رونق بورس به کام کارگزاران

شاید برایتان عجیب باشد؛ در شرایطی که بسیاری از بازارسرمایه انتظار شفافیت دارند؛ انتشار اطلاعات کارگزاران بورس از چندی پیش متوقف شده؛ هرچند دلیل این اقدام همچنان در هاله‌ای از ابهام است اما برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی است شاید نهادی نظارتی دستور حذف اطلاعات را صادر کرده است. کارگزاران بورس در دو سال گذشته با رشد سریع بورس از درآمدهای نجومی برخوردار شده‌اند اما سطح رشد و ارتقای سطح و کیفیت خدمات در این شبکه قطره‌چکانی بوده است.

آمارهایی که دیگر منتشر نمی‌شود

بررسی داده‌های آماری کانون کارگزاران نشان می‌دهد این نهاد در گذشته اطلاعاتی تحت عنوان گزارش‌های آماری شرکت‌های کارگزاری، در سایت خود منتشر می‌کرد. در این گزارش اطلاعات، عملکرد وضعیت شرکت‌های کارگزاری از جمله تعداد معاملات، معاملات آنلاین و بلوکی‌، ابزار‌های نوین مالی و تمام موضوعات مربوط به صنعت کارگزاری و معاملات برای عموم فعالان بازار در دسترس و قابل مشاهده بود.

گزارش‌های آماری صنعت کارگزاری از سال ۱۳۹۳ تا اواسط سال ۱۳۹۸ به‌طور منظم در تاریخ‌های ۳۱ شهریور‌ و ۲۹ اسفند‌ماه هر سال منتشر می‌شد؛ همچنین گزارش صورت‌های مالی صنعت کارگزاری هم از سال ۱۳۹۴ تا سال ۹۷ به‌طور منظم در اختیار ذی‌نفعان بازار سرمایه قرار می‌گرفت. اما هم زمان با آغاز رشد شاخص و افزایش اقبال سرمایه‌گذاران به بازار سهام و در نتیجه افزایش سریع درآمد کارگزاران بورس، در پنج ماه اخیر این گزارش‌های آماری منتشر نشده است و اطلاعات جدیدی در این زمینه در اختیار فعالان بازار قرار نگرفته چنان‌که گزارش صورت‌های مالی صنعت کارگزاری مربوط به سال مالی گذشته تاکنون منتشر نشده و انتشار گزارش‌های ماه به ماه از وضع صنعت کارگزاری که حاوی اطلاعات مهمی درباره عملکرد دقیق شرکت‌های کارگزاری، مجموع کارمزد‌ها و ارزش معاملات بود نیز از بهار امسال به این سو به‌طور کلی متوقف شده است. طبق مقررات به ازای هر یک میلیارد تومان گردش معاملاتی، ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون تومان نصیب هر شرکت‌ کارگزاری می‌شود اما درحال‌حاضر با توقف انتشار ریز عملکرد کارگزاران هیچ یک از ارقام عملکرد عملا به‌صورت تک به تک برای کارگزاران بورس قابل محاسبه نیست.

چشم‌پوشی از توسعه شفافیت

خلأ وجود گزارش‌های آماری صنعت کارگزاری همزمان با رشد سریع شاخص بورس تهران و فرابورس ایران چه سیگنال‌هایی را به بازار ارسال می‌کند؟

به باور کارشناسان و ناظران آگاه انتشار این نوع گزارش‌ها‌ می‌تواند چشم‌انداز صنعت کارگزاری را شفاف کند و بر شفافیت مالی آنها هم اثر‌گذاری قابل توجهی داشته باشد. انتشار چنین گزارش‌هایی می‌تواند در زمینه رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری، معاملات آنلاین و به‌طور کلی تعیین سطح معاملات اینترنتی مفید واقع شود. چنان که موضوع رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار سرمایه، با هدف ارائه به سرمایه‌گذاران و بهره‌برداری سهامداران، با ارائه این آمار امکان‌پذیر خواهد بود؛ اما برخی صاحب‌نظران می‌گویند با وجود مزایای بی‌شمار شفافیت آمار عملکرد کارگزاری‌های بورس احتمالا برخی نهادهای بالادستی در بازارسرمایه به این نتیجه رسیده‌اند که انتشار اطلاعات عملکرد کارگزاران بورس ممکن است سیگنال‌هایی را به نهاد‌های نظارتی مبنی بر اینکه صنعت کارگزاری با رونق چشم‌گیری مواجه شده، ارسال می‌کند و شاید این موضوع چندان دل‌خواه صاحبان و مالکان کارگزاری‌های بورس نیست.

هرچند با تداوم ممانعت از انتشار گزارش‌های عملکرد کارگزاری‌ها، برخی کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار را به پنهان‌سازی آمار کارگزاران با هدف فرار مالیاتی متهم کرده‌اند اما شواهد نشان می‌دهد چنین موضوعی نمی‌تواند دلیل توقف انتشار آمار عملکرد کارگزاری‌ها باشد زیرا صورت‌های مالی عملکرد شرکت‌های کارگزاری‌ها به‌صورت مداوم حسابرسی می‌شود.

پرسش سهامداران؛ پاسخ کارگزاران

کارگزاران در جریان داد و ستد‌های بازار سهام به ویژه پس از افزایش اقبال سهامداران به بورس نقش بی‌بدیلی را ایفا می‌کنند اما سرمایه‌گذاران این روزها به دلیل اختلالات در هسته معاملات و هم چنین اختلال سامانه‌های آنلاین معاملاتی کارگزاری‌ها دل خوشی از خدمات ارائه شده ندارند اغلب سرمایه‌گذاران معتقدند صنعت کارگزاری، صنعتی سودساز است اما با وجود کسب سود سرشار، کارگزاران موضوعاتی از جمله بهبود زیرساخت‌ها و سیستم‌های معاملاتی را فراموش کرده‌اند.

برخی فعالان صنعت کارگزاری گفته‌اند تعداد مشارکت‌کنندگان در عرضه‌های اولیه از ۲۰۰ هزار نفر در گذشته به ۵ میلیون کد بورس رسیده و تعداد سرمایه‌گذاران فعال هم به ۵/ ۱ میلیون کد سرمایه‌گذاری افزایش یافته و به تبع آن درآمد کارگزاری‌ها هم به سرعت رشد کرده اما شواهد نشان می‌دهد بخش اندکی از این درآمد سرشار در ارتقای کیفیت خدمات کارگزاری‌ها صرف شده است.