آفت های سرمایه گذاری در بورس را بشناسید

افت شاخص بازار بورس تهران در روزهای اخیر و مدتی پس از این که حجم زیادی از سرمایه‌های سرگردان وارد این بازار شد، حساسیت جامعه را به سهامداری در بورس افزایش داد و سبب شد که در روزهای اخیر اظهارنظرها و واکنش‌های متفاوتی درباره سقوط چند روزه و مستمر شاخص بورس مطرح شود.

طی دو هفته اخیر شاخص کل بازار بورس تهران که پس از چند هفته پیاپی در روندی صعودی به مرز ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسیده بود، طبق پیش‌بینی‌ها وارد اصلاح شد و پس از دو هفته روند نزولی، روز دوشنبه سوم شهریور به یک میلیون و ۶۰۸ هزار رسید، اما روز سه‌شنبه چهارم شهریور بازار دوباره در روند صعودی قرار گرفت و با ثبت رشد ۴۲ هزار واحدی روی یک میلیون و ۶۵۰ هزار واحد متوقف شد.

پیرو جو ایجاد شده در جامعه و به‌ویژه فضای مجازی بسیاری از سهامداران تازه‌وارد که در روزهای سبز بازار اقدام به خرید سهام کرده بودند با آغاز روند نزولی در صف فروش سهام قرار گرفتند و برای جلوگیری از کم شدن ارزش دارایی خود اقدام به فروش سهام کردند. کارشناسان بازار سرمایه این رفتار هیجانی را چه در روزهای سبز و چه در روزهای قرمز و نزولی بورس غیرحرفه‌ای و زیان‌ده برای سهامداران می‌دانند و معتقدند بازار بورس در حال طی کردن روند عادی و معمولی است که سهامداران باید با صبوری و آگاهی به دور از رفتارهای احساسی و هیجانی آن را پشت سر بگذارند.

پرهیز از هیجان‌ در تصمیم‌های بورسی

مدیر بورس منطقه‌ای مازندران، ضمن دعوت از سهامداران به صبوری و آشنا شدن با اصول و قواعد سرمایه‌گذاری در بورس می‌گوید: طی روزهای اخیر مانند سراسر کشور در مازندران نیز بسیاری از سهامداران رفتارهای هیجانی داشتند که این تصمیم‌ها سبب از دست رفتن سرمایه برخی از این افراد شد. در حالی که همواره توصیه می‌کنیم در بازار بورس تصمیم‌ها باید عقلانی و به دور از هیجان‌های کاذب باشد.

علی جعفری با اشاره به جو ایجاد شده در فضای مجازی پس از روند اصلاحی بازار بورس طی روزهای اخیر اظهار می‌کند: فضای مجازی با توجه به دامنه نفوذی که در جامعه دارد تاثیر زیادی در ایجاد حساسیت به بازار بورس طی روزهای اخیر داشت. بخش زیادی از تب و تاب ایجاد شده در جامعه طی روزهای اخیر را ناشی از همین بخش می‌دانم. به همین دلیل هم سازمان بورس و اوراق بهادار برنامه‌هایی برای رصد فعالیت‌های بورسی در فضای مجازی دارد.

وی وضعیت ایجاد شده در بازار بورس را غیرعادی نمی‌داند و معتقد است سهامداران در صورت آگاه بودن از ویژگی‌های فعالیت در این بازار از تصمیم‌گیری‌های فوری و هیجانی خودداری خواهند کرد.

اصل صبوری در سهامداری

مدیر بورس منطقه‌ای مازندران با اشاره به منفی بودن شاخص کل طی روزهای اخیر و کاهش حدود ۵۰ درصدی حجم معاملات خاطرنشان می‌کند: بازار بورس پس از چند روز روند نزولی دوباره در مسیر رشد قرار گرفت و افرادی که در روزهای قبل با تصمیم هیجانی خود اقدام به فروش سهام کردند حالا پشیمان هستند که سهم را با ضرر فروختند. این زیان حاصل صبوری نکردن در بازار سرمایه است، وگرنه بازار در روندی عادی هر چند وقت یک بار شاخص را اصلاح می‌کند و اصلا قرار نیست که به طور مستمر شاخص رو به رشد باشد.

