یارانه ای که قیمت کالاها را افزایش می دهد

طبق آمار‌های اعلام شده از سوی مراکز بین المللی، کشورمان در فهرست پرداخت‌کنندگان یارانه انرژی، با اختلاف زیاد نسبت به دومین کشور، در صدر قرار گرفته است، این در حالی است که بر اساس آخرین آمار ارائه شده در ترازنامه منابع هیدروکربوری ایران در سال ۹۶، در کشور سالانه ۵۱.۲ میلیارد دلار، یارانه انرژی پرداخت می‌شود.

همچنین طبق گزارشات آژانس بین‌المللی انرژی، کشورمان در سال ۲۰۱۹ میلادی، ۸۶ میلیارد دلار به عنوان یارانه انرژی «نفت، گاز، برق» پرداخت کرده در حالی که چین با جمعیت ۱.۴ میلیارد نفر در مقام دوم قرار گرفته و ۳۲ میلیارد دلار یارانه انرژی داده‌ است. در حالی که بیشتر کشور‌های جهان تمرکزشان برای کاهش مصرف انرژی است، شاخص پرداخت یارانه انرژی در کشور ما در صدر جدول قرار دارد.

در سال ۹۸، ایران نهمین مصرف‌کننده انرژی در دنیا شناخته شد و این مصرف انرژی معادل ۳.۴ میلیون بشکه نفت خام است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف انرژی در دنیا طی این سال‌ها دو برابر شده است.

در حال حاضر ایران، بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکروبوری دنیا (مجموع ذخایر نفت و گاز) به حساب می‌آید. مطابق آمار رسمی و تأیید شده مراجع معتبر بین‌المللی، ایران حدود ۱۵۸ میلیارد بشکه نفت (۹.۳ درصد از کل منابع نفتی دنیا) و حدود ۳۳ هزار میلیارد مترمکعب گاز (۱۸ درصد از منابع گاز دنیا) در اختیار دارد.

به طور کلی، ۲.۴ درصد انرژی کل دنیا در ایران تولید می‌شود که در بین کشور‌های دنیا رده نهم از حیث تولید انرژی را داراست. این تولید انرژی معادل ۳.۶ میلیون بشکه نفت خام است. همچنین ۱.۸ درصد انرژی کل دنیا در ایران مصرف می‌شود که این میزان مصرف سبب شده که ایران در بین کشور‌های دنیای جایگاه نهم از نظر مصرف انرژی را داشته باشد.

رتبه انرژی در ایران نسبت به سایر کشورهای جهان مطلوب نیست

در این باره هادی مدقق مدیر کل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر با اشاره به شدت مصرف انرژی در کشور گفت: متاسفانه رتبه انرژی در کشورمان نسبت به سایر کشورهای جهان مطلوب نیست.

او ادامه داد: شدت مصرف انرژی مهم‌ترین شاخصی است که بر اساس آن جایگاه کشور‌ها در بحث بهره وری انرژی مشخص می‌شود، منظور از شدت انرژی مقدار مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی است. این شاخص بیانگر این است که به ازای تولید مقدار معینی از کالا و خدمات که بر حسب واحد پول مشخص می‌شود، چه مقدار انرژی مصرف می‌شود.

مدیر کل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر تصریح کرد: متاسفانه جایگاه خوبی از نظر انرژی نداریم زمانی که انرژی ارزان است، الگوی مصرف در بخش خانگی و تجاری کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

مدقق تصریح کرد: کشورمان از نظر انرژی متاسفانه همیشه در انتهای فهرست یا در یکی مانده به آخر قرار دارد، این در حالی است که شدت مصرف انرژی در کل دنیا به خصوص در کشور‌های اروپایی رو به بهبود است.

او اضافه کرد: کشور‌هایی که بحث انرژی و بهره‌وری انرژی برایشان اهمیت دارد و منابع فسیلی ندارند، روی بحث بهره وری کار می‌کنند.

مدیر کل دفتر هوشمندسازی و فناوری‌های نوین توانیر اضافه کرد: در حال حاضر تقریبا بیش از ۵۰ درصد انرژی کشور در بخش خانگی، اداری، تجاری و صنعت مصرف می‌شود.

مدقق افزود: مهم‌ترین عامل مصرف زیاد انرژی، قیمت پایین آن است که سبب می‌شود به صورت ناخودآگاه صنایع انرژی‌بر با راندمان پایین در کشور زیاد شوند. از سوی دیگر بحث پرداخت یارانه‌های انرژی نیز در این اتفاق تاثیرگذار است.

این مقام مسئول بیان کرد: در این حوزه به دلیل نبود زیرساخت، هدفمند سازی یارانه‌های انرژی محقق نشد و یارانه‌های انرژی به صورت عادلانه در بخش‌های مختلف برای بهره‌وری انرژی هزینه نشده است.

بر اساس این گزارش با وجود اینکه یارانه انرژی در تمامی بخش‌های انرژی شامل گاز، نفت و برق وجود دارد، ولی بخش برق بیشترین یارانه انرژی را پرداخت می‌کند که این امر تبعات منفی برای اقتصاد و تولید به همراه دارد.

