بازنشستگان برای افزایش مستمری خود چقدر منتظر بمانند؟

به پایان خردادماه یعنی سومین ماه از سال نزدیک شدیم اما هنوز میزان افزایش مستمری بازنشستگان مشخص نشده است؛ بازنشستگان تامین اجتماعی سه ماه است که با مستمری‌های زیر دو میلیون تومان سر می‌کنند و در انتظار تعیین تکلیف هستند.

در آخرین جلسه شورایعالی کار که در هفدهم خرداد برگزار شد، افزایش پایه دستمزد کارگران شاغل به ۲۶ درصد رسید اما اکنون که یک هفته از آن جلسه گذشته، دغدغه‌ها و نگرانی‌های بازنشستگان پررنگ‌تر شده است: آیا قرار است مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی هم همان ۲۶ درصد افزایش یابد؟

نتیجه افزایش ۲۶ درصدی مستمری‌ها چیست؟

با افزایش ۲۶ درصدی مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی که فاقد مزایای مزدی مانند حق مسکن یا بن خواربار و پایه سنوات هستند، حداقل مستمری به زحمت به ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان می‌رسد و این درحالیست که در اسفندماه سال قبل، یکی از مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه ۹۹، رساندن کف مستمری بازنشستگان کشوری و لشگری به عدد ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود؛ رقمی که هم مصوب شد و هم در ماه‌های بهار امسال به بازنشستگان کشوری و لشگری پرداخت شد اما کارگران بازنشسته با مصوبه ناعادلانه شورایعالی کار یعنی افزایش ۲۶ درصدی حداقل دستمزد که براساس یک خوانش ناقص از ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی مبنای افزایش مستمری‌ها قرار می‌گیرد، دست‌شان در حنا مانده است و نمی‌دانند چگونه قرار است فاصله ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان با ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان سایر بازنشستگان پُر شود؛ آیا اصلاً قرار است «عدالت مزدی» برقرار شود؟

خواسته بازنشستگان چیست؟

 کاظم فرج‌اللهی (فعال صنفی کارگران و بازنشستگان و بازنشسته چیت ری) در این رابطه با تاکید بر اینکه خواسته اصلی و غیرقابل تنازل ما افزایش مستمری‌ها مطابق با افزایش هزینه‌هاست، می‌گوید: در کمیته دستمزد ذیل شورایعالی کار، نرخ سبد معیشت خانوارهای کارگری ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان مصوب شد و دولتی‌ها و کارفرمایان هم پای این مصوبه را امضا گذاشتند؛ چگونه است که براساس تفسیر ناقص از ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی، افزایش ۲۶ درصدی مزدی شاغلان مبنای افزایش مستمری بازنشستگان قرار می‌گیرد اما براساس ماده ۹۶ قانون تامین اجتماعی که می‌گوید افزایش مستمری‌ها باید براساس میزان هزینه‌های زندگی باشد، سبد توافقی ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان مبنا قرار نمی‌گیرد؟! خواسته و مطالبه‌ی بازنشستگان در سطحی فراتر از مصوبه کمیسیون تلفیق و رقم ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان طرح می‌شود؛ ما خواستار به رسمیت شناخته شدنِ سبد معیشت در مناسبات مزدی هستیم و می‌خواهیم این رسمیت یافتن در حوزه عمل تحقق پیدا کند.

رویکرد پراگماتیستی و عملی به «سبد معیشت خانوار» یک خواسته مشترک کارگران و بازنشستگان است؛ این عدد نباید روی کاغذ باقی بماند. اکبر شوکت (عضو کارگری هیات امنای سازمان تامین اجتماعی) نیز در ارتباط با نحوه افزایش مستمری‌ها با اشاره به فاصله‌ی عمیق دریافتی طبقه کارگر با خط فقر می‌گوید: همه راهکارهایی که ارائه می‌شود، حتی بحث همسان‌سازی فقط مُسَکن است؛ با اینها مشکل بازنشسته حل نمی‌شود؛ در واقع با این روال ناکارآمد و معیوب افزایش حقوق نمی‌توان به بهبود معیشت بازنشستگان تامین اجتماعی امیدوار بود. چند سال بود که مذاکرات شورایعالی کار خوب پیش می‌رفت و به آینده امیدوار شده بودیم اما امسال دومرتبه رویه نادرستی در پیش گرفته شد.

