی و صنعتی و گروه‌های جهادی و بسیجی تحت پوشش سازمان بسیج، اصناف، بازاریان و فعالان اقتصادی کشور، به روش چرخ دوزی از جنس پارچه‌های نبافته SMS-SMS-SMS یا اسپاند باند – ملت بلون – اسپان باند جهت پخش داروخانه‌ای و مصرف عمومی و سایر مراکز غیر درمانی ۱۶۰۰ تومان است.

ماسک‌های نیمه صنعتی که توسط کارگاه‌ها و گروه‌های جهادی تولید می‌شوند باید مطابق دستورالعمل‌های اداره کل تجهیزات پزشکی تولید، ضدعفونی و بسته‌بندی گردد.

۳ - ماسک‌های غیر صنعتی:

۳-۱ - الزام به درج خوداظهاری واحدهای غیرصنعتی:

کلیه تولیدکنندگان ماسک در واحدهای غیرصنعتی ملزم به درج خود اظهاری واحد مربوطه در پورتال اداره کل تجهیزات پزشکی به آدرس ir.imed.www در قسمت ویژه ها، بخش “خوداظهاری واحدهای غیر صنعتی تولید ماسک” بوده و پس از مشاهده نتیجه درج خوداظهاری در استعلام سایت اداره کل در آدرس فوق الذکر می‌توانند نسبت به توزیع این محصولات به مراکز غیر درمانی و داروخانه‌ها جهت عرضه به شهروندان اقدام نمایند. مسئولیت صحت مندرجات در خوداظهاری به عهده واحد مربوطه بود و اظهار خلاف پیگرد قانونی داشته و خوداظهاری مذکور به منزله مجوز فروش به بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و موسسات پزشکی نمی‌باشد.

۲-۳ - روش‌های تولید ماسک‌های غیرصنعتی:

با توجه به ابلاغیه اداره کل تجهیزات پزشکی، ماسک‌های غیر صنعتی را می‌توان به صورت دو لایه و سه لایه تولید کرد.

۱-۲-۳ - روش ساخت ماسک دو لایه غیر صنعتی:

نوع پارچه: صددرصد پنبه یا متقال بدون پرز

ابعاد: ۱۰*۱۹ سانتیمتر با سه عدد چین در عرض

سایر مشخصات: ماسک باید دو لایه باشد و لایه وسط جای قرار گرفتن فیلتر تعبیه شده باشد که در صورت لزوم مورد استفاده قرار گیرد.

۳-۲-۲- روش ساخت ماسک سه لایه غیر صنعتی:

نوع پارچه: پارچه نبافته (SMS-SMS-SMS) با گرماژ ۲۵

ابعاد: ۱۰*۱۹ سانتیمتر با سه عدد چین در عرض

سایر مشخصات: ماسک می‌بایست سه لایه بوده و تعبیه فیلتر در این ماسک نیاز نمی‌باشد و تولید‌کننده بایست نحوه استفاده از ماسک را به‌صورت بروشور داخل بسته‌بندی قرار دهد. و در آن قید گردد که به منظور اطمینان از سلامت محصول، مصرف کننده، ماسک پارچه‌ای (ردیف ۱) را قبل از استفاده ابتدا با مواد شوینده شست و شو داده و سپس با اتو خشک نماید. این نوع ماسک‌ها حدود ۴ ساعت قابلیت استفاده دارد. جهت استفاده مجدد از ماسک ذکر شده در ردیف یک می‌بایست دوباره آن را شست و شو داده و پس از خشک کردن، استفاده گردد. در صورتی که واحد صنفی یا جهادی تمایل به طراحی غیر از مدل مذکور را دارد می‌تواند از مدل‌های فنجانی یا کیسه‌ای (منقار اردکی) نیز استفاده نماید.

لزوم نظارت بیشتر بر روند تولید ماسک‌های خانگی

نکته مهم در ثبت خوداظهاری اینکه مسئولیت صحت مندرجات در خوداظهاری به عهده واحد مربوطه اعم از کارگاه‌های تولیدی، صنفی و جهادی است اطلاعات خود را در سامانه‌ imed.ir ثبت می‌کنند و اداره کل اظهارات را می‌بیند، و اظهار خلاف پیگرد قانونی دارد که البته بعضی واحدها اطلاعات خود را ثبت کرده و بعضی نیز ثبت نکرده‌اند.

ماسک‌های سه لایه جراحی موجود در داروخانه‌ها با دستگاه اتوماتیک تولید می‌شوند و به اصطلاح Clean هستند اما ماسک‌های ساخته شده در کارگاه‌های غیرصنعتی نیاز به ضدعفونی توسط دستگاه شوند یا اینکه برای ویروس کشی تحت اشعه UV قرار بگیرند که تعدادی از کارگاه‌ها این موضوع را رعایت نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند سبب مشکلاتی در اقلام تولیدی و مصرف‌کنندگان شود که با توجه به استفاده بخش عمده مردم از این ماسک‌های خانگی باید نظارت بیشتری بر روند تولید و ضدعفونی ماسک‌ها صورت بگیرد.