جعفری کسب دانش بورس و استفاده از مشاوره متخصصان را از اصول مهم سرمایه‌گذاری در بورس می‌داند و با تأکید بر این که سهامداران باید با نگاه بلندمدت یا دست‌کم میان‌مدت اقدام به خرید سهام و نگهداری آن کنند، رفتارهای هیجانی چه در روزهای سبز و چه در روزهای قرمز بازار را عامل زیان دیدن سهامداران می‌داند.

این مسئول با بیان این که چشم‌انداز بورس مثبت است می‌افزاید: واقعیت این است که به دلایل متعدد از جمله همین رفتارهای هیجانی در روزهای سبز بازار، بورس طی چند ماه اخیر رشد بیشتر از حد معمول داشت و این رشد سریع سبب شد صنعت از بورس عقب بماند. با توجه به وابستگی این دو بخش به هم، طبیعی است که بورس در فرآیندی طبیعی در مسیر اصلاح قرار بگیرد و دوباره به روند صعودی خود در حالتی معمول و منطقی برگردد.

آفت نگاه کوتاه‌مدت و میل به نوسان‌گیری

طی چند ماه اخیر موج گسترده‌ای از ورود خرده‌سرمایه‌ها به بازار بورس در کشور ایجاد شد. تأکید و تبلیغ انجام شده از سوی مسئولان برای سهامداری مردم در بازار بورس نیز در کنار سودی که به برخی از نمادها و بعضی عرضه‌های اولیه تعلق گرفت نیز عاملی شد تا بسیاری از افراد جامعه خرده‌سرمایه‌های خود را از حساب‌های پس‌انداز وارد بورس کنند. حتی افراد زیادی با فروش طلا، خودرو و مسکن تصمیم گرفتند در بازار بورس سهامداری کنند.

به استناد آمارهای بورس منطقه‌ای مازندران در یک سال اخیر تعداد فعالان بازار سرمایه در این استان چند برابر شد. طی سه ماه ابتدای امسال معاملات ثبت شده در تالار بورس منطقه‌ای مازندران نسبت به سه ماه نخست سال گذشته ۴۰۰ درصد رشد داشت. اما عمده این افراد دانش بورس و آگاهی از قواعد فعالیت در این بازار را ندارند و با نگاهی کوتاه‌مدت وارد بورس شدند.

اما از نظر کارشناسان بازار سرمایه اشکال موجود در این روند، انتظار بسیاری از سهامداران تازه‌وارد از بورس برای سود سریع و چند برابر شدن سرمایه در کوتاه‌مدت است. تصمیمی که در بین سهامداران به نوسان‌گیری معروف است و در نگاه متخصصان بورس با قواعد سهامداری در بورس‌های معتبر جهان مغایرت دارد.

وظیفه سهامداری

یک کارشناس ارشد بازار سرمایه، میل گسترده به نوسان‌گیری در کشور را نادرست می‌داند و می‌گوید: نوسانگیری در همه بازارهای معتبر بورس دنیا غلط است. در این بازارها سهامداران به معنای واقعی سهامداری می‌کنند تا هم به پایلوت اقتصادی کمک کنند و هم شرکت‌ها رشد داشته باشند. این یعنی داشتن نگاهی میان‌مدت یا بلندمدت که متأسفانه در کشور ما به ویژه طی ماه‌های اخیر با ورود افراد ناآشنا بیشتر دیده شد. فرآیندی که ممکن است در بازی‌های بازار بورس به زیان خرده‌سهامداران تمام شود.

