نظراتی درخصوص بورس آتی طلا
کارشناس ارشد بازارهای مالی می‌گوید که طی پژوهشی که در خصوص بررسی بازارهای آتی طلای دنیا انجام داده، اگر معاملات آتی سکه طی دو سال گذشته به کار خود ادامه می‌داد اکنون یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های آتی طلا در جهان متعلق به بورس کالای ایران بود، اما متاسفانه دو سال از توقف معاملات بازار پرعمق و بزرگ آتی سکه می‌گذرد.
حدود دو سال از توقف معاملات آتی سکه در پی افزایش قیمت سکه طلا در بازار نقدی و اعلام سیگنال دهی قیمت‌های آتی به نقدی می‌گذرد و رویدادهای این دوسال به وضوح نشان داد که دلیل اصلی رشد بهای سکه، فاکتورهای اقتصادی دیگری چون رشد قیمت طلای جهانی، نرخ دلار، انتظارات تورمی و... بوده و نبود قرار آتی سکه هیچ تاثیری در کاهش قیمت سکه در بازار نداشته است.
به همین منظور و برای بررسی دلایل توقف بازار آتی سکه و امکان بازگشایی این معاملات، نظرات میثم رادپور کارشناس ارشد بازارهای مالی را در ادامه می‌خوانید.
عوامل اثرگذار بر قیمت طلا در ایران چیست و چرا بعضا نسبت به توسعه بازارهای رسمی در اقتصاد موضع گیری می‌شود؟
ابتدا باید توجه کرد که ریشه اصلی جهش قیمت سکه در ایران، گرانی نرخ طلای جهانی و دلار است. در این بین ما نیز مانند خیلی از کشورها و نظام‌های پولی علاقه نداریم قیمت طلا افزایش پیدا کند زیرا سیگنال واضحی از تضعیف پول ملی است. این وضعیت برای اقتصاد ما بدتر است چون تحریم هستیم و بالا رفتن قیمت طلا بر روی قیمت دلار نیز تاثیر می‌گذارد. در این شرایط متاسفانه، هر بار بازار ارز دچار نوسان شده طیفی از افراد، با دادن آدرس غلط، سراغ بازارهای رسمی طلا رفته‌اند زیرا نمی‌خواهند قیمت واقعی این کالا مشخص شود و در یک جمع بندی کلی هم به نظر می‌رسد که اساسا برخی افراد در اقتصاد ما تمایلی به فعالیت بازارهای رسمی و شفاف شدن بازارها ندارند.
چنین رویکردی که به توقف معاملات آتی سکه طلا منجر شده، چه پیامدهایی دارد؟
متاسفانه اقدامات اخیر در خصوص تشکیل و توسعه بازارهای رسمی در حوزه طلا و ادامه این نگاه، مردم را به بازارهای رسمی طلا بی‌اعتماد می‌کند چراکه هر زمان بازار رسمی طلا شکل گرفته است چه در قالب گواهی و چه در قالب آتی سکه، برخی افراد به طریقی برای این بازارها مشکل ایجاد کرده‌اند.
باید توجه کنیم سکه کالایی است که انحصار ضرب آن در دست بانک مرکزی است و هر بار قیمت آن مقداری افزایش پیدا می‌کند و به قول معروف حبابی می‌شود، بانک مرکزی در اقدامی طبیعی خود را مسئول می‌داند تا به این بازار ورود کند اما برخی تصمیم‌های گذشته در خصوص تضعیف بازارهای رسمی طلا منطقی نبوده است.
همچنین باید این نکته را نیز در نظر داشت که گاهی بازار نمی‌تواند بین افزایش ذاتی قیمت سکه و یا افزایش حبابی آن فرق قائل شود و همین موجب سواستفاده از سکه و طلا می‌شود؛ در این میان ضرب انحصاری سکه توسط بانک مرکزی و ماندگاری طولانی مدت حباب قیمت سکه باعث شده این بازار همیشه سردرگم باشد. در این شرایط نیز توقف معاملات آتی سکه و حتی اخیرا انتقادهای غیرکارشناسی به معاملات گواهی سپرده سکه طلا را شاهد بودیم که امیدوارم این رویکرد منفی نسبت به بازارهای مالی و کارکردهای آن به زودی از بین برود.