در این بحث آگاهی مردم بسیار مهم است که از ماسک‌های استاندارد استفاده کنند و از تهیه و خرید ماسک و یا سایر اقلام بهداشتی بدون مجوز و غیراستاندارد خودداری نمایند زیرا تمام تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی و اقلام بهداشتی ثبت شده و دارای کد هستند.

قیمت مصوب ماسک‌های سه لایه و N۹۵

سید حسین صفوی، مدیرکل اداره تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو با اعلام نحوه تامین و توزیع تجهیزات مرتبط با کرونا مانند ماسک، دستکش و... با قیمت مصوب آنها -۲۷ اردیبهشت ۹۹- عنوان کرده "ماسک‌هایی که به صورت نیمه‌صنعتی تولید می‌شوند، عملا برای تزریق به بازار و در سطح داروخانه‌ها آماده شده و با توجه به اینکه کارگاهی هستند و با چرخ خیاطی تهیه می‌شود، قیمت تمام شده آنها بالاتر است. بنابراین بر اساس مصوبه‌ای که در ستاد کرونای وزارت صمت تصویب شد، سقف قیمت ۱۶۰۰ تومان برای آنها تعیین شد."

وی ادامه می‌دهد: "ماسک‌هایی که به صورت صنعتی در کشور تولید می‌شود، درحال‌حاضر حجم تولیدشان از حدود ۳۰۰ هزار به بالغ بر دو میلیون و ۵۰۰ هزار ماسک رسیده است. توزیع این ماسک‌ها در مراکز درمانی اعم از دولتی، خصوصی، تامین اجتماعی، نیروهای مسلح و... انجام می‌شود. قیمت مصوب این نوع ماسک‌ها درب کارخانه ۷۰۰ تومان است که این ماسک‌ها با حواله اداره‌کل تجهیزات پزشکی در مراکز درمانی توزیع می‌شوند و بخشی از این ماسک‌ها هم برای آینده دپو می‌شود."

صفوی درباره قیمت‌گذاری ماسک‌های مختلفی که در بازار عرضه می‌شود، افزود: "به طور کلی دو نوع ماسک داریم؛ یکی ماسک‌های سه‌ لایه و دیگری ماسک‌های N۹۵ که ظرفیت تولیدشان در کشور طی دو الی سه ماه اخیر بیش از پنج برابر شده است و به میزان تولید خوبی رسیده‌ایم. باید توجه کرد که ماسک‌های سه لایه نیز به دو دسته تقسیم می‌شود؛ یکی ماسک‌هایی که به صورت صنعتی تولید می‌شود که توسعه قابل توجهی داشته‌اند و دیگری ماسک‌های نیمه‌صنعتی. ماسک‌های نیمه‌صنعتی بر اساس دستورالعمل‌های اداره‌کل تجهیزات پزشکی به عنوان ماسک‌های کارگاهی و نیمه‌صنعتی توسط کارگاه‌ها و گروه‌های جهادی تولید، ضدعفونی، بسته‌بندی و آماده عرضه به بازار شده است."

فاصله قیمت ماسک در بازار با نرخ‌های مصوب

با وجود قیمت‌های مصوب اعلام شده، در مراجعه به مراکز توزیع قیمت‌ها چندان استاندارد و معقول به نظر نمی‌رسند و با نرخ‌های مصوب فاصله زیادی دارند، تا جایی که بسته‌های ماسک با قیمت‌های نامتعارف عرضه می‌شوند. برای مثال قیمت ماسک N۹۵ یا فیلتردار از ۸ هزار تومان شروع و تا ۳۵، ۴۰ و یا ۵۰ هزار تومان و گاه ۸۰ هزار تومان می‌رسد در حالی که ماسک‌های فیلتردار موجود در بازار همه شبیه به همبوده و کارکرد چندان متفاوتی ندارند اما قیمت‌ها بسیار متفاوت است.

ماسک‌های سه لایه معمولی با قیمت هر عدد ۲ هزار تومان و ماسک معمولی کودکان نیز با قیمت ۳ هزار تومان به فروش می‌رسد. ماسک‌های کارگاهی بعضا با قیمت ارزان تری در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند و قیمت معمول آن هر عدد ۲۰۰۰ تومان است که البته ممکن است در مراکز مختلف قیمت فروش متفاوت باشد. نکته قابل توجه اینکه بر روی بسته‌بندی این نوع ماسک هیچ گونه علامت و یا نشان و کدی مبنی بر استاندارد بودن وجود ندارد.

به دلیل کمبودهای موجود ممکن است ماسک‌ها در بازار با قیمت‌های متفاوتی عرضه شود و مراکز عرضه از قیمت مصوب تخطی نمایند، همچنین بازار سیاه به وجود آمده و تقاضای بیش از حد و نیاز روزانه مردم به این محصول می‌تواند قیمت‌ها را متفاوت نماید که در این زمینه انتظار می‌رود نظارت بر قیمت‌ها و پیگیری وقوع گرانفروشی بیشتر شود تا چندقیمتی رخ ندهد و مردم متحمل فشار نشوند.