سید جمال‌الدین موسوی می‌افزاید: سهامدار همان‌طور که از نامش پیداست باید سهامداری کند، نه نوسان‌گیری. یعنی برای سهمی که خریده ارزش قائل شود و خود را مالک بخشی از آن شرکت بداند. با این نگاه حتی در صورت رخ دادن آن چه که طی روزهای اخیر در بازار بورس تهران دیده شد، سهامدار منتظر پایان روند اصلاحی می‌ماند و به جای این که سهم را با زیان بفروشد، سهامداری می‌کند تا بازار دوباره در مسیر رشد قرار بگیرد و سهم را طبق برنامه‌ریزی پس از رسیدن به سود پیش‌بینی شده بفروشد.

تعداد فعالان بازار سرمایه در مازندران طی یک سال اخیر چند برابر شد. اما عمده این افراد دانش بورس و آگاهی از قواعد فعالیت در این بازار را ندارند و با نگاهی کوتاه‌مدت برای نوسانگیری وارد بورس شدند.

وی نیز اصلاح شاخص را فرآیندی عادی در بازار بورس می‌داند و اظهار می‌کند: اصلاح شاخص در بازارهای بورس یک روند کاملا طبیعی است. اما برخی مسائل سبب شد که این اصلاح غیرعادی به نظر برسد و ترس را در خرده‌سهامداران و تازه‌واردها ایجاد کند که متأسفانه سبب از دست رفتن سرمایه بسیاری از این افراد شد. صف فروشی که در بازار طی روزهای اخیر ایجاد شد هم طبیعتا به دلیل ترس از دست دادن سرمایه بود که بر اثر چند عامل ایجاد شد.

این کارشناس ارشد بازار سرمایه می‌افزاید: در روزهای اخیر به طور تقریبی حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان زیان به بسیاری از سهامداران وارد شد که ناشی از همین نگاه کوتاه‌مدت است. در حالی که این افراد با حفظ سهام می‌توانستند دوباره به اصل سرمایه خود برسند. چون بازار باز هم در مسیر صعودی قرار می‌گیرد. کما اینکه امروز این اتفاق افتاد.

ظرفیت رشد ۱۰ برابری

موسوی با اشاره به تأثیر برخی رفتارها و تصمیم‌های دولت درباره بازار بورس بر ایجاد ترس در سهامداران تازه‌وارد می‌گوید: لغو عرضه دارا دوم و مطرح کردن عرضه بلوکی شرکت‌های پالایشی از سوی دولت از همین عوامل هستند. به نظرم دولت می‌تواند با پرهیز از ورود به این بازار و ادامه روند حمایتی که در پیش گرفته کمک زیادی به بازار بورس کند و دوباره نمای بازار را به روزهای سبز برگرداند. درحال‌حاضر باید اولویت بازگرداندن اعتماد سهامداران به بورس با استفاده از آگاهی دادن به آنها باشد و پس از آن نیز اولویت با آشنا شدن سهامداران به اصول سرمایه‌گذاری در بورس و سهامداری است.

وی تصریح می‌کند: سه هفته پیش شاخص کل بازار بورس به ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسید که از نگاه‌ بسیاری از فعالان اقتصادی و حتی مسئولان رقم بسیار بزرگی بود. در حالی که بازار بورس تهران ظرفیت پشت سر گذاشتن شاخص کل ۱۵ میلیون در بلندمدت را هم دارد و سهامداران اگر نگاهی بلندمدت به سرمایه‌گذاری در این بازار داشته باشند سرمایه‌های خود را به این شکل از دست نمی‌دهند.

موج ایجاد شده در جامعه برای سرمایه‌گذاری در بورس به ویژه از ابتدای امسال و با عرضه سهام شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) فراگیر شد. تعداد افراد دارای کد بورسی در کشور به شکل چشمگیری افزایش یافت و بسیاری از افراد با هدف حفظ ارزش دارایی خود یا کسب سود در کوتاه مدت تصمیم به حضور در بورس گرفتند. اما شتابزدگی در این موج محسوس است و از طرفی دیگر میل به نوسان‌گیری برای کسب سود بیشتر در زمانی کوتاه‌تر، بخش زیادی از این موج را از مسیر اصلی که سهامداری واقعی است دور کرد.