پیشنهادی درباره فروش سربازی

بر پایه تحلیل‌های متخصصان علم اقتصاد، دولت‎های برخوردار از منابع نفتی که اتکای کمتری به درآمدهای دیگر دیگر دارند، به طور معمول در زمره دولت‌های بزرگ و رانتیر قرار می‌گیرند. پاسخگویی در دولت‌های یاد شده در پایین‌ترین میزان ممکن قرار دارد و در صورتی که این دولت‌ها دچار کاهش درآمد شوند، دست به سیاست‌های انبساطی پولی می‌زنند. در همین راستا، گسترش‌نیوز در گفت‌وگو با مهدی نصرتی، اقتصاددان و استاد دانشگاه، به راهکارهای غیرتورمی افزایش درآمد دولت در شرایط تحریمی پرداخته است.

دولت اوراق مصون از تورم بفروشد

این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسشی مبنی بر چگونگی نحوه انتشار اوراق مصون از تورم برای تامین منابع مالی دولت اظهارکرد: در شیوه تامین مالی بر مبنای اوراق بدهی، دولت انگیزه بیشتری برای ایجاد تورم دارد. هرچند این روش در شرایطی که دولت بخواهد پایه پولی را افزایش بدهد، یک درجه بهتر است.

وی ادامه داد: این اوراق توسط مردم و نهادهای اقتصادی و بانک‌ها خریداری می‌شوند و در نهایت دولت در سالیان بعد، می‌کوشد تا با بالا نگه داشتن تورم، ارزش بدهی‌های خود را کاهش دهد! دولتی که خودش در جایگاه بدهکار و کاهش دهنده ارزش پول نشسته است می‌تواند این فضا را نامطلوب کند. نرخ اسمی سود این اوراق ۲۰ درصد است و نسبتا نرخ بالایی محسوب می‌شود اما با این نرخ‌های بالا، نمی‌توانیم آن بازی که دولت‌های کشورهای پیشرفته (به علت نرخ تورم پایین) با اوراق مشابه می‌کنند را انجام دهیم. شاید حدود ۴۰ سال باید طول بکشد تا بدهی در کشورهای توسعه یافته دو برابر شود اما در ایران، در فاصله زمانی ۲ تا ۳ سال، نرخ بدهی‌های دولت دو برابر می‌شود.

تورم باعث کاهش ارزش بدهی دولت ‌می‌شود

وی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت اقدام به پانزی (عملیاتی بانکی که طی آن دولت یا بانک، تعهدات خودش را از محل سپرده‌های دیگران پرداخت می‌کند) می‌کند، اذعان کرد: بله متاسفانه هم دولت ایران و هم برخی از دولت‌های دیگر اقدام به پانزی می‌کنند، با این تفاوت که در کشورهای دیگر با نرخ‌های بسیار پایین‌تری مواجه هستیم و این اوراق را به کشورهای دیگر نیز می‌فروشند و چندان به چشم نمی‌آید. اما در ایران، دولت به شکل مستمر با افزایش تورم، دست به عملیات پانزی می‌زند تا به اصطلاح قدرت وام‌دهی جدید پیدا کند!

این پژوهشگر اقتصاد یادآور شد: هنگامی که دولت اوراق مصون از تورم (TIPS) را منتشر می‌کند، با این واقعیت مواجه می‌شود که به هر میزانی که تورم را افزایش بدهد، باید سود بیشتری پرداخت کند و درواقع این یک مکانیسم اصلاحی‌ست که دولت را موظف به ایجاد انضباط پولی بیشتری می‌کند و در نتیجه مردم در هر دو حالت منتفع می‌شوند و استقبال از این اوراق، بالا خواهد بود.

دولت نیز می‌کوشد که تعهدات خود را کاهش دهد تا سود کمتری به مردم پرداخت کند و در نتیجه، از محل کاهش تورم نیز مردم منتفع خواهند شد.

نصرتی ادامه داد: نرخ بهره این اوراق شناور خواهد بود و درواقع متناسب با نرخ تورم تغییر خواهد کرد. وی افزود: نرخ بهره در سراسر جهان از دو حالت ثابت یا شناور خارج نیست و در ایران نرخ بهره ثابت است. مثلا در خارج از ایران وقتی برای گرفتن وام مسکن مراجعه می‌کنید، بانک از شما می‌پرسد که وام با نرخ بهره ثابت می‌خواهید یا شناور؟ اگر شما بگویید که ثابت می‌خواهید، تا ۱۰ سال (متغیر) نرخ بهره مثلا ۳ درصدی برای بازپرداخت تسهیلات شما در نظر می‌گیرند اما وقتی که می‌گویید نرخ شناور می‌خواهم، ممکن است یک سال با نرخ بهره نیم درصدی مواجه باشید و یک سال بعد نرخ بهره ۲ درصد باشد!

فروش سربازی کسری دولت را کاهش می‌دهد

این کارشناس اقتصادی همچنین در رابطه با شیوه‌های دیگر برای اصلاح درآمدها و مصارف مندرج در لایحه بودجه، خاطرنشان ساخت: شاید برخی از افراد بگویند با تغییر نرخ از ۲۰ درصد به ۲۱ درصد، هزینه‌های دولت به شدت افزایش می‌یابند و مثلا اگر دولت بخواهد ۵۰ درصد سود بدهد، باید اوراقی که ۱۰۰ هزار تومان فروخته را، با ۱۵۰ هزار تومان بازپس دهد اما شرایط این چنین نیست! عرضه این اوراق شبیه به عرضه اولیه سهام در بورس است و با نرخ پایه مثلا ۱۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و سپس متناسب با تقاضا و جذابیتش افزایش می‌یابد.

این پژوهشگر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌ جمهوری افزود: جیب دولت خالی شده و تجربه نشان داده که در زمان کاهش درآمد، رفتار دولت‌ها عقلانی‌تر خواهد بود. وقتی که پترودلارها کاهش می‌یابند، دولت‌ها از بلندپروازی‌های عملی خود کوتاه می‌آیند.

وی ادامه داد: به طور مثال در دهه ۷۰ که درآمدهای نفتی به زیر ۱۰ دلار در هر بشکه کاهش پیدا کرد، دولت مبحث فروش سربازی را مطرح کرد و طرح اولیه، ایده معقولی برای کاهش کسری بودجه دولت بود اما به علت بد اجرا شدن، تا سال‌ها کسی به دنبال اجرای مجدد این طرح نرفت. با توجه به این شرایط، اکنون زمان مناسبی برای اجرای این طرح است که هم در ردیف هزینه‌ها و هم در ردیف درآمدها، کمک مناسبی به دولت محسوب می‌شود.

 نصرتی در پایان اشاره کرد: ممکن است برخی افراد بگویند که ما همین حالا هم کمبود سرباز داریم! البته طبیعی‌ست که با توجه به شرایط دستمزدی که برای سربازان در نظر گرفته‌اند، کمبود سرباز پیش بیاید. باید به کسانی که مایل هستند به سربازی بروند، دستمزد مکفی داده شود و تامین منابعش هم از محل فروش خدمت (مالیات امنیت) افرادی باشد که مایل به سربازی نیستند و می‌شود به شیوه‌های نقدی و اقساطی هم فروخته شود.