عرضه های اولیه برای بورس مفید است؟

در سناریوی نخست فعالان بازار سهام معتقد هستند در شرایط فعلی هر عاملی که موجب ورود پول تازه به بازار سرمایه شود شاخص‌های سهامی را دستخوش تغییر می‌کند. با توجه به اینکه مکانیزم‌های قیمت‌گذاری از طریق بورس تهران و فرابورس ایران به گونه‌ای طراحی شده است که سهام با قیمت ارزنده به سرمایه‌گذاران تخصیص پیدا کند، بنابراین جامعه سهامداری از چنین عرضه‌‌هایی حتی با تعداد محدود استقبال خواهد کرد.

در همین حال سناریوی دیگری وجود دارد که کارشناسان بازار سرمایه تداوم عرضه اولیه را فارغ از جو معاملاتی فعلی به‌طور کلی مناسب نمی‌دانند. این افراد بر این باورند‌ تعداد محدود سهامی که سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند تاثیر چشمگیری در پرتفوی آنها ایجاد نخواهد کرد.

همواره عرضه سهام شرکت‌های بزرگ با شناوری بالا مورد تاکید فعالان بازار سرمایه قرار دارد؛ اما با توجه به رفتار توده‌وار نوسهامداران و حجم سفارش‌های فروش، عرضه اولیه سهامی که نیازمند به نقدینگی بالاست، می‌تواند موجب خروج بیشتر نقدینگی از سایر سهم‌ها شود. بر این اساس تا زمانی که بازار به شرایط متعادل نرسد، احتمالا این مهم در دستور کار متولیان بورس قرار نگیرد.

عرضه‌ اولیه‌هایی که مفید نیست

حمید‌‌رضا مهرآور، کارشناس بازار سرمایه، می‌گوید: درحال‌حاضر تداوم عرضه‌های اولیه امری مناسب ارزیابی نمی‌َشود و جذابیتی برای بازار سرمایه نخواهد داشت.

به گفته او اختصاص ۱۰ یا ۸۰ عدد سهم به سهامداران را نمی‌توان عرضه اولیه نام‌گذاری کرد و در شرایط فعلی برای کلیت بورس کشور مفید نیست.

این تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص اینکه چه مکانیزم‌هایی در راستای بهبود عرضه‌های اولیه باید پیاده‌سازی شود نیز گفت: باید حجم عرضه‌های اولیه به شدت افزایش پیدا کند.

از طرفی اگر حجم عرضه اولیه در ارقام پایین قرار دارد، این وظیفه به صندوق‌های سرمایه‌‌گذاری مشترک محول شود و مردم از طریق این صندوق‌ها اقدام به خرید سهام کنند.به اعتقاد مهرآور، زمانی که به هر سهامدار ۵ عدد سهام عرضه اولیه اختصاص پیدا می‌کند، در صورتی که سهم ۱۰۰ تومانی با ۱۰ برابر افزایش قیمت هم مواجه شود نهایت این سهم به رقم یک هزار تومانی خواهد رسید. بر این اساس سرمایه‌گذاران انتظاری که از بازار سرمایه در حوزه عرضه اولیه دارند، محقق نخواهد شد.

این کارشناس بازار سرمایه معتقد است عرضه‌های بزرگ را با روش بوک‌بیلدینگ از طریق بورس تهران و فرابوس باید انجام داد.

او درباره شرایط بازار با توجه به حمایت‌هایی که در حال انجام است، ابراز کرد: حمایت مناسبی از بازار سرمایه در حال انجام است؛ اما سازمان بورس و اوراق بهادار باید اندازه فروش را کنترل کند.

بسیاری از افراد حقیقی با حجم‌های بالا عرضه‌کننده سهام هستند؛ اما در مقابل نقدینگی را از شرکت‌های کارگزاری خارج نمی‌کنند. به محض کاهش قیمت سهم این افراد سریعا وارد چرخه معاملاتی می‌شوند. در این میان افرادی که از چنین استراتژی معامله‌گری خبر ندارند؛ زیان هنگفت خواهند کرد.

