چرا قیمت مرغ دوباره اوج گرفت؟

اصناف

قیمت مرغ در روز‌های اخیر بازهم مانند گذشته شیب افزایشی به خود گرفته و گزارش‌ها حاکی است قیمت آن در برخی مناطق به ۴۰هزار تومان نیز رسیده، این در حالی است که نرخ دولتی هر کیلوگرم از آن ۲۴هزار و۹۰۰ تومان است. به نظر می‌رسد سود اصلی مرغ نه به جیب تولیدکننده می‌رود و نه در جیب مصرف‌کننده. تولیدکننده‌ای که در یک سال اخیر با افزایش شدید هزینه‌های تولید (چندبرابر شدن نهاده‌های دامی) روبه‌رو بوده و مصرف‌کننده که قدرت خریدش در دو سال اخیر به شدت کاسته‌شده‌است. برخی تولیدکنندگان معتقدند دلالان و مافیای مرغ از کشتارگاه در فرآیند توزیع مرغ تنها با داشتن یک سیمکارت و یک تلفن‌همراه به سود میلیاردی رسیده و بیشترین منفعت بازار مرغ را از آن خود می‌کنند. در این گزارش به دلایل دوباره گرانی مرغ و هشدار‌هایی که تولیدکنندگان می‌دهند، پرداخته‌ای

طبق اعلام سازمان دامپزشکی و انجمن مرغداران گوشتی، روزانه در کشور حدود ۶ هزار و ۵۰۰ تا ۷۰۰۰ تن مرغ در کشور تولید می‌شود. به طور کلی نیاز مرغ در کشور ماهانه ۲۳۰ هزار تن و در اوج مصرف که معمولا در زمان نوروز اتفاق می‌افتد به ۳۰۰ هزارتن می‌رسد؛ با این حال تولید کشورمان در ماه‌های جاری دچار کاهش شده و این در حالی است که میزان مصرف و تقاضای موجود در بازار نیز افزایشی بوده است. به طوری که در این‌باره علی صفر ماکنعلی، رئیس سازمان دامپزشکی می‌گوید: «تقاضای مصرف گوشت در برخی استان‌ها به شدت افزایش یافته و مصرف گوشت مرغ آذربایجان شرقی طی یک سال از ۲۱۰ تن به ۳۸۰تن رسیده‌است.» برخی کارشناسان بر این باورند گرانی گوشت قرمز در بازار باعث شده مصرف گوشت مرغ افزایش یابد.

چرا تولید کاهش یافته‌ است؟

عمده مرغداران برای کاهش تولید خود علت‌های مختلفی را مطرح می‌کنند، مانند تامین نکردن نهاده‌های دامی به میزان کافی، کاهش وزن‌گیری مرغ‌ها در ماه‌های گرم، کاهش جوجه‌ریزی، قطعی مداوم برق و تلفات ناشی از گرما در بسیاری از مرغداری‌ها در سراسر کشور. با توجه به گرم‌تر شدن هوا، و بی‌برقی سالن‌های مرغداری توان این که درجه حرارت به حد مطلوب برسد نیست. برومند چهارآیین، رئیس هیات مدیره شرکت تعاونی توسعه صنعت طیور کشور در این باره می‌گوید: آمار‌ها حاکی است بیش از ۷۰درصد سالن‌های مرغداری کشور توان خنک نگه‌داشتن سالن‌ها را ندارند، از این رو با افزایش شدت گرما وزن‌گیری مرغ‌ها کاهش پیدا می‌کند چراکه خصوصیات فیزیولوژی مرغ به گونه‌ای است که به اندازه تامین انرژی‌اش غذا می‌خورد و وزن گیری کمی می‌کند. علاوه بر این‌ها جوجه‌ریزی در واحد‌های تولیدی اندکی کاهش یافته‌است. در هر قطعه مرغ ۳۰۰ گرم کاهش وزن صورت می‌گیرد که اگر این عدد را به صورت ماهانه محاسبه کنیم، به لحاظ وزنی رقمی حدود ۳۵هزار تن کاهش تولید مرغ در کشور وجود دارد. خشکسالی و گرمای شدید در سراسر کشور باعث شده که بسیاری از واحد‌های مرغداری‌ها با تلفات به شدت سنگینی روبه‌رو شوند. این جمله را حبیب‌ا... اسدا... نژاد، نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گفته و معتقد است گرما بر وزن‌دهی مرغ‌های تولیدی تاثیر گذاشته که همین امر سبب شده ۲۵ درصد تولیدات کشور از بین برود و قطعی برق نیز مزید بر علت است تا این کمبود‌ها در بازار احساس شود.

