آمار عجیب درباره اشتغال سالمندان در کشور

در سال ۹۸ ضریب جینی در نقاط شهری و روستایی کشور به ترتیب معادل ۰.۳۸۲۸ و ۰.۳۵۳۹ بوده است. بر این اساس در بخش شهرها این شاخص کاهش ۲.۸ درصدی داشت و در بخش روستاها این کاهش به ۱.۶ درصد رسید. این در حالی است که ضریب جینی کشور در سال ۹۸ به ۰.۳۹۹۲ رسید که در دهه ۹۰ پس از سال ۹۷ بالاترین رقم محسوب می‌شود. ضریب جینی شاخصی است برای اینکه توزیع ثروت در یک جامعه بررسی شود و هر چه این رقم به صفر نزدیک‌تر شود به معنای افزایش برابری و هر چه به سمت یک حرکت کند به معنای نابرابری بیشتر و گسترده‌تر است.

همان‌طوری که در نمودار نیز قابل مشاهده است، ضریب جینی در روستاها به مراتب پایین‌تر از شهرهاست. به این اعتبار می‌توان گفت فاصله طبقاتی در روستاهای ایران شدتی به مراتب کمتر از مناطق شهری کشور دارند. با این فاصله شهر و روستا در ایران به اندازه‌ای است که ضریب جینی کل همواره عددی بالاتر از ضریب جینی شهرها یا روستاها است. بالاترین ضریب جینی کشور که از مرز ۰.۴ نیز گذشت به سال ۹۷ تعلق دارد.

توزیع ناعادلانه ثروت همواره از اصلی‌ترین دلایل اعتراضات جهان بوده است. برخی از کارشناسان سیاسی از جمله مهم‌ترین دلایل انقلاب ۵۷ را نابرابری فراوان در آن دوران می‌دانند. اقتصاد ایران رشد نسبتا چشمگیری را به ویژه در دهه ۴۰ تجربه کرده بود ولی توزیع ثروت به نحوی بود که فاصله شهر و روستا و فاصله میان شمال و جنوب شهر به شدت چشمگیر بوده است. در کشورهای توسعه یافته به ویژه آن دسته از کشورهای توسعه یافته که دولت رفاه بر آنها حاکم است چون نروژ، سوئد و ایسلند بالاترین سطح توزیع درآمدها به وجود آمده است. به نحوی که ضریب جینی نروژ ۰.۲۵۹، ایسلند ۰.۲۶۹ و سوئد ۰.۲۷۳ بوده است.

از جمله دلایل کاهش ضریب جینی کاهش نسبت اشتغال به جمعیت یا جایگزینی اشتغال ناقص به جای یک اشتغال کامل است. هدف اصلی از اشتغال تامین حداقل‌های هزینه یک زندگی شایسته است. به همین دلیل افرادی شاغل می‌شوند که انگیزه درآمدزایی دارند. این میان بررسی آمارها نشان می‌دهد در طول دهه ۹۰ شاخص اشتغال ناقص در کشور نوسانات فراوانی داشته است. منظور از اشتغال ناقص، اشتغالی است که ساعت کاری آن کمتر از ۳۰ ساعت در هفته است و شاغلان آن به دنبال یافتن شغلی با ساعت کار کامل هستند.

سهم ۱۰ درصدی اشتغال ناقص

در سال ۹۰ تنها ۱.۹ درصد از کل شاغلان کشور به شکل ناقص مشغول به کار بودند. اما در عرض یک سال هفت واحد درصد بر تعداد این افراد افزوده شد. این شاخص به روند فزاینده خود تا آنجا ادامه داد که در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به شکل پی در پی ۱۰.۹ درصد از کل شاغلان کشور را تشکیل می‌دادند. در آخرین گزارش‌ها تصریح شده تا پایان سال ۹۸ کمتر از ۱۰ درصد شاغلان کشور به اشتغال ناقص مشغول بودند.

این میان سهم اشتغال ناقص در روستاها به مراتب بیشتر از شهرهاست. به نحوی که در سال ۹۸ و هنگامی که ۸.۸ درصد اشتغال شهرهای کشور به شکل ناقص بود، در روستاها ۱۳.۱ درصد اشتغال را اشتغال ناقص تشکیل می‌داد. دلیل این امر فصلی بودن بخش مهمی از مشاغل روستاها است. به همین دلیل روستاییان کمتر به یک اشتغال دائم مشغول هستند و در طول سال به ویژه در فصولی که کار فراوان است شاغل می‌شوند و در مابقی روزهای سال به فعالیت شغلی خاصی مشغول نیستند.

همچنین اشتغال افراد ۶۵ ساله در کشور هم در طول دهه ۹۰ ادامه داشت. بنابر آخرین گزارش‌ها ۱۱.۵ درصد از اشتغال کل ۹۸ به اشتغال سالمندان و افراد بیش از ۶۵ سال تعلق دارد. این در حالی است که مسئله اشتغال جوانان یکی از مسائل مبرم کشور است. با این حال بیش از ۱۰ درصد مشاغل فعلی کشور در اختیار سالمندانی است که طبق قاعده در سنین استراحت خود قرار دارند و لازم است استراحت کنند. اما به هر دلیلی آنها همچنان شاغل هستند و همین بخشی از امکان اشتغال کشور را که می‌توانست به جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را در خود جای دهد، به سالمندان تعلق گرفت. بر این مبنا می‌توان ادعا کرد اگر سالمندان بازنشسته شوند بدون صرف هزینه‌های سرسام‌‌آور ۱۰ درصد از مشاغل به آنها خواهد رسید.