مهرآور تاکید کرد: بورس باید نظارت بیشتری روی عرضه‌ انجام دهد. هفته گذشته جریان معاملاتی در بازار منطقی نبود، در شرایط غیر عادی باید تصمیمات غیر عادی گرفت و سلسله اهرم‌های نظارتی را بیشتر کرد.

لزوم ورود شرکت‌های بزرگ

محمد نوربخش، کارشناس بازار سرمایه تداوم عرضه‌های اولیه را مناسب ارزیابی کرد و گفت: عرضه‌های اولیه بیشتر ورود پول به همراه دارد تا خروج پول. خیلی از افرادی که اکنون وارد بورس شدند و اخیرا سرمایه خود را در این بازار افزایش داده‌اند غالبا از طریق عرضه اولیه با بورس آشنا شدند.

به گفته او، عرضه اولیه‌های جذاب می‌تواند در این روز‌های بورس نقش قابل توجهی داشته باشد.

این تحلیلگر بازار سرمایه بر این باور است، در صورتی که شرکت‌های بزرگ با قیمتی جذاب مورد عرضه اولیه قرار بگیرند یقینا این عرضه عامل مهمی در راستای جذب نقدینگی به بازار سهام در نظر گرفته می‌شود.

ضرورت تغییر سیاست در عرضه اولیه

مهدی ساسانی تحلیلگر ضرورت تغییر سیاست در عرضه اولیه را امری مهم دانست و به «دنیای‌اقتصاد» گفت: عرضه‌های اولیه با تعداد محدود در بازار سهام مناسب ارزیابی نمی‌َشود. با توجه به اینکه استقبال سهامداران از عرضه اولیه طی چند وقت اخیر بی‌سابقه بوده است، باید بین چنین عرضه‌هایی فاصله زمانی ایجاد شود.

او خاطرنشان کرد: طبیعتا تعداد سهامی که به سهامداران تخصیص داده می‌شود، در عرضه اولیه‌های جدید با کاهش چشمگیری همراه شده است. اکنون این عرضه‌ها فقط تعداد تراکنش‌ را افزایش داده است و بازدهی خاصی برای قشر سرمایه‌گذار ایجاد نمی‌کند. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است عرضه اولیه به افزایش عمق بازار کمک قابل‌توجهی می‌کند؛ اما باید در زمان و نوع عرضه مدیریت بیشتری اعمال شود تا برای بازار سرمایه و سهامداران سودمند باشد. ساسانی می‌گوید: شرکت‌ها با سهم بیشتری حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد باید از ابتدا مورد عرضه قرار بگیرند در این حالت بازار می‌تواند رقم مناسبی را خریداری کند و طبیعتا موانع این‌چنینی نیز از سر راه عرضه اولیه رفع خواهد شد.

انگیزه سهامداران خرد

علی پروین، کارشناس بازار سرمایه نیز، عنوان کرد: بازار سهام با فشار فروش سنگین مواجه است و عرضه‌های اولیه نیاز به ورود نقدینگی جدید دارد. از نگاه برخی از سرمایه‌گذاران عرضه‌های اولیه باعث فشار فروش مضاعف خواهد شد. در صورتی که سازمان بورس عرضه اولیه‌ شرکت‌های کوچک‌‌تر را در دستور کار خود قرار دهد یقینا پول‌های پارک‌شده وارد صفوف خرید می‌شود و در جریان این تکاپوی خرید، رنگ سبز روی تابلو نقش خواهد بست. به گفته او در صورت عرضه شرکت‌های بزرگ، فشار فروش بیشتری خواهیم داشت. با این حال عرضه اولیه‌های کوچک می‌تواند انگیزه در سهامداران خرد ایجاد کند. به اعتقاد این تحلیلگر بازار سرمایه، به‌دلیل اینکه بازار ریزشی است نمی‌توان با عرضه اولیه مخالفت کرد؛ چراکه این نوع از عرضه فشار روانی بخشی از سهامداران را کاهش می‌دهد.