روند معکوس دخل و خرج خودروسازان

طبق گزارش منتشره، ایران‌خودرو، سایپا و پارس خودرو حدفاصل ۹۴ تا ۹۶ با کمتر بودن مبلغ بهای تمام شده تولید نسبت به مبلغ فروش مواجه بوده‌اند، اما از ۹۷ تا پایان آذر ۹۹ (به استثنای مواردی خاص) این روند عکس شده است. به‌نظر می‌رسد رشد هزینه‌های تولید از ۹۷ به بعد به‌دلیل تحریم و کمبود نقدینگی در کنار تداوم نرخ‌گذاری دستوری، دلایل اصلی معکوس شدن نسبت مبلغ فروش به مبلغ بهای تمام شده تولید بوده است.

در این بین، ارقام فروش ایران‌خودرو بین سال‌های ۹۴ تا ۹۶ بیش از مبلغ بهای تمام شده محصولات بوده، اما از ۹۷ به بعد، این روند عکس شده است. بررسی عملکرد ایران‌خودرو در سال ۹۴ نیز نشان می‌دهد مبلغ فروش محصولات این شرکت بیش از مبلغ بهای تمام شده آنها بوده است. بر این اساس، آبی‌های جاده مخصوص حدود ۱۶ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان صرف بهای تمام‌شده تولید محصولات خود کرده‌اند و در مقابل، مبلغ فروش آنها نزدیک به ۱۸ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان بوده است. همچنین در سال ۹۵ نیز مبلغ بهای تمام شده محصولات ایران‌خودرو حدود ۲۳ هزار و ۵۵۰ میلیارد تومان بوده و این شرکت حدود ۲۵ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان را به‌عنوان مبلغ فروش در صورت‌های مالی خود به ثبت رسانده است. آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۶ نیز ایران‌خودرویی‌ها توانسته‌اند مبلغ فروش خود را به حدود ۳۱ هزار و ۴۵۰ میلیارد تومان برسانند، حال آنکه مبلغ بهای تمام شده تولیدشان حول و حوش ۲۹ هزار و ۵۹۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. بنابراین در سال‌های تحت بررسی، مبلغ فروش محصولات ایران‌خودرو (البته به‌صورت ناخالص و بدون احتساب هزینه‌های مالی و... ) بر مبلغ بهای تمام شده، چربیده است. این در حالی است که در سال ۹۷ اوضاع برعکس شده، چه آنکه ایران‌خودرویی‌ها حتی بدون احتساب هزینه‌های مالی و... نیز زیان دیده‌اند. طبق گزارش موجود، این شرکت در این سال حدود ۲۳ هزار و ۶۱۵ میلیارد تومان صرف بهای تمام شده تولید کرده، اما مبلغ فروش آن ۲۰ هزار و ۴۰۵ میلیارد تومان بوده است. در سال ۹۸ نیز مبلغ بهای تمام شده تولید با رقم ۴۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، بیش از مبلغ فروش ۴۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومانی بوده است. همچنین در ۹ ماه امسال هم مبلغ بهای تمام شده (بیش از ۳۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان) از مبلغ فروش (بالغ بر ۳۴ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان) پیشی گرفته است. طبق برآورد ایران‌خودرو اما در زمستان امسال نیز مبلغ بهای تمام شده تولید این شرکت با رقم حدودا ۲۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان، باز هم از مبلغ فروش بیشتر (با رقم بیش از ۲۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان) خواهد بود.

سایپا نیز طی سال ۹۴ حدود ۴۹۲۰ میلیارد تومان صرف بهای تمام شده تولید کرده، حال آنکه مبلغ فروش این شرکت ۸۵۷۲ میلیارد تومان اعلام شده است. در سال ۹۵ هم بیش از ۷۱۰۰ میلیارد تومان به‌عنوان مبلغ بهای تمام‌شده تولید سایپا به ثبت رسیده، حال آنکه مبلغ فروش بالای ۹ هزار میلیارد تومان بوده است. طی سال ۹۶ نیز مبلغ فروش محصولات سایپا نزدیک به ۱۱ هزار و ۸۹۰ میلیارد تومان اعلام شده، اما ۱۰ هزار و ۵۴۰ میلیارد تومان به‌عنوان مبلغ بهای تمام‌شده تولید این شرکت به ثبت رسیده است. مانند ایران‌خودرو، نسبت مبلغ فروش و مبلغ بهای تمام شده تولید در سایپا نیز طی سال ۹۷ عکس شده است. طبق گزارش منتشره، ۱۰ هزار و ۴۳۰ میلیارد تومان مبلغ بهای تمام‌‌‌‌شده این شرکت در سال ۹۷ بوده، اما مبلغ فروش، عدد ۸۴۷۵ میلیارد تومان را نشان می‌دهد. در سال ۹۸ اما دوباره این روند عکس شده و مبلغ فروش دومین خودروساز بزرگ ایران با رقم ۱۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان، از مبلغ بهای تمام شده تولید حدود هزار میلیارد تومان بیشتر بوده است. سایپایی‌ها اما طی ۹ماه امسال با مبلغ فروش کمتری نسبت به مبلغ بهای تمام شده تولید مواجه بوده‌اند و اختلافی حدودا ۶۰۰ میلیارد تومانی بین آنها به چشم می‌آید. طبق برآورد سایپا اما این شرکت در سه ماه پایانی امسال با مبلغ فروش بیشتری نسبت به مبلغ بهای تمام شده تولید مواجه خواهد شد. بر این اساس، مبلغ فروش این شرکت بیش از دو هزار میلیارد تومان بالاتر از مبلغ بهای تمام شده تولید خواهد بود. اما به پارس‌خودرو برویم و ببینیم سومین خودروساز بزرگ ایران چه کارنامه‌ای در بحث بهای تولید و فروش در بازه زمانی تحت بررسی از خود به‌جا گذاشته است. طی سال ۹۴ مبلغ بهای تمام شده تولید پارس‌خودرو بیش از هزار و ۵۶۳ میلیارد تومان بوده و در مقابل، مبلغ فروش به ۱۷۰۱ میلیارد تومان رسیده است. در سال ۹۵ هم پارس خودرو عدد ۳۹۷۶ میلیارد تومان را به‌عنوان مبلغ بهای تمام‌شده به ثبت رسانده، اما مبلغ فروش این شرکت بیش از ۴۴۲۴ میلیارد تومان بوده است. در سال ۹۶ نیز مبلغ فروش پارس‌خودرو عدد ۶۶۷۹ میلیارد تومان را به ثبت رسانده، اما مبلغ بهای تمام‌شده تولید آن ۶۱۴۶ میلیارد تومان اعلام شده است. طی سال ۹۷، داستان ایران‌خودرو و سایپا برای پارس‌خودرو نیز تکرار شده، چه آنکه مبلغ بهای تمام شده تولید این شرکت با عدد ۴۲۵۴ میلیارد تومان از مبلغ فروش آن یعنی ۳۸۵۲ میلیارد تومان جلو زده است. پارس‌خودرویی‌ها در سال ۹۸ بالغ بر ۱۱۵۰ میلیارد تومان صرف بهای تمام شده تولید کرده‌اند حال آنکه مبلغ فروش‌شان ۱۰۹۶ میلیارد تومان بوده است. در ۹ ماه امسال اما مبلغ فروش پارس خودرو بیش از دو ۲۱۵۰ میلیارد تومان بوده که اختلافی جزئی با مبلغ بهای تمام شده تولید این شرکت دارد.