زیر و بم همسان‌سازی حقوق بازنشستگان روستایی

یکی از موضوعات مهم این‌ روزها با توجه به تورم دو رقمی، موضوع همسان سازی حقوق بازنشستگان است. خوشبختانه سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری موضوع متناسب سازی را تا حدودی اجرا کردند، اما برای بررسی آخرین وضعیت همسان سازی حقوق مستمری بگیران صندوق بیمه روستاییان و عشایر پای صحبت‌های شیرکانی رئیس صندوق بیمه روستاییان و عشایر نشستیم. وی درباره تسهیلات کرونایی در نظر گرفته شده از سوی این صندوق برای روستاییان برای ما صحبت کرد.

صندوق بیمه روستاییان و عشایر یک میلیون و ۸۳ هزار و ۹۵۷ نفر بیمه شده فعال، بیش از ۵۲ هزار و ۱۷۴ نفر بازنشسته مستمری بگیر، بیش از ۶۳ هزار و ۱۹ نفر بازماندگان مستمری بگیر و بیش از ۷ هزار و ۲۲۱ نفر از کارفتادگان مستمری بگیر دارد.

علی شیرکانی مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در روز شنبه (۲۵ مرداد ماه) به گفت‌وگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان پرداخت. مشروح این گفت‌وگو را می‌توانید در ادامه بخوانید.

روستاییان بعد از بیمه شدن تا زمان بازنشسته شدن باید ۱۵ سال حق بیمه پرداخت می‌کردند، در حالی که اکثر آن‌ها از سن بالا (به عنوان مثال ۶۵ سال) بیمه پردازی خود را آغاز کردند و قبل از اینکه ۱۵ سال بیمه پردازیشان پر شود فوت کرده و نمی‌توانستند از مستمری بازنشستگی بهره‌مند شوند. این قانون در حال حاضر به چه صورت اجرا می‌شود؟ همچنان باید ۱۵ سال بیمه پردازی کنند تا بازنشسته شوند؟

شیرکانی: صندوق بیمه روستاییان و عشایر یک صندوق بیمه اجتماعی است، پس باید ساختار‌های اقتصادی و محاسباتی ما بر اساس محاسبات بیمه‌ای باشد. در یک برهه از زمان در صندوق بیمه روستاییان و عشایر سقف سنی را برداشتند و اعلام کردند افراد با هر سنی می‌توانند وارد صندوق شوند و خود را بیمه کنند.

-قانون‌گذار بعد از مدتی این قانون را برداشت و سقف سنی برای ورود به صندوق بیمه روستاییان و عشایر قرار داد و در حال حاضر سقف ورود سنی روستاییان برای بیمه شدن ۵۰ سال است. وقتی افراد وارد این صندوق می‌شوند حداقل باید ۱۵ سال بیمه پردازی داشته باشند تا بتوانند از خدمت بازنشستگی و مستمری بهره‌مند شوند، اما پیش از این افرادی وارد صندوق شدند که بعضاً ۷۰ سال داشتند و توقع داشتند بدون بیمه پردازی یک سال بعد مستمری خود را دریافت کنند که با هیچ اصول محاسباتی بیمه‌ای همخوانی نداشت، به همین دلیل مجلس شورای اسلامی قانونی را مصوب کرد که افرادی که بالای ۵۰ سال هستند، بیمه نشوند.

-وقتی قرار است مستمری پرداخت شود، باید محاسبات بیمه‌ای آن انجام شود، به عنوان مثال؛ چه زمانی بازنشسته می‌شوند؟ چه مدت بیمه پردازی انجام شده است؟ امید به زندگی در چه سنی است؟ این مولفه‌هایی است که برای بازنشستگی و پرداخت بیمه‌ای محاسبه می‌شود.

-نمی‌شود که فردی با دو سال بیمه پردازی بتواند مستمری دریافت کند، اما آن دسته از افرادی که با سن بالا وارد صندوق بیمه روستاییان و عشایر شدند بعد از فوتشان به بازماندگان آن‌ها مستمری پرداخت شود. این مبلغ کمک خوبی برای این خانواده‌ها است، هر چند که فشار زیادی بر پایداری صندوق بیمه روستاییان و عشایر ایجاد کرده است.

درباره خدمات رفاهی در نظر گرفته شده برای بیمه شدگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر توضیح دهید.

شیرکانی: صندوق بیمه روستاییان و عشایر ۳ خدمت اصلی را پوشش می‌دهد؛ بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی از جمله خدمات این صندوق برای بیمه شدگان هستند. پس این ۳ خدمت، خدمات تعهدی صندوق به بیمه شدگان است. همه مزایای صندوق بیمه روستاییان و عشایر برای بیمه شدگان بلند مدت است. در کنار این خدمات بلند مدت نیاز به ارائه خدمات کوتاه‌ مدت هم داریم که برنامه ریزی‌هایی در این خصوص انجام داده‌ایم.