میزان جوجه‌ریزی

اخیرا سازمان دامپزشکی کشور اعلام کرده در ماه گذشته میزان جوجه‌ریزی در کشور ۲.۵‌درصد افزایش یافته، این در حالی است که مرغداران می‌گویند آمار‌ها باید راستی‌آزمایی شود. اگرچه طبق سامانه سماصط (سامانه مدیریت اطلاعات صنعت طیور) مشکلی در جوجه‌ریزی وجود ندارد و نباید کمبودی در بازار داشته باشیم، اما کمبود مرغ در بازار وجود دارد. طبق نمودار‌های سال‌های گذشته در هر ماه باید حداقل ۱۲۰ تا ۱۲۵میلیون قطعه جوجه‌ریزی باید انجام شود. این در حالی است که مرغداران در اردیبهشت امسال ۱۱۳میلیون قطعه جوجه‌ریزی کرده‌اند که علاوه بر دلایل فوق، مرغداران مجبورند جوجه یک‌روزه خود را به جای ۴۵۰۰ تومان، ۹۰۰۰تومان از بازار تهیه کنند. برخی مرغداران به همین دلیل ورشکست شده و برخی دیگر جوجه‌های خود را معدوم کرده‌اند.

افزایش قیمت نهاده‌های دامی

تامین نهاده‌های دامی یکی از اصلی‌ترین مشکلات دامداران در یک‌سال گذشته است. خوراک دام ۷۰درصد هزینه‌های تمام‌شده تولید این محصول را شامل می‌شود. مرغداران مشکلات بر سر راه خود را به وزارتخانه‌های مربوط (جهاد کشاورزی و صمت) منتقل کرده‌اند و در حالی از کمبود نهاده‌ها و تامین آن‌ها از طریق بازار آزاد و بعضا نبود نهاده گلایه می‌کنند و گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران به میزان کافی نهاده وارد کرده، اما به‌دلیل بی‌توجهی برخی مسؤولان در دو سال اخیر، بروکراسی حاکم بر گمرکات کشور و جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌های مسؤول نهاده‌ها هنوز از گمرک ترخیص نشده‌است. از سوی دیگر سامانه بازارگاه با توجه به مشکلاتی که دارد به صورت کلی نمی‌تواند نهاده‌های کافی برای مرغداران را تامین کند، به طوری که در این خصوص مرغدارن می‌گویند ۷۰درصد نیاز آن‌ها از طریق بازارگاه تامین می‌شود و برخی افراد با دریافت سهمیه خود آن را در خارج از شبکه و در بازار آزاد به فروش می‌رسانند. برخی مرغداری‌ها به خبرنگار ما گفته‌اند شش ماه است که دان مرغ را از بازار آزاد خریداری می‌کنیم و دولت در این زمینه حمایتی نداشته است در نتیجه نباید توقع داشته باشد مرغ با قیمت مصوب راهی بازار شود.

از زمان تعیین قیمت مصوب مرغ (۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان) تاکنون قیمت رسمی هر کیلوگرم کنجاله سویا از۳۲۰۰ تومان به ۳۶۰۰ تومان، هر کیلو ذرت نیز با ۱۴درصد افزایش از ۱۷۰۰‌تومان به ۱۹۰۰ تومان رسیده است. دستمزد کارگران در سال جاری با رشد ۳۷درصدی، هزینه حمل‌ونقل نسبت به سال گذشته با افزایش ۳۰درصدی روبه‌رو بوده است، قیمت واکسن؛ ریزمغذی و کنسنانتره نیز ۱۰ تا ۲۰درصد رشد داشته و دولت نیز از ابتدای تیرماه تاکنون ۱۰درصد قیمت دان آماده تحویلی به مرغداران را افزایش داده‌است. از سوی دیگر طبق آخرین آمار‌ها چهار میلیون تن خوراک دام و طیور در گمرکات کشور دپو شده‌است که دولت به صورت قطره‌چکانی ترخیص کرده و وارد بازار می‌کند. دومیلیون تن از این نهاده‌ها در انتظار تخصیص ارز از بانک مرکزی است و دو میلیون تن دیگر به بهانه کمبود کامیون در گمرکات مانده و به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد که طبق گفته جواد ساداتی‌نژاد، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس این نهاده‌ها در آستانه کپک‌زدن هستند و هر چه زودتر باید ترخیص شوند.

