ایران، ته چاه اقتصاد

دیگر نرخ مواد غذایی به حدی رسیده که گله‌وشکایت کاری از پیش نمی‌برد و تنها باید سوخت ساخت! این در حالی است که تامین اقلام سفره مردم، یک نیاز اولیه است که نباید به دغدغه تبدیل شود. افزایش قیمت‌های روزانه و بدون توقف زندگی را برای مردم سخت‌تر و توانایی خرید و امرارمعاش را با مشکل روبه‌رو کرده است. نکته جالب این است که این افزایش قیمت‌ها همچنان ادامه دارد و نقطه توقف آن مشخص نیست؟ البته به‌اعتقاد مسئولان اوضاع معیشتی در سایر کشورها بسیار بدتر از ایران است!

صمت در این گزارش به بررسی وضعیت معیشتی شهروندان در ۳ کشور امریکا، کانادا و ترکیه پرداخته و نگاهی کوتاه نیز به شرایط اقتصاد ایران داشته است.

وضعیت اقتصاد‌های بزرگ جهان در ۲۰۲۱

حجم تولید اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۱ به ۹۴ تریلیون دلار رسید و تنها 4 کشور ایالات متحده امریکا، چین، ژاپن و آلمان بیش از نیمی از اقتصاد جهان را به خود اختصاص داد‌ه‌اند.

در سال میلادی که گذشت تولید ناخالص داخلی اسمی ایالات متحده امریکا به‌تنهایی از مجموع تولید ناخالص داخلی ۱۷۰ کشور بیشتر بود.

اقتصادهای مختلف جهان با محاسبه تولید ناخالص داخلی اسمی هر کشور براساس داده‌های صندوق بین‌المللی پول مقایسه می‌شوند و تولید ناخالص داخلی ارزش کل بازار خدمات و کالاهای نهایی تولید شده در یک کشور را در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری می‌کند. به‌طور کلی افزایش تولید ناخالص داخلی نشان‌دهنده فعالیت اقتصادی بیشتر در این کشور است که برای کارگران و شرکت‌ها مفید است. تولید ناخالص داخلی ایالات متحده امریکا (۲۲.۹ تریلیون دلار) حدود ۲۵ درصد تولید اقتصاد جهانی را در سال ۲۰۲۱ تشکیل می‌داد؛ سهمی که در ۶۰ سال گذشته به‌شدت تغییر کرده است. صنایع مالی، بیمه و املاک و مستغلات (۴.۷ تریلیون دلار) سهم بزرگی در اقتصاد ایالات متحده امریکا دارند و پس از این صنایع، خدمات حرفه‌ای و تجاری (۲.۷ تریلیون دلار) و خدمات دولتی (۲.۶ تریلیون دلار) جای می‌گیرند. تولید ناخالص داخلی اسمی چین که در جایگاه دوم اقتصادهای بزرگ دنیا قرار گرفته، در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۷ تریلیون دلار بود و این کشور همچنان بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده جهان است. آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا هم حدود ۲۰ درصد کل خودروهای صادراتی جهان را تولید می‌کند. گفتنی است در سال ۲۰۱۹، حجم کل تجارت حدود ۹۰ درصد تولید ناخالص داخلی آلمان بوده است.

هزینه ۲۰۰ دلاری  برای خوردوخوراک در کانادا

صمت در این گزارش اقتصاد 3 کشوری را که به‌صورت تصادفی انتخاب شده بررسی کرده است. ابتدا به سراغ کانادا می‌رویم. هزینه اقامت در کانادا در مقایسه با کشورهای غربی ارزان‌تر است؛ البته هزینه زندگی در کانادا تا حد زیادی به سبک زندگی هر شخص بستگی دارد. طبق آمار، در سال ۲۰۲۲ متوسط دستمزد ناخالص یک فرد در کانادا ۵۴ هزار و ۶۳۰ دلار در سال بوده است. همچنین در این سال متوسط دستمزد کارگر ساده در کانادا به ازای یک ساعت ۱۸.۴۲ دلار بوده است؛ به‌بیانی دیگر متوسط حقوق پرداختی در کانادا با در نظر گرفتن برابری قدرت خرید ۵۱ هزار و ۱۵۸ دلار است.