-در این روز‌های کرونایی سعی کردیم در کنار بیمه شدگان روستایی باشیم و وام با سود کم و پرداخت آسان به بازنشستگان داشته باشیم، چرا که روستاییان دسترسی کمتری به خدمات بانکی دارند، به همین دلیل وام بانکی به این بیمه شدگان دادیم که اصلاً نیاز به حضور در بانک نبوده است. مبلغ این وام بین ۳ تا ۵ میلیون تومان است که به ۱۵ هزار نفر تخصیص داده شد و مجدد به گروه‌های بعدی بیمه شدگان هم پرداخت خواهیم کرد. باز پرداخت وام به این صورت است که اقساط از میزان مستمری افراد کم می‌شود و مبلغ اقساط بر اساس مبلغ وامی است که دریافت کرده‌اند. افرادی که وام ۳  میلیونی را دریافت کردند حدود ۹۴ هزار تومان از مستمری آن‌ها به عنوان قسط کم می‎شود.

-همچنین از دیگر خدمات رفاهی در نظر گرفته شده برای بازنشستگان و بیمه شدگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر راه اندازی کاروان زیارت اولی‌ها بود. در ۲ استان این کاروان راه اندازی شد، اما متأسفانه به کرونا بر خوردیم و این طرح رها شد. این یک اقدام مشترک بین صندوق بیمه روستاییان و عشایر و آستان قدس رضوی بود. در استان‌های مازندران و هرمزگان این طرح اجرا شد و روستاییانی را که در ۷ سال اخیر یک بار هم به زیارت حرم امام رضا(ع) مشرف نشده‌اند، اعزام کردیم و قرار بود که در کل کشور طرح را اجرا کنیم، اما به کرونا برخوردیم.

-هزینه سفر را صندوق بیمه روستاییان و عشایر پرداخت می‌کرد و هزینه اقامت بر عهده آستان قدس رضوی بود و یک هماهنگی و همکاری مشترکی را در طول سفر با آستان قدس رضوی داشتیم. این اقدام تأثیرگذاری برای بیمه شدگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر است. در طول مدتی که این طرح اجرا شد حدود هزار نفر از بیمه‌شدگان و بازنشستگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر از استان مازندران و حدود ۴۰۰ نفر از استان هرمزگان را توانستیم به مشهد مقدس اعزام کنیم.

برای همسان سازی حقوق بازنشستگان و مستمری بگیران صندوق بیمه روستاییان و عشایر چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟

شیرکانی: صندوق بیمه روستاییان و عشایر مانند سایر صندوق‌های بیمه‌ای موضوع همسان‌سازی حقوق بازنشستگان را اجرا می‌کند و کار‌های ابتدایی این اقدام صورت گرفته است تا یک همسان سازی خوب و به معنی واقعی را در صندوق ایجاد کنیم و برای افرادی که در سطوح مختلف قرار دارند، تفاوتی بین مبلغ مستمری سطوح‌های مشابه آن‌ها نباشد.

-طرح اولیه این اقدام آماده شده است و در حال دریافت مجوز‌های قانونی برای اجرای همسان سازی حقوق مستمری بگیران صندوق بیمه روستاییان و عشایر هستیم. امیدواریم بتوانیم هرچه زودتر این مجوز‌ها را دریافت کنیم و هر زمان که مجوز اجرای طرح همسان سازی داده شود ما از تاریخ ۱ فروردین ۹۹ محاسبات خود را انجام می‌دهیم و معوقات برای بازنشستگان واریز خواهد شد. به دنبال این هستیم تا آخر نیمه دوم امسال همسان سازی را اجرا کنیم.

-قصد داریم در این همسان سازی تا فردی را که ۱۰ سال پیش بازنشسته شده است با فردی که در سال گذشته بازنشسته شده یک سطح حقوق دریافت کنند. صندوق بیمه روستاییان و عشایر ۸ سطوح حقوق پردازی دارد، از روز اول هرکس انتخاب می‌کند در کدام یک از سطوح می‌خواهد قرار گیرد و بیمه پردازی خود را بر همان مبنا پرداخت می‌کند. در هر سطح، بیمه پرداز باید ۱۵ درصد آن را به عنوان حق بیمه پرداخت کند و از این ۱۵ درصد، ۵ درصد را بیمه پرداز و ۱۰ درصد آن را دولت پرداخت می‌کند و به نوعی دو سوم حق بیمه روستاییان را دولت پرداخت کرده و حکم کارفرما را دارد.