برای حفظ قدرت خرید کارگران و بازنشستگان، بایستی رقم ریالی تورم در هزینه‌های خانوار یا همان سبد معیشت اعمال شود؛ با ضرب کردن نرخ تورم در پایه حقوق که راهکاری غیراصولی و من‌درآوردی است، قدرت خرید کارگر حفظ نمی‌شود؛ نرخ تورم براساس بانک مرکزی یک رقم ریالی دارد؛ گروه کارگری قبل از مذاکرات دستمزد امسال اعلام کرد تورم ۴۱.۲ درصدی، یک میلیون و ۱۸۰ هزار تومان سبد معیشت خانوار را گران کرده است؛ خب برای حفظ قدرت خرید باید این رقم یعنی یک میلیون و ۱۸۰ هزار تومان به دریافتی کارگران شاغل و بازنشسته افزوده شود؛ با اعمال هر افزایشی کمتر از این رقم، کارگر و بازنشسته روز به روز فقیرتر می‌شود. برای همین است که می‌گویم همه راهکارهای پیشنهادی در حد مُسکن است و چاره اساسی کار نیست.

فاصله ارقام پیشنهادی برای مستمری بازنشستگان با خط فقرِ نه چندان واقعی و تقلیل‌یافته‌ی ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومانی به شدت زیاد است؛ به نظر نمی‌رسد که قبول کنند همان تورم سبد معاش یا یک میلیون و ۱۸۰ هزار تومان را به مستمری کارگران بازنشسته اضافه کنند؛ با این حساب، در سال جاری بازنشستگان و البته کارگران شاغل، روز به روز و ماه به ماه فقیرتر می‌شوند و قدرت خرید خود را بیشتر از دست می‌دهند.

دشواری‌های خاص بازنشستگان چیست؟

در این بین، وضعیت بازنشستگان به مراتب از شاغلان دشوارتر و نگران‌کننده‌تر است؛ بازنشستگان نه حق مسکن دارند و نه مزایای مزدی؛ کل اضافه دریافتی یا مزایای مزدی آنها به زحمت به ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد؛ در عین حال، آنها هنوز مستمری سال قبل را می‌گیرند؛ رساندن مستمری بازنشستگان به خط فقر ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومانی یک ضرورت است اما اوضاع بسیار خراب‌تر از اینهاست: حتی رساندن حقوق بازنشستگان به حداقل حقوق شاغلان که حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است، یک معضل است.

شوکت در پاسخ به این سوال که چگونه قرار است همترازی حقوق شاغلان و بازنشستگان به مرحله اجرا دربیاید؛ می‌گوید: انتظار ما این است که شرایط بد جامعه بازنشستگی و کارگری را در نظر بگیرند و نگذارند مظلومانه حق‌شان پایمال ‌شود؛ پیشنهاد ما این است از مزایای جانبی مانند حق مسکن حق بیمه کسر شود و از آن طرف سازمان بتواند مبالغی را به حقوق بازنشستگان اضافه کند؛ یعنی مزایایی مشابه کارگران برای بازنشستگان در نظر بگیرند تا دریافتی کارگران بازنشسته به کارگران شاغل نزدیک شود. از آن طرف، همسان‌سازی هم خیلی زود از همین ماه آینده اجرایی شود تا فاصله دریافتی کارگران بازنشسته با بازنشستگان کشوری و لشگری از بین برود و عدالت مزدی برقرار شود.

او ادامه می‌دهد: یک کارگر ماهیانه ۷۰۰ هزار تومان بدون حق اولاد، مزایای مزدی دارد؛ برای بازنشستگان این مزایای ریالی وجود ندارد؛ ما انتظار داریم مدیرعامل سازمان، وزیر کار و دولت راهکاری بیندیشند تا بازنشستگان نیز واجد مزایای مزدی شوند.

بازنشستگان تا کی باید منتظر بمانند؟

بازنشستگان تا کی باید در انتظار بمانند؛ چرا امسال تا این اندازه بازنشستگان کارگری را معطل گذاشته‌اند؛ چرا نرخ افزایش اعلام نمی‌شود؛ اکبر شوکت به عنوان عضو هیات امنای سازمان تامین اجتماعی در این رابطه می‌گوید: ما موضوع را تفویض اختیار کردیم به کانون بازنشستگان و مدیرعامل سازمان تا با هم به توافق برسند؛ هر سال هم همین اتفاق رخ می‌دهد منتها امسال به خاطر شرایط خاص مذاکرات مزدی و افت‌وخیزهایی که رخ داد، انتظار بازنشستگان طولانی شد.

آیا بازنشستگان بازهم باید حقوق خرداد را بر اساس مستمری سال قبل دریافت کنند؛ در شرایطی که همه هزینه‌های زندگی چند ده درصد گران شده، حتی نرخ تورم خوراکی‌ها در بهار امسال به مرز ۵۰ یا ۶۰ درصد رسیده است، هنوز در افزایش مسستمری بازنشستگان تعلل می‌ورزند؛ در این شرایط دشوار، بازنشستگان برای افزایش دریافتی ناقابل خود، به راستی چقدر باید منتظر بمانند؛ آنهم وقتی به نظر می‌رسد سرنوشت‌شان بازهم «فقیرتر شدن» است!