در حالی نهاده‌های دامی در گمرک در حال خراب شدن هستند که مرغداران نیاز شدیدی به آن‌ها دارند به طوری که حبیب اسدا... نژاد، نایب‌رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران می‌گوید: برخی مرغدارن بیش از ۴۰ روز است که ذرت خریداری کرده‌اند، ولی این نهاده بارگیری نشده است بنابراین باید پرسید اگر نهاده در سامانه بازارگاه و گمرک وجود ندارد چرا برای مرغداران اولویت تعیین می‌کنند که خریدشان را انجام دهند در حالی که همیشه دیده‌شده پس از خرید و واریز وجه نهاده به میزان کافی به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد. با همه این اوصاف، اما وزارت جهاد کشاورزی ادعای دیگری در این خصوص دارد به طوری که مهراب فرجی، دبیر شورای سیاستگذاری و راهبری سامانه بازارگاه می‌گوید: از ابتدای سال جاری نیز حدود ۵/۲ میلیون تن نهاده‌های وارداتی برای تولید خوراک آماده به کارخانجات تحویل شده که این میزان بالغ بر ۴۵درصد کل نهاده‌های توزیع شده در کشور است.

چرا قیمت سر به فلک کشید؟

براساس آخرین قیمت مصوب، هر کیلوگرم مرغ باید ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان در بازار عرضه شود. این در حالی است که قیمت مرغ در برخی مناطق کشور به ۴۰ هزار تومان رسیده است که این امر عدم نظارت و بی‌توجهی به زنجیره را نشان می‌دهد. ظاهرا مرغداران تعهد داده بودند مرغ زنده را کیلویی ۱۷هزار و ۱۰۰تومان بفروشند، اما عدم حمایت‌های دولت باعث شده مرغ بالاتر از این ارقام راهی کشتارگاه شود. در تهران، عدم نظارت بر روند توزیع مرغ از میدان بهمن تا مرغداری‌ها بیداد می‌کند، به طوری که این مرغداری‌ها بعضا مرغ را از شبکه توزیع خارج کرده و آن را با قیمت بسیار بالاتری از قیمت مصوب دولتی در بازار به مصرف کنندگان می‌فروشند. برومند چهارآیین، رئیس هیات‌مدیره شرکت تعاونی توسعه صنعت طیور کشور در این باره می‌گوید: هیچ‌کس قادر نیست انتهای خط توزیع مرغ را کنترل کند به این دلیل که به اندازه مرغ‌فروشی‌های شهر تهران بازرس در کشور وجود ندارد.

۱۵ راهکار برای ساماندهی بازار مرغ

با افزایش تلفات مرغ در واحد‌های تولیدی و نرسیدن نهاده دامی به دست مصرف‌کنندگان و ادامه‌دار بودن این وضعیت انتظار می‌رود در یک ماه آینده اختلالاتی زیادی دامن تولید و توزیع مرغ در بازار را بگیرد و از طرف دیگر شاهد چند برابری شدن قیمت مرغ باشیم؛ بنابراین از دولت سیزدهم انتظار می‌رود راهکار‌های زیر را به اجرا در آورد تا شاهد کنترل بازار مرغ و جلوگیری از نابسامانی در این حوزه باشیم.

اصلاح فوری قیمت تحویل مرغ زنده مرغدار از ۱۷۱۰۰ به ۲۱هزار تومان

ترخیص فوری نهاده‌های دپو شده در بندر امام خمینی (ره) و تامین به‌موقع آن‌ها

ساماندهی حمل‌ونقل نهاده‌ها و تسریع در انتقال بار از بازه زمانی حداکثر تا ۱۰روز

نظارت بر بازار و حذف دلالان از فرآیند خرید مرغ زنده

جلوگیری از انحراف مرغ پس از کشتار

متوقف کردن پدیده زیانبار زنده فروشی

تامین، تخصیص و پرداخت سریع تسهیلات مورد نیاز برای تامین سرمایه در گردش مرغداران

حذف واسطه‌های فروش مستقیم و فروش مستقیم جوجه یکروزه در سامانه بازارگاه مانند ذرت، کنجاله و سویا و تامین جوجه یکروزه به اندازه نیاز کشور

برکناری فوری اعضای نامرتبط با صنعت مرغ از اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی کشور

پذیرش فوری تقاضای عضویت مرغداران گوشتی در شرکت‌های تعاونی

پذیرش تقاضای فوری اتحادیه‌های استانی در اتحادیه سراسری مطابق ماده ۵ قانون شرکت‌های تعاونی

نظارت بر کنترل قیمت مولفه‌های تولید و اصلاح قیمت آن‌ها به گونه‌ای که عرضه آن‌ها را با قیمت فعلی دولتی منطقی پذیر کند.