این افراد وارد بورس نشوند

شکوفایی بورس در دو سال اخیر باعث ورود بسیاری از مردم به این بازار شد. سیاست‌های تشویقی و حمایتی دولت در فضای مجازی و رسانه‌ها و عملکرد قابل توجه این بازار طی این مدت، پیوسته بر تعداد فعالان این بازار اضافه کرد.

در این میان افرادی که در آخرین روزهای تیرماه یا اوایل مردادماه امسال به این بازار پیوستند، نه تنها سودی از سرمایه‌گذاری خود کسب نکردند بلکه با ریزش ناگهانی و تند قیمت‌ها در بازار سرمایه، زیان هم دیدند.

همین مسئله باعث ایجاد نگرانی‌هایی در سهامداران به ویژه تازه واردان و حتی برخی مسئولان شد. این نگرانی تا اندازه‌ای در بین مسئولان شدت یافت که در هنگام مدت زمان اصلاح قیمت‌ها در بازار سهام، دو مرتبه شورای‌عالی بورس تشکیل جلسه داده و قول حمایت از بازار سرمایه نه تنها از سوی سازمان بورس بلکه از برخی نهادهای حکومتی هم داده شده است.

باید یادآور شد پیش از اصلاح اخیر بازار سهام، این بازار در حال سپری کردن وضعیت بسیار مطلوبی بود و کمتر فردی پیش‌بینی ریزش یک‌باره بورس را داشت. اگرچه همین عملکرد فوق‌العاده بازار سرمایه باعث تشویق ورود بسیاری به بازار شد که به دلیل زمان نامناسب ورود، زیان آنها را به همراه داشت اما بازار سرمایه، بازاری بلندمدت بوده و داده‌های موجود نیز به خوبی نشانگر این مسئله است؛ بازدهی بازار سرمایه در بازه‌های زمانی پنج یا ۱۰ ساله از تمام بازارهای مالی بیشتر بوده است.

در این میان مسئولان بورسی و گاه غیر بورسی با وجود اصلاح گاه بیش از ۵۰ درصدی برخی سهم‌ها، باز هم معتقدند روند نزولی شکل نگرفته و این کاهش قیمت در بازار گذراست. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم معاملات در این بازار قابل توجه نبوده و اغلب سرمایه‌گذاران درصدد خروج سرمایه‌های خود از بورس و ورود به بازارهای موازی نظیر طلا و خودرو برآمده‌اند.

علت ریزش بورس

کاهش نزدیک به ۳۰ درصدی شاخص کل بورس و ضرر حتی بیش از ۳۰ درصدی برخی سهامداران به خصوص تازه‌واردانی که بازار بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده بودند، باعث شد سرمایه‌گذاران تازه وارد به همان سرعتی که نقدینگی خود را به بورس وارد کردند، برای خارج کردن سرمایه از این بازار هم با سرعت بیشتری اقدام کنند؛ بدیهی است اعتماد این افراد به بازار سرمایه تا مدتی بر نخواهد گشت.

به گفته کارشناسان، اظهارات ضد و نقیض مسئولان در یک ماه اخیر و اختلافات دو وزارتخانه اقتصاد و نفت مسبب ریزش‌های اخیر بازار سهام است. برخی دیگر از کارشناسان هم معتقدند این ریزش‌ها توطئه‌ای برای بی‌اعتبار کردن ثمره اقتصادی دوران دولت روحانی است.

عده‌ای هم از عواملی چون مجاز و متوقف نمودن معاملات سهم‌های مختلف بازار در طول ساعات بازار، قطعی‌های شدید و عدم سفارش‌گیری و یا تأخیرهای نیم‌ساعته در سفارش‌گیری معامله گران، کاهش شدید اعتبارات کارگزاری‌ها با ابلاغیه‌های سازمان بورس، آزادسازی سهام عدالت در نمادهای دولتی و شاخص ساز و عرضه غیراصولی به‌صورت عرضه خرد در بازار که باعث فشار فروش سنگین و شکست حمایت‌ها شد، به‌عنوان دلایل ریزش بازار نام می‌برند.

همچنین گفته می‌شود فروش‌های هیجانی حقوقی‌های بازار و نبود انسجام کافی در بین مسئولان سازمان بورس و حقوقی‌ها از دیگر عوامل این اصلاح محسوب می‌شود.