نخستین دغدغه هر فردی تهیه مسکن است. براساس آمار هزینه اجاره آپارتمان در کانادا براساس موقعیت مکانی و مساحت بین ۷۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار کانادا است که این مبالغ براساس تعداد خواب یا مناطق، متفاوت است. تامین معیشت نیز یکی از نیازهای اولیه است که نباید به دغدغه تبدیل شود. طبق بررسی‌های انجام شده هر فرد در کانادا ماهانه به‌طور متوسط حدود ۲۰۰ دلار یعنی معادل حدود ۶.۵ میلیون تومان برای خورد و خوراک هزینه می‌کند. هزینه لازم برای خرید یک لیتر شیر ۲.۴۶ دلار، یک عدد نان ۲.۹۲ دلار، یک کیلو برنج ۳.۷۴، یک بسته تخم‌مرغ ۱۲ عددی ۳.۶۳ دلار، یک بسته ماکارونی ۵۰۰ گرمی ۱.۴۳ دلار، یک کیلو گوشت گاو ۱۵.۲۷ دلار، یک کیلو مرغ ۱۳.۴۳ دلار، یک بسته کالباس یک پوندی ۲.۴۹ دلار، یک کیلو سیب‌زمینی ۲.۹۱ دلار، یک کیلو پیاز ۲.۵ دلار است. به‌عقیده برخی فعالان حوزه مهاجرت، متوسط هزینه زندگی یک خانواده چهارنفره در کانادا بین ۴ تا ۵ هزار دلار در ماه خواهد بود. البته لازم است بدانید نرخ مواد غذایی در کانادا براساس هر پوند یعنی حدود ۴۵۴ گرم است؛ نه کیلوگرم.

هزینه‌های ماهانه در امریکا

در ادامه بررسی اوضاع معیشتی سایر کشورها در سال ۲۰۲۲ به سراغ امریکا به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا می‌رویم.

برای بررسی دقیق‌تر دخل‌وخرج در امریکا اول به سراغ میانگین دستمزد ماهانه افراد می‌رویم. میانگین حقوق ماهانه خالص (بعد از کسر مالیات) در امریکا ۴.۱۶۷.۰۵ دلار است.

 همان‌طور که پیش از این گفته شد نخستین دغدغه هر فردی تامین مسکن است که در امریکا نیز هزینه و مخارج این بخش براساس محل سکونت متفاوت است. براساس بررسی‌های انجام‌شده هزینه لازم برای اجاره ماهانه در امریکا از ۱.۶۹۹.۳۴ تا ۲.۸۳۸.۶۰ متناسب با منطقه و تعداد اتاق خواب متفاوت است. پس از تامین مسکن هزینه‌های معیشتی و تهیه مواد غذایی بسیار اهمیت دارد. هزینه لازم برای تهیه یک لیتر شیر حدود یک دلار، نان ۳.۲۲ دلار، یک کیلو برنج ۴.۱۳ دلار، تخم‌مرغ ۱۲ عددی ۳.۳۷ دلار، یک کیلو پنیر ۱۱.۵۸ دلار، یک کیلو فیله مرغ ۱۱.۸۶ دلار، یک کیلو گوشت گاو ۱۴.۹۵ دلار و یک کیلو سیب‌زمینی ۲.۷ دلار است. براساس بررسی‌های صورت‌گرفته هزینه تخمینی یک خانواده چهارنفره ماهانه ۳.۶۱۴.۴ دلار بدون در نظر گرفتن اجاره مسکن است که بنا بر منطقه‌، متفاوت است، این در حالی است که هزینه‌های ماهانه یک نفر بدون اجاره 1.014.04 دلار تخمین زده می‌شود.

 در این اعداد و ارقام هزینه‌های لازم برای رفت‌وآمد و تحصیل فرزندان نیز در نظر گرفته شده است.

هزینه گذران  یک ماه زندگی در ترکیه

ترکیه نیز از جمله کشورهایی است که هزینه زندگی در آن موردتوجه افراد بسیاری قرار دارد.

میزان حقوق دریافتی ماهانه در ترکیه حدود ۷ هزار لیر است که به‌طور متوسط این مبلغ در سال به ۸۴ هزار لیر می‌رسد.

در بخش خورد‌وخوراک هزینه لازم برای خرید یک لیتر شیر ۱۸ لیر، یک کیلوگرم گوجه‌فرنگی ۱۸ لیر، ۵۰۰ گرم پنیر ۶۴ لیر، یک کیلوگرم سیب ۱۵ لیر، یک کیلوگرم سیب‌زمینی ۱۳ لیر، ۲ لیتر نوشابه ۲۱ لیر و نان برای دو نفر ۷ لیر است. خرید یا اجاره خانه یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین هزینه‌های زندگی در استانبول است.

به‌طور قطع اجاره یا خرید خانه در شهرهای بزرگ هر کشوری مقداری هزینه‌برتر از شهرهای کوچک و استان‌های دیگر خواهد بود. هزینه لازم برای اجاره یک خانه حدود ۸۰ مترمربعی حدود ۱۱ هزار لیر است.

 میانگین هزینه زندگی در کشور ترکیه برای یک نفر حدود  ۸ هزار و ۵۵۲ لیر در ماه و برای یک خانواده چهارنفره حدود 30 هزار و 400 لیر است.

