دلار ساز جدیدش را کوک کرد

در ماه‌های اخیر، تلقی فعالان بازار ارز ایران این بوده که دونالد ترامپ، برای ۴ سال دیگر رئیس‌جمهوری امریکا خواهد شد؛ همان رئیس‌جمهوری که از برجام خارج شد، تحریم‌های شدید و بی‌سابقه‌ای علیه ایران صادر کرد و دستور ترور سردار سلیمانی را امضا کرد.

دلار در دوران ریاست جمهوری ترامپ، ۲ بار جهش کرد، یک بار پس از خروج امریکا از برجام بود. از اردیبهشت ۹۷ تا مهر ماه، دلار از حدود ۶ هزار تومان تا نزدیک ۲۰ هزار تومان پیش رفت. هر چند پس از فروکش کردن شوک خروج امریکا از برجام، دلار روندی کاهشی پیش گرفت و تا زیر ۱۰ هزار تومان نیز پیش رفت.

اما امسال، وجود کرونا باعث شده بود تا بازار ارز بار دیگر درگیر نوسان شود. این نوسان هر چه به تاریخ انتخابات امریکا نزدیک می‌شدیم، شدت بیشتری می‌گرفت. دلار در مهر ماه امسال از ۳۰ هزار تومان هم گذشت. اما به یکباره انتظارات در بازار ارز ایران برگشت. بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که دلار تهران، انتخاب مجدد ترامپ را پیشخور کرده و اگر واقعیت، طبق انتظارات دلاربازان پیش نرود، احتمال سقوط آزاد دلار وجود دارد. پیشتر، یک تحلیلگر بازار سرمایه در «اکوایران» پیش‌بینی کرد که مهر ماه، آخرین راند صعودی دلار طی شد و ارزش هر اسکناس امریکایی احتمالا تا ۲۰ هزار تومان در وهله اول، سقوط خواهد کرد. ویدئوی زیر را ببینید(از دقیقه ۱۰).

تقویت ریال در بازه کوتاه‌‌مدت

اما اگر بایدن رئیس‌جمهوری شود در بازار ارز چه رخ خواهد داد؟ به نظر می‌آید بازار ارز در کوتاه‌مدت، روندی کاهشی را در پیش گیرد. چرا که انتظارات منفی برای مدتی از بازار رخت خواهند بست. پیش‌بینی اولیه معامله‌گران این است که درآمدهای ارزی کشور در میان مدت به وضعیت عادی بازگردد. آنها منتظر بازگشت امریکا به برجام و عادی شدن درآمدهای نفتی ایران هستند. هر چند برخی تحلیلگران معتقدند که باز پس گیری جایگاه نفت ایران در بازار، به راحتی نخواهد بود. با اینحال، انتظار منفی از فشار خارجی بر ایران به شدت افول خواهد کرد؛ حداقل تا نخستین اظهارنظرهای بایدن در خصوص ایران.

اما نباید فراموش کنیم پیش از آنکه ترامپ از برجام خارج شود، ایران در سال ۹۶ دچار نرخ بیکاری بالا و معضلات اقتصادی بوده که اعتراضات دی ماه را در آن سال شکل داد. در نتیجه نمی‌توان هر آنچه را که در اقتصاد ایران رخ می‌دهد، به شوک‌های خارجی نسبت داد. مسئله مهم‌تر اینکه قیمت دلار، شعله‌ای است که فتیله آن از سوی نرخ تورم و تراز تجاری کشور روشن می‌شود. اگر نرخ تورم بالاتر از تورم میانگین جهانی باشد، نباید انتظار ایست قیمت دلار را داشت که چنین کاری در زمان وفور درآمد نفتی، تضعیف تولید داخلی و صادرات و از آن طرف، ترویج واردات ارزان است. از طرفی، اگر درهای تجاری به خوبی کار نکند و ورود و خروج کالا به سمت واردات باشد، باز هم نمی‌توان افزایش تقاضا برای دلار را بدون افزایش قیمت تنها گذاشت. پس سیاست‌های پولی مهم‌ترین اثر را در تعیین نرخ ارز در میان مدت خواهند داشت. جواب نهایی این است: ثبات در بازار ارز، در درجه اول در دست سیاست‌های داخلی است.