محمدرضا شهنام پور، کارشناس خبره اقتصادی، در رابطه با علل ایجاد چنین شرایطی در بازار بورس، می‌گوید: فقدان حمایت شرکت‌های حقوقی از مهم‌ترین دلایلی ریزش بورس بود. زمانی که آنها باید این سیستم را حمایت می‌کردند به‌جای پشتیبانی از خصوصی‌ها شروع به دریافت امتیاز کردند و همین رفتار باعث افت قیمت‌های این بازار شد.

وی می‌افزاید: البته این موارد در گذشته هم وجود داشته است اما این بار با بازاری روبه‌رو بودیم که تازه‌واردان زیادی داشت و رفتارهای ناشیانه آنها باعث شدت بخشیدن به روند کاهشی قیمت‌ها شد.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: در نتیجه این اقدام افرادی که در یکی دو ماه اخیر وارد بازار بورس شده بودند، ۳۰ درصد از سرمایه خود را از دست دادند. این در حالی است که افراد ناآگاه به دانش بورس، باید از صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای ورود به این بازار استفاده کنند.

شهنام پور می‌افزاید: درگیری وزارتخانه‌های نفت و اقتصاد که رسانه‌ای هم شد، مسئله دیگری بود که بر بازار اثر گذاشت. پس از آن فروش سهام عدالت با ایجاد جو روانی مسئله ساز شد و در نهایت باعث برهم ریختگی بورس شد.

وی ادامه می‌دهد: نبود نظارت کافی شرکت‌های ناظر که در این شرایط باید حضور پررنگی داشته باشند، عاملی دیگر است. چون آنها وظیفه نظارت بر بازار بورس رادارند اما اکنون با ایجاد چنین مشکلاتی، اقدامی شفاف انجام نمی‌دهند.

شهنام پور در رابطه با احتمال بازگشت این بازار به شرایط مطلوب می‌گوید: وعده‌هایی که داده می‌شود چندان جنبه عملی ندارد. مثلاً سهام دارا دوم را عرضه کردند که به دلیل عدم استقبال مردم، فقط ۱۰ درصد آن به فروش رفته است. بنا بر این بازگشت بورس به شرایط عادی بسته به سیاست‌گذاری‌های کلان و کسب اعتماد مردم است که کار بسیار دشواری است.

مکانیسم خود تنظیم‌گری بورس؛ عامل بازگشت تعادل به بازار

کارشناسان اقتصادی بازار سرمایه با ارائه راهکارهایی همچنان به بازگشت اعتماد از دست‌ رفته سهامداران امیدوارند. برخی نیز درباره فرضیه توطئه پشت پرده علیه بورس بر این باورند عاملان منفی شدن بازار بورس حامیان دولت بودند.

بهروز مهدوی، کارشناس بازار سرمایه، در این‌باره، می‌گوید: قطعاً بازگشت اعتماد به بازار بورس زمان‌بر است. این اعتماد با سرعت از بین رفت و در درازمدت بازمی‌گردد.

وی می‌افزاید: موضوعی که باید فعالان این بازار به آن توجه داشته باشند، مکانیسم خود تنظیم‌گری بورس است. زمانی که بازار سرمایه با عدم تعادل ونوسان روبه‌رو می‌شود، پس از مدتی هم خواه‌ناخواه به تعادل می‌رسد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه می‌دهد: سرمایه‌گذاران واقعی و قدیمی، به‌تدریج نقدینگی را به این بازار وارد می‌کنند و بنابراین بازار به آهستگی به سمت سیر صعودی خواهد رفت. مسئله دیگری باید مورد توجه قرار بگیرد این است که با توجه به کلیه متغیرهای موجود نباید به‌هیچ‌وجه در کوتاه‌مدت انتظار روند پرسرعتی را از بازار بورس داشته باشیم.

کسب سود در کوتاه مدت

مهدوی تاکید می‌کند: فعلاً بورس در شرایطی قرار دارد که باید سهامداران از تصمیمات هیجانی پرهیز کنند و اگر برای ورود به بازار تمایل دارند از مشاوره و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند؛ هر اشتباهی می‌تواند منجر به ضرر بزرگی برای آنها شود.

وی خاطرنشان می‌کند: افرادی که قصد کسب سود در کوتاه مدت دارند، فعلاً از ورود به بازار بورس دوری کنند و سرمایه خود را به یکی از بازارهای موازی دیگر وارد کنند زیرا همان‌گونه که اشاره شد، بازار بورس برای بازگشت به تعادل و سوددهی نیازمند گذشت مدت‌زمانی شاید طولانی‌تر از انتظار ما باشد.