علاج درد فعلی بورس چیست؟
کارشناس بازار سرمایه صف‌های فروش موجود در بورس را حاصل ترس از آینده بازار برای افراد تازه وارد می‌داند و بازگشت اطمینان از حمایت دولت را بهترین راهکار برای ایجاد ثبات در این بازار معرف می‌کند.
اصلاح، ریزش، سقوط و امثال آنها از جمله واژه‌هایی‌ست که این روزها در بازار سرمایه زیاد شنیده می‌شود. این بازار درحال‌حاضر روزهای قرمزی را پشت سر می‌گذارند و نباید از یاد برد که بسیاری از کارشناسان این مسئله را هشدار داده بودند.
اصلاح بازار طی هفته‌های گذشته با بی‌تدبیری در دولت شروع شد و هربار که دولتمردان حرف از حمایت از بازار زدند، بازار عکس العمل متفاوت تری نشان داد و گاهی وضعیت بدتر شد. عرضه‌های آبشاری و بی‌منطق برخی شرکت‌های حقوقی در بورس نیز این وضعیت را بدتر کرده است.
در عین حال به دلیل غلبه سهامداران بی‌تجربه و تازه‌وارد بر معاملات بورس، عملا انواع تحلیل‌های فنی درباره بازار بی‌اثر شده و هیجانات سهامداران تازه‌وارد تبدیل به تعیین‌کننده‌ترین عامل موثر بر روندهای بازار شده است.
محمد کاویانی کارشناس و فعال بازار سرمایه معتقد است، وضعیت فعلی بورس با بازگشت اطمینان به دولت و ایجاد فضای ذهنی مثبت به سوددهی بازار که درحال‌حاضر در بیشتر سهامداران تازه کار از بین رفته است، تاحدود زیادی می‌تواند تعادل را به بازار سرمایه برگرداند. گفت‌وگو با کاویانی را در ادامه می‌خوانید:
رشدهای غیرمنطقی ابتدای سال، نویددهنده ریزش‌های بعدی بود
به عنوان نخستین سوال بفرمایید مقصر اصلاح یا ریزش بورس در هفته‌های گذشته چه افراد، گروه‌ها و شرکت هایی هستند؟
کاویانی: بسیاری از سهامداران از ریزش‌های بازار سرمایه طی روزهای گذشته بسیار نگران شده‌اند و رفت و برگشت‌های بازار هم بر این مسئله تاثیر زیادی گذاشته است. اصلا نمی‌توان اتفاقات هفته‌های گذشته را به فرد یا گروه خاصی نسبت داد.
اینکه افراد با مصاحبه‌های تلویزیونی و خبری به دنبال انداختن مشکل بر گردن دیگران هستند، نه تنها مشکل را برطرف نمی‌کند، بلکه بر بی‌اعتمادی موجود در بازار نیز دامن می‌زند. سهامداران و افراد حاضر در بورس باید بدانند اصلاح، سقوط، ریزش و نوسان در ذات بورس قرار دارد و همه باید خود را برای چنین روزهایی اماده کنند.
با رشد بازار سرمایه طی ماه‌های گذشته، کارشناسان چنین اصلاحی را پیش‌بینی می‌کردند؟
کاویانی: رشد شتابان بازار در سه ماه اردیبهشت، خرداد و تیر امسال که بیشتر در سهام‌های دولتی شاهد آن بودیم، سبب رشد بسیار بالای شاخص کل بورس شد. به نظر می‌رسد این رشد در تاریخ بورس ایران بی‌سابقه بوده باشد. شاخص از ابتدای سال از ۵۰۰ هزار واحد به ۲ میلیون و صد هزار واحد رسیده است. اگر دولت رشدهای این چندماه را کنترل می‌کرد، شاید شاهد ریزش‌های مردادماه نبودیم. طی همین مدت برخی از سهام‌ها نزدیک به سه تا چهار برابر شده‌اند. این رشد که به سرعت رخ داد شاید ریزش در بازار را نیز خبر می‌داد که ریزش ۶۰۰ هزار واحدی را شاهد بودیم.