باید از اتلاف منابع انرژی جلوگیری کنیم

محمدرضا خطاطی مدیر بخش صنعت شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت در این خصوص گفت: بر اساس آخرین گزارش‌های مراجع بین‌المللی، کشور ما در فهرست پرداخت‌کنندگان یارانه انرژی، با اختلاف زیاد نسبت به دومین کشور، در صدر قرار دارد. براساس آخرین آمار ارائه‌شده در ترازنامه منابع هیدروکربوری کشور در سال ۹۶، ایران سالانه ۵۱.۲ میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت می‌کند.

او با بیان اینکه بخش زیادی از یارانه انرژی، در بخش صنعت پرداخت می‌شود، افزود: ۳۴ درصد این یارانه، در حوزه نیروگاهی پرداخت می‌شود.

خطاطی اضافه کرد: حوزه‌های پالایشگاهی، پتروشیمی، و صنایع انرژی بر، مانند سیمان و فولاد، بیشترین سهم یارانه انرژی را دریافت می‌کنند و بخش خانگی، تجاری و حمل و نقل در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

مدیر بخش صنعت شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، با تاکید بر اینکه باید از اتلاف منابع انرژی جلوگیری کنیم، گفت: در همین راستا، اقدامات اساسی در حال انجام است.

به طور کلی بیش از نیمی از یارانه پنهان سوخت در ایران به بخش‌های نیروگاهی و صنایع اختصاص می‌یابد، اما کشور‌های جهان سیاست‌های متفاوتی را در خصوص یارانه انرژی دنبال می‌کنند.

برخی کارشناسان حوزه انرژی براین باورند که یارانه انرژی متعلق به تمامی مردم است، اما این موضوع از جیب عامه مردم خارج و به جیب پرمصرف‌ها می‌رود.

یارانه برق در ایران طی سال گذشته چیزی بالغ بر ۶۰ درصد کل یارانه‌های انرژی پنهان کشور بوده است، این در حالی است که کشورمان بیشترین یارانه انرژی را می‌دهد و تقریبا سهم ۱۹ درصدی از کل یارانه انرژی را در جهان دارد.

کشورمان وارد کننده انرژی نیست بدین گونه که اگر دولت این انرژی را به جای داخل در بازار‌های جهانی می‌فروخت ۸۶ میلیارد دلار بیشتر درآمد کسب می‌کرد.

پرداخت یارانه انرژی در کشور تبعاتی دارد

ابوذر صالحی مدیر کل امور بین الملل توانیر تصریح کرد: در کل نظام پرداخت یارانه ناشی از سبک نظام اداره اقتصاد یک کشور است که اقتصاد انرژی ایران از جهان مجزا نیست و این در یک ساختار شناور و همراستا با تصمیمات کلان کشور است. متاسفانه کشورمان بیشترین یارانه انرژی را در جهان پرداخت می‌کند.

او افزود: پرداخت یارانه انرژی در کشور تبعاتی دارد که نخست توجه و حساسیت مصرف کنندگان انرژی را نسبت به مصرف کاهش می‌دهد و همیشه قیمت گذاری عاملی برای تعیین سمت تقاضا خواهد بود.

این مقام مسئول گفت: زمانی که یارانه انرژی پرداخت شود، منابع مالی برای توسعه بخش‌های دیگر با کمبود مواجه خواهد شد، چون بخش زیادی از منابعی که باید برای توسعه نیروگاه‌ها و شبکه‌های برق مصرف ‌شود ، صرف پرداخت یارانه انرژی می‌شود.

صالحی بیان کرد: این موضوع پرداخت انرژی اثرات بسیار بدتری هم دارد و باعث اثر گذاری نامطلوبی در بخش صنایع می شود چراکه یارانه انرژی باعث می‌شود بهای محصول شرکت‌های تولید کننده کالای انرژی برق کاهش پیدا کند و این می‌تواند در سالیان بعد مشکل ساز شود.

او افزود: این امر باعث کاهش قیمت برق می‌شود و همین موضوع سبب می‌شود که افراد توجه خاصی به مصرف برق نداشته باشند و این موضوع در مقیاس کلان ، مشکل ساز خواهد شد. بسیاری از ماشین آلات فرسوده با انرژی بالایی که در کشور‌های اروپایی دارند با قیمت پایین به بهانه تولید و اشتغال به کشور وارد می‌شود در حالی که این دستگاه ها انرژی زیادی مصرف می‌کنند.

 مدیر کل امور بین الملل توانیر گفت: مردم باید توجه داشته باشند، هر ریالی که یارانه انرژی پرداخت می‌شود در واقع از جیب خود مردم پرداخت می‌شود.ما تصمیم جدی داریم که موضوع یارانه انرژی را صرف هدفمندی کنیم و با حمایت مجلس امسال افزایش قیمت صنایع بالای دو مگاوات مصرف به تصویب رسید که این باعث می‌شود صنایع توجه بیشتری در این خصوص داشته باشند.

او ادامه داد: یارانه‌های انرژی ایران در سال ۲۰۱۴ حدود ۸۸ میلیارد دلار بود، اما با افت قیمت نفت، یارانه‌ها نیز کاهش یافت. با این حال از سال ۲۰۱۶ به بعد با افزایش قیمت نفت، یارانه‌ها همواره سیر صعودی داشته است.