دلار ۱۵ هزار تومانی به صادرات آسیب می‌زند

برخی اقتصاددانان معتقدند ارزش واقعی دلار بر اساس واقعیت‌های اقتصادی ایران، بین ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان است و پایین تر از آن، به صادرات آسیب می‌زند و اعداد بالاتر، موجب گرانی‌های بیشتر خواهد شد. لذا اگر بخواهند دیدگاه علم اقتصاد را پیاده کنند، قاعدتاً باید دلار به همین عدد مورد نظر اقتصاددانان برسد. با این حال، ممکن است دولت بخواهد در سال پایانی اش، دلار را به قیمت نازل تری به دولت بعدی تحویل دهد. اینجاست که پای مداخلات دولتی به وسط کشیده می‌شود و حتی صحبت از دلار ۱۱ هزار تومانی هم وجود دارد.

دلار که تجربه ۳۰ هزار تومانی هم داشت، اینک به حدود ۲۲ هزار تومان رسیده است. این در حالی است که برای مدت‌ها دلار در حوالی ۲۵ هزار تومان جا خوش کرده بود.

حال سوالات مهم این‌ها هستند:

۱ - آیا ریزش قیمت دلار ادامه خواهد داشت؟

۲ - اگر قیمت دلار پایین می‌آید، تا کجا نزول می‌کند؟

۳ - و سرانجام این که به فرض سقوط قیمت دلار، آیا در عددی پایین تثبیت می‌شود یا دوباره صعودی می‌شود؟

واقعیت این است که هیچ کس پاسخ دقیقی برای این سوالات ندارد و هر که با قاطعیت به هر کدام از این سه سوال جواب بدهد، از دانش اقتصادی بی‌بهره است.

پس ناگزیر هستیم به عامل مهمی که در ایران بر همه شؤون و از جمله اقتصاد اثرگذار است، رجوع کنیم: "سیاست".

اگر در چند سال اخیر قیمت دلار از حدود ۴ هزار تومان به رقم فعلی رسیده، مهم‌ترین علتش، سیاست بوده است. درست از وقتی که ترامپ امریکا را از برجام خارج کرد، سیر صعودی دلار شروع شد چرا که بعد از آن، دو اتفاق افتاد: صادرات ایران به شدت کاهش یافت و ارز حاصل از صادرات نیز عمدتاً به کشور بازنگشت.

بدین ترتیب، روند ورود دلار به ایران که همیشه جریان داشت، تقریباً متوقف شد. معلوم است که وقتی دلاری نیاید، قیمت آن بالا می‌رود.

با روی کار آمدن جو بایدن، به طور جدی ممکن است تغییری در رویکرد امریکا نسبت به برجام صورت پذیرد و سختگیری‌های امریکا نسبت به کشورها برای تعامل اقتصادی با ایران کاهش یابد.

هر چه بایدن در اصلاح رفتار غلط ترامپ با ایران تسریع کند، دلارهای بیشتری وارد ایران خواهد شد: هم دهها میلیون دلار بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف جهان و هم دلارهای حاصل از گشایش‌های صادراتی.

بدین ترتیب با از سرگیری جریان دلار به ایران، شاهد کاهش قیمت آن خواهیم بود.

اما دلار تا کجا پایین می‌آید؟ برخی تحلیلگران اقتصادی می‌گویند دولت نباید حتی در بهترین وضعیت دلاری اش، اقدام به کنترل قیمت دلار برای کاهش آن کند و همه چیز باید بر اساس مقتضیات بازار تعیین شود تا قیمت دلار در ایران هم واقعی شود.

برخی اقتصاددانان معتقدند ارزش واقعی دلار بر اساس واقعیت‌های اقتصادی ایران، بین ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان است و پایین تر از آن، به صادرات آسیب می‌زند و اعداد بالاتر، موجب گرانی‌های بیشتر خواهد شد.

لذا اگر بخواهند دیدگاه علم اقتصاد را پیاده کنند، قاعدتاً باید دلار به همین عدد مورد نظر اقتصاددانان برسد.

با این حال، ممکن است دولت بخواهد در سال پایانی اش، دلار را به قیمت نازل تری به دولت بعدی تحویل دهد. اینجاست که پای مداخلات دولتی به وسط کشیده می‌شود و حتی صحبت از دلار ۱۱ هزار تومانی هم وجود دارد.

اما آیا شاهد تثبیت خواهیم بود؟ باز هم پای سیاست در میان است. همه دولت‌ها دوست دارند وضعیت ارزی کشور را به صورتی آبرومند به جانشینان خود بدهند تا در تاریخ ثبت شود که فلان دولت، دلار را به فلان قیمت تحویل داد.

 برای دولت روحانی که در ۴ سال اول واقعاً توانسته بود دلار را زیر ۴ هزار تومان تثبیت کند، بسیار حیثیتی است که اثرات ناشی از سیاست‌های ترامپ بر قیمت دلار را کاهش دهد و دستکم تا پایان دوره‌اش یعنی مرداد ۱۴۰۰ قیمت دلار را تثبیت کند تا ثابت شود که اگر در چهار سال اخیر مردم تحت فشارهای اقتصادی ناشی از صعود دلار بودند، عمدتاً به خاطر فشارهای امریکا بوده است.

به علاوه جریان کنونی حاکم بر دولت، تمایل دارد با سقوط قیمت دلار و بهبود نسبی معیشت، مردم ترغیب شوند که در انتخابات شرکت کنند و به اصلاح طلبان فرصت دهند تا در فضای بایدن، روند برجامی را ادامه دهند. درحال‌حاضر رغبت عمومی برای شرکت در انتخابات پایین است و این، به نفع گروه‌های اصولگراست.

با این اوصاف، اگر جریان حامی برجام دوباره در ایران سر کار‌اید تا با جریان برجامی در امریکا برای لغو تحریم‌ها تعامل کند، می‌توان گفت که دلار در قیمت پایین، تا مدتی قابل اعتنا تثبیت می‌شود. ولی اگر جریان ضد برجامی روی کار بیاید، احتمالاً از فردای اعلام نتایج انتخابات، شاهد افزایش قیمت دلار خواهیم بود.

امروز وزیر نفت ایران اعلام کرد که فروش نفت ایران در روزهای اخیر به طرز چشمگیری افزایش یافته است. این اثرات اولیه رفتن ترامپ و آمدن بایدن است و نویدبخش بهبود نسبی در اقتصاد ایران. باید دید روند سیاست به کدام سو است؟ کسی چه می‌داند شاید سیاست‌های معقول دلار را بشکند و شاید هم نابخردی‌های سیاسی آن را از قمیت کنونی هم بالاتر ببرد.

عاقلانه باید رفتار کرد....