دلیل فنی برای ریزش بیشتر بازار وجود ندارد
صف‌های فروشی که درحال‌حاضر ایجاد شده، حجم پول بسیار بالایی برای آن نیاز است، این مسئله چگونه تحلیل می‌شود؟
کاویانی: صف‌های فروش طی این مدت به بالاتر از ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده بود که نشان می‌داد تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران وارد شده به بورس خواهان فروش سهام خود هستند که در بلندمدت می‌تواند این مسئله خطرناک باشد. عدم حمایت از بازار سرمایه می‌تواند منجر به هجوم نقدینگی به سایر بازارهای موازی بورس شود که این خود مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد و منجر به التهابات بیشتری خواهد شد.
با این صف‌های فروش چند میلیونی شاهد حجم معامله بالایی نیستیم؛ چرا؟
کاویانی: طی روزهایی که شاهد صف‌های فروش بودیم میزان حجم معامله صورت گرفته در بورس بسیار پایین تر از آن چیزی بود که در روزهای سبز بازار معامله می‌شد. این نشان می‌دهد یک ترس در بازار وجود دارد که افراد دست از معامله کردن کشیده‌اند و البته خریدهای هدفمند و برنامه‌ریزی شده برای حمایت از بازار نیز وجود ندارد.
درحال‌حاضر چه مولفه‌هایی بر روی بازار سرمایه تاثیرگذار هستند؟
کاویانی: آنچه مشخص است باید دو پارامتر مهم را در بورس مورد ارزیابی قرار دهیم. اول نرخ ارز و دوم نرخ تورم. برای اینکه بتوانیم درست بازار را تحلیل کنیم باید این دو پارامتر را مورد توجه قرار دهیم. دلیلی برای ریزش شاخص درحال‌حاضر نسبت به نرخ‌های تورم و ارز وجود ندارد. تورم عدد بالای ۳۰ درصد را نشان می‌دهد. نرخ ارز نیمایی هم هر روز در حال افزایش است. نگاه بازار سرمایه در بیشتر مواقع به بازار ارز است و در این بازار کاهش رخ نداده است که بخواهیم از این طریق ریزش بازار سرمایه را توجیه کنیم.
ذهنیت سهامداران به بازار سرمایه منفی شده است
با این شرایط پس علت ریزش بازار طی هفته‌های گذشته چه بوده است؟
کاویانی: ریزش اصلی بازار طی هفته‌های گذشته بیشتر جنبه روانی و احساسی دارد تا جنبه واقعی. یعنی سهامداران ذهنیت منفی نسبت به بازار سرمایه پیدا کرده‌اند.
برخی کارشناسان شاخص p/e بازار را با واقعیت‌های اقتصادی همخوان نمی‌دانند؟
کاویانی: نکته بعدی باید در خصوص شاخص p/e بازار و نمادها بیان شود. دوره‌ای که این شاخص ۵ یا ۶ واحد بود دیگر گذشته است. الان p/e متوسط بازار باید ۱۲ یا ۱۳ واحد باشد. یعنی پایین آمدن این شاخص دیگر توجیهی ندارد. این مسئله را می‌توان با توجه به شناور بودن سهام موجود در بازار و میزان نقدینگی شناور در جامعه به طور کامل مشاهده کرد. رشد نقدینگی بسیار بالا در اقتصاد آیا این اصلاح را می‌تواند توجیه کند. اصلا نمی‌توان با این رشد نقدینگی به دنبال اصلاح در بازار سرمایه بود. اصلا نمی‌توان با این حجم نقدینگی از p/e زیر ۱۵ حمایت کرد. در گذشته و با p/e کم، سود آوری بنگاه‌ها بیشتر در میزان معامله مورد توجه قرار می‌گرفت.
پس رشد شاخص طی ۵ ماه گذشته را چگونه می‌توان توجیه کرد؟
کاویانی: نباید طی ۴ ماه ابتدای سال این حجم از رشد در بازار سرمایه رخ می‌داد. دولت می‌توانست این رشد را طی یک سال در بازار ایجاد کند و باصطلاح بازار را کنترل کند. سرعت رشد شاخص کل در بورس طی این مدت می‌توانست در زمان بیشتری اتفاق بیافتد و این مسئله اصلاح نیز با قدرت کمتری رخ می‌داد.