دخل‌وخرج در ایران چگونه است

در پایان گزارش نگاهی کوتاه به دخل‌وخرج شهروندان در ایران انداخته‌ایم. دریافتی کارگر حداقل‌بگیر در ایران بدون سابقه و بدون اولاد، با مجموع پایه مزد ماهانه ۴۱۷۹۷۵۰۰ ریال و بن ۸۵۰۰۰۰۰ ریال و حق مسکن ۴۵۰۰۰۰۰ ریال، ۵۶۷۹۷۵۰۰ ریال است. همچنین اجاره مسکن از ۲ میلیون تومان تا ۲۰۰ میلیون تومان بنا بر میزان ودیعه، نوع منطقه و متراژ متغیر است. هرچند نرخ واضحی وجود ندارد و بیشتر مبالغ دریافتی به دلخواه صاحب‌ملک است.

همچنین برای معیشت روزانه، هزینه لازم برای خرید یک لیتر شیر کم‌چرب ۴۰ هزار تومان، پنیر سفید ۵۲۰ گرمی ۶۰ هزار تومان، روغن حدود ۶۰ هزار تومان، برنج کیلویی ۱۱۰ هزار تومان، مرغ کیلویی ۵۵ هزار تومان، ران گوسفندی کیلویی ۳۰۰ هزار تومان و تخم‌مرغ معمولی دولتی شانه‌ای ۷۹ هزار تومان است. در این باره به‌تازگی ناصر چمنی، فعال کارگری با بیان اینکه هزینه سبد معیشت کارگران سال گذشته ۹ میلیون تومان تعیین شد، اظهار کرد: در حال ‌حاضر این رقم بین ۱۳ تا ۱۵ میلیون تومان در ماه برآورد می‌شود.

حقوق کارگران در ایران در سال جاری ۵ میلیون و ۶۷۹ هزار تومان اعلام شد و اگر بخواهیم معادل‌سازی کنیم براساس نرخ روز ارز حقوق ماهانه یک کارگر ایرانی به‌ترتیب برابر با ۱۴۱ دلار امریکا، ۱۷۶ دلار کانادا و 2 هزار و 447 لیر ترکیه خواهد بود.

باتوجه به نظرات کارشناسی، حقوق دریافتی و هزینه‌های لازم سوالی که ایجاد می‌شود این است که چگونه شهروندان از پس هزینه‌های خود برمی‌آیند!

کرونا، همه‌کاره هیچ‌کاره

ارتقای معیشت مردم و کاهش نرخ بیکاری از مهم‌ترین وظایف و اهداف دولت‌هاست. کرونا؛ ویروسی که در 3 سال اخیر آسیب‌های جانی و مالی فراوانی را به بخش زیادی از مردم وارد کرد. البته اینکه همه تقصیرها در مسئله وضعیت آشفته اقتصاد را به گردن شیوع این ویروس بیندازیم، کمی دور از انصاف است،، زیرا در این امر آسمان در همه جای دنیا واقعا یکرنگ است و همه کشورها درگیر این ویروس شده‌اند، اما اوضاع اقتصادی هیچ کشوری شبیه ما نشد. البته اگر هم شرایط در کشوری نابسامان شد به‌سرعت راهکارهایی را پیدا کردند و به شرایط قبل بازگشتند. علاوه بر کرونا مقصر بعدی تحریم‌ها است؛ موضوعی که می‌توان به‌راحتی مدیریت‌های نادرست را پشت آن پنهان کرد. در حقیقت به‌عقیده مسئولان دو مقصر برای وضعیت اقتصادی به‌هم ریخته شهروندان جهان برای تامین معیشت وجود دارد؛ کرونا و تحریم‌های ظالمانه!

سخن پایانی

با هزینه‌های سرسام‌آور و افزایش قیمتی که اصلا خیال توقف ندارد، اوضاع اقتصادی روزبه‌روز بدتر می‌شود. شهروندان در زمان‌های مختلف از نوسانات گسترده قیمت‌ها در بازارهای مالی گوناگون ناراضی و خواستار اتخاذ سیاست‌های اقتصادی قدرتمندانه از سوی دولت‌ها بودند، اما مسئولان در پاسخ تقصیر را گردن تحریم‌ها و کرونا انداختند و با گذشت سال‌ها مشخص نیست درمان این اوضاع بد اقتصادی چیست؟ اگر مشکل از تحریم است چرا پس از این همه سال چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است؟ به‌عقیده برخی کارشناسان اقتصاد چاه ویلی در اقتصاد ما وجود دارد که حتی اگر ۱۰۰ میلیارد دلار هم داخل آن بریزیم، اتفاق و تحول خاصی را در این صحنه مشاهده نخواهیم کرد. نکته تلخ‌تر این است که چندی پیش هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران گفت: ۸۰ درصد حقوق کارگران صرف تامین مسکن می‌شود؛ به‌عبارت دیگر تغذیه مناسب برای این افراد در اولویت نیست. با این شرایط بیم آن می‌رود که امنیت غذایی در ایران به مرحله نگران‌کننده برسد.