اما و اگر رشد بودجه عمرانی

در لایحه ۱۴۰۰ بودجه پروژه‌های عمرانی ۱۰۴ هزار میلیارد تومان تعیین شده که افزایش ۳۷ هزار میلیارد تومانی یا به عبارتی ۵۵ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۹ را نشان می‌دهد. هرچند بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی نیمه کاره در کشور وجود دارد که بیم فرسودگی پیش از تکمیل آنها آزاردهنده شده است.

ممکن است مبلغ ۷۰۰۰ میلیارد تومان به بودجه عمرانی سال آینده افزوده شود. این مسئله را نمایندگان مجلس در بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ لحاظ کرده‌اند. در نشست اخیر کمیسیون عمران مجلس پیشنهاد شده تا سهم ۱۴.۵ درصدی وزارت نفت از محل درآمدهای حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی که به اورهال کردن پالایشگاه‌ها و امور جاری وزارتخانه اختصاص می‌یابد به ۱۱ درصد کاهش یافته و مابه تفاوت ۳.۵ درصدی برای اجرای پروژه‌های عمرانی در نظر گرفته شود.

با توجه به پیش‌بینی فروش ۲.۳ میلیون بشکه نفت با قیمت ۴۰ دلار برای سال ۱۴۰۰ درآمدهای نفتی حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. اگر ۳.۵ درصد این رقم یعنی ۷۰۰۰ میلیارد تومان به پروژه‌های عمرانی اضافه شود سهم عمران از بودجه تا ۱۱۱ هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت.

البته سهم نفت در لایحه بودجه سال آینده در حالی ۲۵۰ درصد نسبت به امسال افزایش یافته که در نیمه اول سال ۱۳۹۹ فقط ۱۷ درصد از درآمد نفتی بودجه محقق شد و به همین لحاظ کارشناسان معتقدند اتکای بودجه سال ۱۴۰۰ به نفت مقداری رویاگونه است. به نظر می‌رسد دولت پیش فرض را بر رفع کامل تحریمها قرار داده است.

از طرف دیگر با این پولها نمی‌توان پروژه‌های نیمه تمام را تکمیل کرد و چاره‌ای جز واگذاری طرحها به بخش خصوصی وجود ندارد. دادن قیر رایگان هم برای طرحهای راهسازی، بیشتر از آنکه به تکمیل پروژه‌ها کمک کند از نظر برخی کارشناسان، نوعی توزیع رانت است.

در نگاه اول رشد ۵۵ درصدی بودجه عمرانی رقم قابل توجهی است اما با افزایش نرخ مصالح و آهن آلات قابل مقایسه نیست. به طور مثال از سال گذشته تا کنون قیمت سیمان رشد ۲۰۰ درصد، میلگرد افزایش ۱۸۵ درصد و تیرآهن رشد ۱۹۸ درصد داشته است. نرخ هر پاکت سیمان در اوایل سال ۱۳۹۸ حدود ۱۰ هزار تومان بود که هم اکنون به حدود ۳۰ هزار تومان رسیده است.

 البته مجلس و دولت گفته‌اند نباید هر پاکت بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شود اما واقعیت بازار چیز دیگری را نشان می‌دهد. قیمت میلگرد هم که تا اواخر سال ۱۳۹۸ حدود ۴۲۰۰ تومان بود هم اکنون حدود ۱۲ هزار تومان خرید و فروش می‌شود و این در حالی است که تا چند روز قبل بالای ۱۴ هزار تومان بود. نرخ تیرآهن نیز نسبت به سال قبل افزایش ۱۹۸ درصدی را نشان می‌دهد.

تخمین زده می‌شود دست کم ۷۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی نیمه تمام در کشور وجود دارد و ناگفته پیداست که با رقم ۱۰۴ و حتی ۱۱۱ هزار میلیارد تومان نمی‌توان آنها را جمع و جور کرد. یعنی اگر با همین دست فرمان جلو برویم و هیچ طرح جدیدی در حوزه عمرانی تعریف نکنیم شش تا هفت سال دیگر پروژه‌های نیمه کاره به پایان می‌رسد.

البته واگذاری پروژه‌های نیمه تمام به بخش خصوصی که به دلیل هزینه‌های هنگفت آن، دولت به تنهایی قادر به تکمیل آنها نیست در دستور کار قرار دارد. ­۱۸ آذرماه ۱۳۹۷ دولت لایحه «مشارکت عمومی ـ خصوصی» را با قید یک فوریت در جلسه هیات وزیران به تصویب رساند. به دنبال آن مجلس دهم بررسی مجدد این لایحه را آغاز کرد که به نتیجه نرسید. مجلس یازدهم نیز روز ۳۰ شهریورماه ۱۳۹۹ از تصویب کلیات آن در کمیسیون عمران خبر داد اما هنوز در صحن علنی به تصویب نرسیده است.