ابزارهای تحلیلی در بازار فعلی کارکرد ندارند
بسیاری از تحلیل‌ها در بازار سرمایه درست از آب در نمی‌آید و تحلیلگران نمی‌توانند بازار را تحلیل کنند. علت چیست؟
کاویانی: در شرایط فعلی بازار، هیچ یک از تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی در بازار سرمایه دلیلی بر این اصلاح ندارند و اساسا درحال‌حاضر نمی‌توان شاخص را دیگر با تحلیل‌های ریاضی مورد ارزیابی قرار داد. شرایط صف‌های خرید و فروش که در بازار وجود دارد و اساسا تشکیل صف باعث این شده است که قدرت تحلیل از بین برود و دیگر نتوان از ابزارهای تحلیلی استفاده کرد.
علت واقعی شروع ریزش چه بود؟
کاویانی: ماجرای منتفی شدن عرضه دارا دوم طی هفته‌های گذشته بهانه‌ای برای اصلاح بازار شد. به نظر می‌رسد اصلاح بازار باید رخ می‌داد و اگر رشد شتابان شاخص طی ماه‌های گذشته را نداشتیم، می‌توانستیم در زمان دیگری شاهد این اصلاح باشیم.
اگر رشد، درست و اصلاح نیز به موقع رخ می‌داد، به اندازه زمان فعلی عمیق و ترسناک نبود. اصلاح و نوسان در ذات بورس است و قرار نیست بورس همیشه مثبت باشد و شاخص هم همیشه سبز باشد و هیچ گاه هم بازار برای همیشه منفی نخواهد بود.
آیا دولت در بازار سرمایه طی ماه‌های گذشته درست سیاست‌گذاری کرده است؟
کاویانی: البته که باید پذیرفت رفتار اداره بازار در ماه‌های گذشته اشتباه بوده و دولت حرکت شتابان بورس را کنترل نکرد. طی سال‌های گذشته من به یاد نمی‌آورم شاخص بورس این چنین با سرعت رشد کرده باشد. شاخص کل بورس در ابتدای سال ۵۱۰ هزار واحد بوده است و هم اکنون که شاهد ریزش بازار هستیم، شاخص ۲۰۰ درصد رشد داشته است. چنین رشدی را تاکنون نداشته‌ایم. شاخص طی ۳ ماه بیش از ۴ برابر شده است. در گذشته اصلا شاهد چنین رشدی نبوده‌ایم و این سرعت رشد در هیچ سالی نبوده است. رشد شتابان سبب ریزش عمیق در شرایط فعلی شده است.
دوقطبی صف خرید یا صف فروش باید از بین برود
تشکیل صف‌های خرید یا صف‌های فروش چه تاثیراتی را بر این رشد و اصلاح داشته است؟
کاویانی: یکی از نکات منفی بازار طی ماه‌های گذشته وجود دو قطبی صف خرید یا صف فروش برای بیشتر نمادهاست. یعنی یا سهمی در صف خرید است و یا در صف فروش. عدم وجود حالت نرمال در بازار طی ماه‌های قبل سبب شده است که سهامداران جدید از منطق معامله در بازار سرمایه با خبر نباشند و تعادل در خرید و فروش وجود نداشته باشد. در برخی روزها بازار تماما در صف فروش است و در برخی روزها هم بازار در صف خرید فرو فته است. این مسئله به حیات بازار سرمایه ضربه خواهد زد.
کاهش حجم معامله و خروج پول جه معنایی در این بازار دارد؟
کاویانی: درحال‌حاضر میزان حجم معامله در بازار بسیار اندک است و بازار اصطلاحا خریداری ندارد و فقط صف فروش شکل گرفته است.
چه کسی باید از بورس حمایت کند؟
موضوع حمایت از بازار سرمایه این روزها بسیار شنیده می‌شود، وظیفه کدام نهادها حمایت از بورس است؟
کاویانی: گفته می‌شود که باید از بازار حمایت شود. بازار برای حمایت نیاز به نقدینگی دارد که این نقدینگی باید وارد بازار شود. این نقدینگی باید در این شرایط از طریق صندوق حمایت از بازار و شرکت‌های تامین سرمایه تامین شود. این حمایت باید همه جانبه باشد.