بازگشایی معاملات آتی سکه دوباره مطرح شده است، نظر شما درباره این موضوع چیست؟
این اتفاق و البته حمایت متولیان از آن قطعا مثبت است اما بنده نگران آن هستم که با بازگشایی مجدد بازار آتی سکه و وجود مخالفانی در بازار سنتی طلا، باز هم با نخستین جهش ارزی هجمه‌ها علیه معاملات آتی سکه آغاز شود! پیش از توقف معاملات آتی سکه در سال ۹۷ نیز خیلی‌ها در این بازار سنگ اندازی می‌کردند، به این ترتیب باید بانک مرکزی باید طاقت مواجهه با ابزارهایی مانند قرارداد آتی سه و گواهی سکه را داشته و اتفاقا از آنها استفاده کند. باید تلاش کنیم علاوه بر راه‌اندازی مجدد بازار آتی، اطمینان کامل به بازیگران با حمایت بانک مرکزی حاصل شود تا حجم معاملات به قبل از توقف بازار برگردد. اما اگر همچنان بخواهیم این بازار را تعطیل نگه داریم، هیچ اتفاق مثبتی در بازار نخواهد افتاد. من درباره معاملات آتی سکه بورس کالا پژوهشی انجام داده بودم که اگر این بورس همچنان به کار خود ادامه می‌داد اکنون یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های آتی طلا در جهان متعلق به بورس کالای ایران بود و به راحتی می‌توانست بعد از بورس شیکاگو، شانگهای و هند قرار بگیرد اما متاسفانه دو سال از توقف معاملات این بازار پرعمق و بزرگ می‌گذرد و امیدوارم به زودی شاهد استارت دوباره معاملات سکه بر تابلوی قراردادهای آتی بورس کالا باشیم.
درخصوص پژوهش انجام شده توضیح می‌دهید؟
بازار آتی سکه، یک بازار ۱۰ ساله بود و بنده طی تحقیقی متغیرهای معاملات صورت گرفته در بازارهای آتی طلا در دنیا را مقایسه و گزارشی از آن را به شرکت بورس کالای ایران هم ارائه کردم. مثلا در برخی سال‌ها مانند سال ۹۱ و ۹۲ حجم معاملات آتی سکه رشد چشمگیری داشت و با ورود بازیگران پرشمار، بازار آتی بورس کالا به بازار بزرگ و پرعمقی مبدل شده بود؛ اما آنقدر به این بازار انتقادهای غیرکارشناسی و فشار وارد شد که در نهایت در اواسط شهریور سال ۹۷ این معاملات متوقف شد.
در بررسی‌های انجام شده، حجم معاملات آتی سکه بورس کالا در سال ۹۱ و استقبال سرمایه‌گذاران چنان زیاد بود که با اعداد و ارقام می‌توانستیم آن را با بورس‌های شیکاگو و شانگهای مقایسه کنیم. همچنین با وجود اینکه بر سر راه توسعه این بازار دست اندازهای زیادی وجود داشت اما تا سال ۹۷ معاملات آتی سکه همچنان به خوبی کار می‌کرد و به جرات می‌توان گفت در استانداردهای جهانی قرار داشت؛ براساس آمارهای بورس کالا با وجود توقف معاملات آتی سکه از نیمه سال ۹۷، ارزش این بازار در ۶ ماه نخست آن سال به بیش از ۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده بود.
در این میان اما برخی مسوولان به دنبال کاهش دستوری قیمت‌ها یعنی رویدادی کاملا در تضاد با بازارهای بورس و ابزارهای مالی بودند و در نهایت با اعلام آنکه بازار آتی سکه به معاملات نقدی خط می‌دهد، چراغ تالار آتی سکه خاموش شد؛ در مورد بازار ارز نیز عموما همین اتفاق افتاده و هر بار قیمت دلار گران می‌شود این اتفاق به دلالان ربط داده می‌شود در حالی‌که سایر مولفه‌های اقتصادی بر نرخ طلا و دلار اثرگذار هستند.
اکنون اعلام می‌شود که امکان دلالی در بازار ارز وجود ندارد پس چرا قیمت دلار و یورو و سکه بالا می‌رود؟ و اینکه آیا زمان راه‌اندازی مجدد بازار آتی سکه فرارسیده است؟
متاسفانه، کمتر اعتقادی وجود دارد که ابزارهای مالی از جمله قرارداد آتی سکه هم می‌تواند نقش آفرینی بزرگی در اقتصاد داشته باشد. اغلب فقط نقاط ضعف بازارهای مالی برای مسوولان اعلام می‌شود و در نگاهی یکطرفه، مدام گفته می‌شود بازار آتی سکه محلی تنها برای سفته بازان است و هیچ کمکی به روند بازار سکه و طلا نمی‌کند در شرایطی همین انتقال سفته بازان و سرمایه‌ها به بازار قراردادهای آتی به تنهایی اثرات مطلوبی در تنظیم و تعادل بخشی در بازارهای فیزیکی را دارند.
با همه این تفاسیر، بنده اعتقاد دارم که می‌توان بازار آتی سکه را احیا کرد اما لازمه آن این است که مشکلات را ریشه‌ای و از طرف متولیان امر حل کرد. اینکه مشخص شود انتقال فعالیت‌های سفته بازی سرمایه‌گذاران به بازارهای مالی چقدر برای اقتصاد کشور مفید است و بانک مرکزی با به رسمیت شناختن بازارهایی چون بازار آتی سکه، مشوق حضور همه سرمایه‌گذاران از بازار نقدی طلا به سمت بازار قراردادهای آتی و گواهی سپرده سکه طلا باشد.
ارسال نظر