چرا ادعای مرکز آمار مشکوک است؟

مرکز آمار در گزارش این هفته خود از کاهش حدوداً ۴۵۰ هزار نفری تعداد بیکاران در فصل بهار امسال و کاهش نرخ بیکاری به ۹.۸ درصد خبر داده است. این در حالی است که در فصل بهار به علت بحران اقتصادی ناشی از کرونا، بسیاری از کسب‌وکارها تعطیل و تعدیل نیروی گسترده‌ای در کشور رقم خورد به طوری که بیش از ۸۰۰ هزار نفر برای بیمه بیکاری ثبت‌نام کردند.

اکنون اما مرکز آمار مدعی است افرادی که بر اثر کرونا بیکار شده‌اند کلاً از جمعیت فعال کنار رفته‌اند؛ به عبارت دیگر، مرکز آمار به جای آن که افراد بیکارشده ناشی از کرونا را به جمعیت بیکاران اضافه کند، آنها را از محاسبات بیکاری حذف کرده است. در این زمینه با کارشناسان اقتصادی گفت‌وگو کرده‌ایم.

نرخ متغیرهای کلان اقتصادی باید با هم همخوانی داشته باشند

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان، در خصوص نرخ بیکاری اعلامی مرکز آمار در بهار امسال گفت: بین تمامی متغیرهای کلان اقتصادی باید یک رابطه منطقی برقرار باشد بنابراین سه متغیر مهم تولید، سرمایه‌گذاری و اشتغال به هم کاملاً مرتبط هستند به طوری که هرچقدر سرمایه‌گذاری در کشوری کاهش یابد رشد تولید نیز منفی شده و به تبع نرخ بیکاری افزایش می‌یابد.

وی افزود: نرخ سرمایه‌گذاری در ایران در سالیان گذشته منفی بوده و رشد اقتصادی کشورمان نیز همینطور شده، از طرف دیگر با شیوع بیماری کرونا از اسفندماه در کشورمان شاهد نیمه تعطیل شدن بسیاری کارخانجات، کسب‌وکارها و واحدهای تولیدی بوده‌ایم که طبیعتاً خروجی این امر افزایش نرخ بیکاری است.

این اقتصاددان، در ادامه تصریح کرد: اما نرخ بیکاری بهار امسال که توسط مرکز آمار اعلام شده کاملاً برعکس و خلاف این موضوع را نشان می‌دهد البته من نمی‌خواهم بگویم این آمار دروغ است اما شاید تعداد مشاغل کاذب که نقش مولدی در اقتصاد ندارند افزایش یافته و یا افزایش بیمه بیکاری از سوی خود افراد باعث این اتفاق باشد.

شقاقی شهری اذعان داشت: چون ممکن است مرکز آمار به افراد دارای مشاغل آزاد مراجعه و بپرسد در هفته دو ساعت کاری انجام می‌دهید یا خیر، خیلی از خانواده‌ها نیز به دلیل داشتن مزایای بالای بیمه بیکاری مبلغی به کاسب یا فعال اقتصادی می‌دهند تا بگویند فرزندشان شاغل است و سپس بیمه بیکاری آن را دریافت کنند طبیعتاً این دو امر آمار بیکاری را کاهش می‌دهد.

نرخ بیکاری اعلام شده مشکوک است

آلبرت بغزیان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در خصوص نرخ بیکاری اعلامی مرکز آمار گفت: به هیچ وجه اعتقادی ندارم که نرخ بیکاری در کشور کاهش پیدا کرده است، امکان ندارد در شرایطی که تمام کارخانجات از وضعیت خود گلایه دارند نرخ اشتغال بیشتر شده باشد.

وی افزود: البته ممکن است مرکز آمار دست به خلاقیتی زده و تعریف نرخ بیکاری را تغییر داده است که این امر مستلزم آن است که با همین تعریف جدید نرخ بیکاری دیگر سال‌ها را نیز محاسبه کنیم.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان کرد: اگر تولید زیاد شده باشد می‌گوییم کارخانجات از ظرفیت خود نهایت استفاده را برده‌اند ولی سرمایه‌گذاری جدیدی صورت نگرفته است و ما نمی‌توانیم بگویم نرخ بیکاری کاهش یافته است.

بغزیان در ادامه یادآور شد: اگر نرخ بیکاری در زمان رکود کاهش یابد در زمان رونق و ضد تورمی باید چه انتظاری داشته باشیم به عبارت دیگر آمار مرکز آمار حاکی از آن است که در زمان رشد مثبت اقتصادی نرخ بیکاری کشورمان به مراتب بدتر از وضعیت فعلی بود.

وی افزود: احتمالاً تعریف نرخ بیکاری و صورت و مخرج کسر آن تغییر زیادی پیدا کرده است بنابراین این نرخ با توجه به وضعیت تورمی و رکود کشورمان مشکوک است و حتی برای آحاد مردم ملموس نیست.

نرخ بیکاری به شکل فزاینده‌ای افزایش یافته است

ساسان شاه ویسی، اقتصاددان، در خصوص نرخ بیکاری اعلامی مرکز آمار گفت: شرایط اقتصادی کشور حاکی از آن است که نرخ رشد اقتصادی کشورمان در سالیان اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است.

وی افزود: جامعه ما و بیشتر کارخانجات و واحدهای تولیدی پس از شیوع بیماری کرونا دچار رکود شدیدی با تمام اندازه‌های واقعی خود شده است، از طرف دیگر می‌گویند تعداد زیادی از افراد بیمه بیکاری استفاده کرده‌اند که البته در این زمینه چون نظام برنامه‌ریزی کشور در حوزه جمع‌آوری اطلاعات و آمار از استحکام مناسبی برخوردار نیست لذا اعداد اعلامی قابل اعتماد نیست.

این اقتصاددان، در ادامه یادآور شد: در شرایط فعلی آن چیزی که بیش از همه ملموس است این است که بخش زیادی از بازار واقعی شامل کار و کالا از دست رفته است بنابراین معتقدم نرخ بیکاری کشورمان به شکل بسیار فزاینده‌ای افزایش یافته است و این امر به فعالیت و خدمات غیر رسمی و ناپایدار برمی‌گردد.

شاه ویسی در پایان اظهار نمود: در این شرایط نه تنها خدمات بلکه تولید هم دچار از دست رفتگی شغلی شده است از این جهت به نظر می‌رسد نرخ اعلامی مرکز آمار اشتباه بوده است و باید این مرکز با تعمق بیشتری این آمارگیری را انجام دهد.