همتی به دنبال آزادی منابع ارزی ایران در آلمان

عبدالناصر همتی پس از دیدار با مسئولان عراق، کره جنوبی و عمان و رایزنی درباره بازگشت ارزهای بلوکه شده در این کشورها، امروز برای آزادسازی پول ایران در آلمان با سفیر این کشور دیدار کرد. جالب اینجاست که دو سال پیش وجود منابع ایران در آلمان به طور کلی از سوی رئیس دستگاه دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه ایران تکذیب شد.

سال ۹۷ با موج جدید تحریم‌های ترامپ و بازگشت تحریم‌های بانک‌های تجاری ایران، دویچه بانک، بانک مرکزی آلمان سیاست مالی جدیدی را تصویب کرد که بر اساس آن از انتقال تقریبا ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد ایران به کشور جلوگیری شد.

البته وجود این پول از سوی مقامات ایرانی تکذیب شد. بنابراین برخی کارشناسان عنوان می‌کنند که احتمال دارد قصد ایران از گفتگو با آلمان، استفاده از او به عنوان میانجی برای دستیابی به منابعش در لوکزامبورگ باشد. منابعی که از سال ۹۴ به درخواست گروهی از بازماندگان حادثه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ و برای پرداخت غرامت به آنان طی یک دعوای حقوقی در کلیراستریم لوکزامبورگ توقیف شده است.

قبلا یک بار رئیس جمهور از آزادی این پول‌ها خبر داد و وعده داد که این دارایی‌ها به زودی به ایران بازمی‌گردد. آن هم درحالی که در حکم دادگاه لوگزامبورگ موضوعی درباره بازگشت این پول به ایران نیامده بود. علاوه بر روحانی، رئیس کل بانک مرکزی و سخنگوی دولت هم پیشتر وعده رفع توقیف این دارایی‌ها و استفاده از آن برای خرید دارو و غذا را داده بودند، با این حال تا امروز از این دارایی‌ها هم،مثل منابع بلوکه شده ایران در سایر کشورها، هیچ خبری جز وعده و وعید مسئولان نبوده.

آزادسازی بدون عضویت ممکن است؟

این روزها با از سرگیری رایزنی مسئولان با مقامات کشورهایی که ایران در آنان دارایی بلوکه شده دارد، چند سوال بیشتر از همیشه مطرح می‌شود. از جمله این که آیا اراده جدی برای پرداخت این پول‌ها از سوی کشورهای بدهکار هم وجود دارد؟ یا این که ایران قبلا هم چندین بار برای رفع توقیف هر یک از این منابع به طور جداگانه تلاش کرده است و بی‌نتیجه مانده، چه تضمینی وجود دارد که این تجربه بار دیگر تکرار نشود؟

در میان این سوال‌ها سوال دیگری هم وجود دارد که این روزها در محافل کشمکش موافقان و مخالفان FATF بیش از همیشه پررنگ شده است: آیا با وجود عضو نبودن ایران در FATF اصلا امکان پرداخت این بدهی‌ها به صورت ارزی و نه تهاتر، وجود دارد؟

گروهی معتقدند حتی اگر کشورهای بدهکار ایران بخواهند طلبشان را بدهند هم عضو نبودن ایران در FATF مشکل‌ساز است. به اعتقاد آنان همین حالا هم عراق به همین علت است که پنج میلیارد دلار پول‌ایران را پرداخت نکرده است نه به علت تحریم. چرا که عراق از تحریم‌های آمریکا معاف شده است. پس اگر ما ارتباطات داشتیم و از جانب ریسک‌های FATF مشکل نداشتیم، می‌توانستیم این پول را به‌راحتی به کشور منتقل کنیم.

با این حال بهاءالدین حسینی‌هاشمی، کارشناس حوزه بانکی، در گفتگو با تجارت‌نیوز عنوان می‌کند که بدون عضویت ما هم وصول طلبمان ممکن است اما این تنها یک سوی ماجرا است. مساله دیگر، استفاده کردن از این ارزها برای پرداخت‌هاست و در این قسمت با توجه به عدم عضویت ما در FATFبانک‌های خارجی ممکن است برای ما موانعی بتراشند.

این کارشناس که خود از طرفداران پیوستن به FATF است، توضیح می‌دهد: بانک مرکزی در برخی شعب خارجی بانک‌های ایرانی حساب دارد. ما اصطلاحا به آنان کارگزار می‌گوییم. وقتی کشوری بخواهد با ما تسویه حساب کند این ارزها را به حساب ایران نزد کارگزارانش واریز می‌کند. بعد بانک مرکزی به کارگزاران دستور می‌دهد که پولمان را به کجا حواله کنند. آن‌ها با ما همراهی می‌کنند اما از طریق بانک‌های مستقل نمی‌توانیم پرداخت‌های خارجی‌مان را انجام دهیم. ضمنا این نوع پرداخت هزینه بسیار بیشتری برای ما دارد.

بهانه‌جویی بدهکاران

او معتقد است تا امروز کشورهای بدهکار از جمله عراق، هند و کره جنوبی برای ایفای تعهدات ارزی بهانه می‌آوردند تا بلکه پرداخت را تاجایی که میتوانند به تاخیر بیندازند.

حسینی‌هاشمی می‌افزاید: حتی کشورهایی هم که وضع مالی خوبی دارند تا جایی که ممکن است سعی دارند از زیر بار این تعهد شانه خالی کنند. این کشورها دنبال این هستند که از هر محدودیتی استفاده کرده و پول ما را بلوکه نگه دارند تا بتوانند از آن استفاده کنند. مثلا عراق با این که کشور دوست ماست اما خودش مشکلات مالی، کسری بودجه و گرفتاری دارد پس طبیعتا از این فرصت سوءاستفاده می‌کند.

با این حال او در نهایت عنوان می‌کند که این بار و با کاهش فشارها بر ایران به آزادسازی منابع توقیف شده کشور کمی خوشبین‌تر است.