ریزش قیمت دلار در صورت تصویب یک ۵۹۸ دیگر

این روز‌ها بازار ارز در تلاطم هیجان و سفته بازی در حال ثبت رکورد‌های جدید قیمتی است؛ به طوری که با هر پلک زدن ممکن است عدد درج شده بر تابلوی صرافی‌ها بالا و بالاتر برود. در این میان دو ارز پُرطرفدار دلار و یورو بیشترین تحرکات قیمتی را در یک روز به همراه دارد. در شرایطی که گمانه زنی‌های کارشناسان مبنی بر حد قیمتی رشد دلار تا ۳۰ هزار تومان و سپس تعدیل آن بود، این ارز اکنون در تابلوی صرافی ملی بالاتر از ۳۱ هزار تومان درج قیمت شده است. همچنین قیمت یورو نیز از ۳۶ هزار تومان گذشته است؛ اما همچنان خریداران مشتاقانه به خرید در سقف‌های جدید قیمتی مشغولند و با وجود محدودیت‌های کرونایی، جلوی صرافی‌ها از ازدحام متقاضیان ارز خالی نمی‌شود.

احمد حاتمی یزد، مدیرعامل پیشین بانک صادرات در این باره گفت: تا وقتی تحریم و محدودیت‌های نقل و انتقال وجوه ارزی وجود دارد و بانک‌های بین‌المللی با ما همکاری نمی‌کنند، رشد ارز نیز ادامه خواهد داشت.

وی افزود: اکنون ما در شرایطی هستیم که نفت نمی‌فروشیم و درآمد ارزی نداریم. اگر هم صادراتی صورت می‌گیرد بسیار محدود است و از طرفی وجه آن قابل جابه‌جا کردن نیست.

حاتمی یزدی، دولت و بانک مرکزی را عامل گرانی ارز ندانست و خاطرنشان کرد: وقتی بانک مرکزی می‌تواند جلوی رشد ارز را بگیرد که منابع ارزی لازم برای کنترل قیمت‌ها را در اختیار داشته باشد، اما با شرایط موجود این منابع در دسترس بانک مرکزی نیست و بازار آزاد با توجه به غلبه تقاضا، قیمت‌ها را تعیین کرده است.

به یک ۵۹۸ دیگر نیاز داریم!

مدیرعامل پیشین بانک صادرات شرایط فعلی را مشابه زمان جنگ توصیف کرد و قطع روند رو به رشد ارز را در شرایط فعلی نیازمند شوکی همچون قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل خواند و گفت: روند فعلی افزایش تقاضا در بازار ارز به دلیل انتخابات پیش روی امریکا شکل گرفته است و اکنون نتیجه این انتخابات می‌تواند سمت و سوی بازار ارز را مشخص کند.

وی با اشاره به انتظارات شکل گرفته بر اساس پیش‌بینی پیروزی ترامپ در انتخابات ۳ نوامبر امریکا (برابر با ۱۳ آبان ۱۳۹۹) گفت: پیروزی ترامپ با توجه به پیشینه این شخص در چهار سال حضور خود در کاخ سفید، انتظارات تحریمی بسیاری را به بازار ارز سیگنال کرده است. در این شرایط اتفاقی همچون پیروزی بایدن می‌تواند شوکی را به خریداران این بازار وارد کند و مانند قطعنامه ۵۹۸ عمل کند که سبب نصف شدن قیمت ارز و سکه در روز انتشار خبر شد، چرا که بایدن تصمیم دارد در صورت پیروزی در انتخابات امریکا به برجام بازگردد و این اتفاق می‌تواند به تغییر شرایط تحریمی کشور و سهولت در ورود ارز به کشور منجر شود.

دلار ارزی پایدار نیست!

به طور کلی دلار جهانی طی دهه‌های گذشته سیری نزولی پیدا کرده است؛ بر این اساس بانک مرکزی امریکا فدرال رزرو می‌کوشد تا با سیاست‌هایی آهنگ این نزول را کاهش دهد. این سیاست‌های دومینو وار در نهایت به کاهش ارزش پول ملی کشور‌های در حال توسعه منجر می‌شود. اینکه یک کشور در حال توسعه در تحریم کامل نیز قرار بگیرد و ترکیب ذخایر ارزی خود را نیز بر حسب دلار ایجاد کرده باشد، در شرایط تشدید کاهش ارزش پول ملی قرار می‌گیرد.

بر این اساس از سال ۹۷ که زمزمه‌های خروج امریکا از برجام و افزایش سطح تحریم‌ها شنیده شد، بازار ارز تحت تاثیر هیجان و انتظارات آتی با افزایش بی‌سابقه تقاضا مواجه شد، به طوری که تنها با انتشار اخبار خروج از برجام از ۳۷۰۰ تومان تا ۵۰۰۰ هزار تومان و پس از خروج از برجام در کمتر از ۲ ماه به ۱۸ هزار تومان رسید.

همچنین پس از تغییر در ریاست بانک مرکزی و اعمال سیاست‌های جدید با وجود بازگشت به قیمت‌های ۹ تا ۱۰ هزار تومان پس از مدتی دوباره جامپ کرده و اکنون مرز ۳۰ هزار تومان را نیز رد کرده است.

هر چند که با تصمیم جدید ارزی بانک مرکزی قرار است روزانه ۵۰ میلیون دلار اسکناس دلار برای پاسخگویی به تقاضای بازار نیز منتشر شود، اما بر اساس برآورد‌ها ذخایر بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز کافی نیست.

تغییر فاز ذخایر بانک مرکزی از دلار به یوآن

اخبار دیگری می‌تواند بازار ارز را با شوک قیمتی مواجه کند؛ مثلا اینکه پشتوانه پول ملی از دلار به ارز قابل دسترس تری مانند یوآن چین تغییر کند. بر این اساس بانک مرکزی می‌تواند ذخایر خود را بدون نگرانی برای کنترل بازار ارز به بازار وارد کند و به تقاضای بالای این بازار پاسخ دهد تا قیمت تعدیل شود، چراکه ذخایر اصلی بانک مرکزی به یوآن تغییر فاز داده است و با کاهش ذخیره فرعی مانند دلار، پول ملی پشتوانه خود را از دست نمی‌دهد و می‌تواند تقویت شود.

این مسئله می‌تواند مراودات تجاری ما را نیز با دیگر کشور‌ها به خصوص کشور‌هایی که طرف سوم تجاری چین هستند با یوآن شکل دهد و فراوانی این ارز در کشور باعث افزایش ذخایر یوآن بانک مرکزی و تقویت پول ملی شود.

بر این اساس بازار ارز می‌تواند پس از طوفان تلاطمات فعلی، حتی در صورت انتخاب مجدد ترامپ به ریاست جمهوری امریکا به سمت آرامشی پایدار حرکت کند.