برخی دایم از جمع شدن صف‌های فروش در وضعیت قرمز صحبت می‌کنند. این صف‌ها جمع شود، مشکل بازار حل می‌شود؟
کاویانی: جمع شدن صف‌های فروش که طی روزهای گذشته تا حدودی رخ داده است، علاج درد فعلی بورس نیست و باید فروشندگان در این بازار را متقاعد کنیم از صف‌های فروش خود فاصله بگیرند. باید این اطمینان به سهامداران داده شود که سرمایه شما از بین نخواهد رفت. فروشنده‌ها باید از رفتن به صف‌های فروش پشیمان شوند تا بازار به یک وضعیت متعادل برسد. الان نگرانی وجود دارد این اصلاح تا چند درصد دیگر قرار است ریزش داشته باشد. برای وضعیت فعلی بازار باید یک کف قرار داده شود تا سهامداران مطمئن شوند از وضعیت فعلی وضع خراب تر نمی‌شود.
برخی تحلیل‌ها وضعیت بازار را بدتر می‌کند
برخی برای جمع کردن فالوئر و بالا بردن تعداد اعضای کانال‌های خود تحلیل هایی ارائه می‌کنند که با بازار سرمایه همخوانی ندارد. سهامداران با این وضعیت باید چه کاری انجام دهند؟
کاویانی: باید کارشناسان به صورت تحلیلی با مردم و سهامداران صحبت کنند و علت‌های رشد و اصلاح را برای آنها به صورت واضح توضیح دهند. من از فعالان بازار و تحلیلگران و کارشناسان گلایه دارم که چرا در چنین وضعیتی تحلیل رنگ و بوی خود را از دست داده است.
برخی از کارشناسان معتقدند p/e بازار درحال‌حاضر ۱۷ است و در حال رواج دادن این مفهوم بین سهامداران خرد هستند و آنها هم به دلیل آموزش ندیدن بر اساس این تحلیل رفتار می‌کنند و صف‌های فروش هر روز وضعیت بدتری پیدا می‌کند. یک سری صحبت‌ها توسط کارشناسان بیان می‌شود ولی علت این رفتار در بازار بیان نمی‌شود و این مسئله می‌تواند تا حدود زیادی سهامداران را دچار سردرگمی کرده است.
اصلا اقتصاد ما ظرفیت این شاخص با این عدد را دارد؟
کاویانی: برخی از کارشناسان برای آنکه خود را بین اهالی بازار سرمایه محبوب کنند، از ادبیاتی استفاده می‌کنند که اصلا درست نیست و بیشتر سهامداران را با مشکل مواجه می‌کند. طولانی مدت بودن اجرای طرح‌های توسعه سبب شده است شرکت‌های تولیدی در کشور با کاهش سود مواجه شوند و ارزش ذاتی انها با سرعت کمی رشد پیدا کند. این مسئله جزو چالش هایی است که شرکت‌ها با ان دست و پنجه نرم می‌کنند که سودآوری شرکت‌ها با مشکل مواجه شده است.
از دیگر سو، با توجه به نرخ تورم و نرخ ارز و انتظار آتی به بازار سرمایه می‌توان انتظار داشت که بنگاه‌های اقتصادی ارزش جایگزینی آنها رشد داشته باشد که این مسئله دلیلی بر رشد سهام شرکت‌ها خواهد بود و اینکه این p/e بالا رفته است به دلیل سود کمتری است که نسبت به قیمت بازاری آنها کسب کرده‌اند. به عبارت دیگر، اصلا شرایط اقتصادی ما اجازه نمی‌دهد این شاخص این همه رشد کند. اما p/e شرکت‌ها متناسب با نقدینگی و تورم رشد داشته است.