-در هر یک از این سطوح که افراد بیمه پردازی کرده‌اند قصد داریم کاری کنیم که بیمه شدگانی که در سال‌های گذشته بازنشسته شده‌اند با بیمه شدگانی که در سال‌های اخیر بازنشسته شده اند و در یک سطح بیمه پردازی کرده اند یک میزان حقوق را دریافت کنند. حقوق بازنشستگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر با احتساب رقم همسان سازی و افزایش سالانه به این صورت خواهد بود که بازنشستگانی که در سطح ۸ هستند حدود ۹۰۰ هزار تومان و بازنشستگانی که در سطح ۱ هستند حدود ۳۵۰ هزار تومان دریافت خواهند کرد.

مبلغ مستمری بازنشستگان صندوق کم است. به نظر شما این مبالغ کفاف هزینه‌های بازنشستگان را می‌دهد؟

شیرکانی: این مستمری یک کمک هزینه است و هنگامی که این مبلغ مستمری را با میزان حق بیمه‌ای که از بیمه‌شدگان دریافت می‌کنیم مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که بیش از آنچه که پرداخت کرده‌اند، دریافت می‌کنند. امسال برای حق بیمه سطح یک که حدود ۵۵۰ هزار تومان است از هر روستایی ۲۷ هزار تومان گرفته می‌شود؛ همچنین از هر روستایی که در سطح ۸ بیمه پردازی می‌کند فقط ۷۰ هزار تومان گرفته می‌شود.

-به فرد روستایی که ۱۴ سال بیمه پردازی کرده و بعد از آن ۱۹ سال مستمری دریافت می‌کند به نرخ روز اگر محاسبه کنیم ۱۸ برابر آورده‌اش، مستمری پرداخت می‌کنیم. ذات روستا با ذات شهری متفاوت است، در شهر وقتی یک کارمند بازنشسته می‌شود دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد و فقط باید با حقوق بازنشستگی خود امرار معاش کند، اما در روستا این طور نیست. صندوق روستاییان و عشایر بر اساس شغل‌شان در این صندوق بیمه نمی‌شوند و فرد بیمه شده بعد از بازنشستگی، زمین کشاورزی خود را از دست نمی‌دهد و می‌تواند فعالیت خود را بر روی زمینی خود ادامه دهد و هیچ کس هم نمی‌گوید دیگر اجازه کار در مزرعه خود را ندارد. صندوق بیمه روستاییان و عشایر از روستاییانی که سنشان بالا رفته و دیگر مانند گذشته نمی‌توانند بر روی زمین‌های کشاورزی خود کار کنند حمایت می‌کند و مبلغی را به عنوان مستمری پرداخت می‌کند. این مستمری یک کمک هزینه برای روستاییان است و برای بسیاری از روستاییان این رقم وقتی در کنار سایر درآمد‌های‌هایشان قرار می‌گیرد، رقم کمی نیست و در افزایش کیفیت زندگی شان کمک کننده است.

وضعیت اداره شرکت‌های تابعه صندوق بیمه روستاییان و عشایر به چه صورت است؟ درباره بورسی شدن شرکت‌هایی که در صندوق سرمایه گذاری کرده اند، توضیح دهید.

شیرکانی: صندوق بیمه روستاییان و عشایر مانند سایر صندوق‌های بیمه‌ای شرکت داری نمی‌کند. این صندوق در ۳ شرکت سرمایه گذاری کرده است که دو شرکت ماموریتی و یک شرکت بورسی بوده است که نزدیک به ۵۰ درصد در این شرکت سهام داریم. نزدیک به ۹۵ درصد پورتفوی ما بورسی است و به این معناست که ۹۵ درصد کل سرمایه گذاری‌های صندوق بیمه روستاییان و عشایر کاملاً شفاف و مشخص است و هدف گذاری ما این بوده که به سمت شرکت‌داری نرویم و در کل فقط سهام داری کنیم. ترجیحا سهام خرد و سهام‌های زیر ۵ درصد را خریداری می‌کنیم تا به ما سود خوبی دهد و بتوانیم در جهت منافع روستاییان و عشایر سبدگردانی خوبی داشته باشیم.

چقدر از درآمد حاصل از این سرمایه گذاری‌ها را برای بازنشستگان هزینه می‌کنید؟

شیرکانی: درآمد حاصل از سرمایه گذاری‌ها برای صندوق بیمه روستاییان و عشایر است و این صندوق هم برای روستاییان است، چند نوع صندوق بیمه‌ای داریم. در صندوق اجتماعی پولی که وارد این صندوق می‌شود افراد مالک سابقه هستند. درآمد‌های سرمایه گذاری صندوق در یک سال اخیر به ازای هر بیمه شده نزدیک به ۵ برابر شده است. سعی کردیم کمک هزینه خاص و ویژه تری را از این سرمایه گذاری‌ها برای بیمه شده‌ها تعریف کنیم تا هزینه‌هایی که بابت ویروس کرونا برای افراد متحمل شده است را جبران کنیم.