یعنی سود شرکت‌ها متناسب با نقدینگی در کشور و سرمایه شرکت‌ها رشد نکرده است؟
کاویانی: البته باید این مسئله را نیز بیان کرد که سود و ارزش جایگزینی با یک مقیاس رشد نمی‌کنند و کارشناسان بیان نمی‌کنند که رشد نقدینگی در کشور متناسب با ظرفیت تولیدی بنگاه‌ها رشد نکرده است. سرمایه شرکت‌ها طی ۱۵ سال گذشته از نقدینگی بسیار عقب مانده هستند و سرمایه‌ها بسیار کوچک مانده‌اند و باید این مسئله را برای بازار سرمایه حل کرد. قانونی که مجلس برای این موضوع تصویب کرد در همین راستا بوده است که بنگاه‌ها تجدید ارزیابی برای سرمایه‌های خود ارائه کنند تا شاید کمبود رشد سرمایه خود را نسبت به رشد نقدینگی جبران نمایند.
در بیشتر روزها بازار در ابتدا مثبت و سپس با کاهش روند شاخص مواجه می‌شود. علت این مسئله چیست؟
کاویانی: وضعیت بازار طوری شده است که فعالان بازار به دنبال آن هستند که در ابتدای صبح به دنبال سرخطی زدن هستند. این بدترین وضعیت برای بازار سرمایه است. برخی به دنبال آن هستند که به سمتی حرکت کنند که پول به آن نماد رفته است. این مسئله سبب شده است که سهام‌های دولتی در طی این مدت به شدت رشد داشته باشند. شاخص کل هم متاثر از این سهام‌ها به سمت رشد غیر متعارف رفته است. در زمان هایی که هم که بازار به سمت اصلاح کوچک در حال حرکت بود، حمایت‌های ناکارآمد و بدون برنامه از این سهام‌های دولتی سبب شد، باز هم این نمادها مثبت باشند و اصلاح به درستی رخ ندهد.
۵.۵ میلیون کد بورسی جدید وارد بورس شده است
کاویانی: از ابتدای اردیبهشت تا کنون بیش از ۵.۵ میلیون کد بورسی جدید صادر شده است. این افراد به تازگی خرید و فروش را شروع کرده‌اند و سودهای کمی را به‌دست آورده‌اند که بازار وارد فاز اصلاح شده است. عمده صف‌های فروش را این افراد تشکیل می‌دهند که نگران از دست دادن سرمایه خود هستند. پس یک رفتار هیجانی در بازار شکل گرفته است که عمده تحلیل‌ها را از درجه اعتبار می‌اندازد. نگرانی اصلی برای همین افراد است که برخی بر خلاف هشدارهایی که به آنها داده شده است بخشی از سرمایه زندگی خود را نقد کرده‌اند و وارد بازار سرمایه شده‌اند و هم اکنون شاهد کوچک شدن سرمایه خود هستند. این مسئله در صورتی که دولت از بازار حمایت کنند می‌تواند سردرگمی موجود میان این سهامداران تازه وارد را کاهش داده و از التهابات بیشتر جلوگیری کند.
چه کسانی در این وضعیت بازار سود کرده و چه افرادی دچار زیان شده اند؟
کاویانی: افراد باتجربه در بورس که سال‌هاست در بازار سرمایه حضور دارند، انقدر سود کرده‌اند که درحال‌حاضر تنها بخشی از سود خود را از دست داده‌اند. اما افراد تازه وارد نه تنها سود خود را که اصل سرمایه خود را در خطر می‌بینند. ترس و نگرانی موجود در بازار و عدم اطمینان از حمایت‌های دولت سبب تشکیل صف‌های فروش چند میلیونی در بیشتر سهم‌ها شده است. باید مشکل ذهنی که درحال‌حاضر بازار با آن مواجه است را بر طرف کرد و این اطمینان به اهالی بازار سرمایه را داد که دولت حامی بازار سرمایه است و اگر با منطق و درست معامله کنند می‌توانند در میان مدت و بلند مدت سودهای خوبی کسب نمایند.
سلام دوستان تازمانیکه قانون افزایش سهام شناوروافزایش سهام کل(به اصطلاح افزایش سر مایه!!!!!)که مثلاًبرای عمق بخشی بازار ت صویب شده به حالت قبل برنگرده هیچکس کاری نمی تونه انجام بده با عمق دهی به بازارت قریباًنصف پول مردم روپودرکردی رئیس.