کاهش قیمت دلار موقتی است؟

این روز‌ها کاهش یا افزایش نرخ ارز به غیر از اینکه دورنمای اقتصاد و فعالیت فعالان اقتصادی را با چالش‌های بزرگی مواجه کرده، این شائبه را ایجاد کرده که دولت و بانک مرکزی در هشت سال گذشته تا چه اندازه عامل دستکاری و تغییر نرخ ارز بوده اند؟ نقش آن‌ها در به هم ریختگی بازار و قیمت ارز و تبعاتی که اقتصاد و زندگی مردم را به چالش کشید، چقدر است و چرا در حالی که هنوز خبری از لغو کلیه تحریم‌ها نیست، نرخ ارز در سراشیبی سقوط قرار گرفته است؟! آلبرت بغزیان؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به چند پرسش خبرنگار دانشجو دراین باره پاسخ داده است که در ادامه مشاهده می‌کنید.

هفته گذشته نرخ دلار نسبت به روز‌های قبل تا حدودی کاهش یافت، اما به تدریج به روز‌های قبل خود بازگشت، ضمن اینکه برخی علت ارزانی دلار را مسائل سیاسی برجامی و نشست وین و دخالت‌های دولت و بانک مرکزی می‌دانند، کدامیک از این موضوعات در کاهش نرخ ارز موثر و محتمل‌تر است؟

هر کسی در ایران، اصلا در عالم و آدم همه می‌دانند که نرخ ارز در کشور ماحصل دست کاری دولت و بانک مرکزی است، یعنی مسوول اصلی تعیین نرخ ارز در ایران دولت و بانک مرکزی است، لذا اینکه نشست وین تا چه اندازه روی تغییر نرخ ارز تاثیر گذاشته هم یک موضوع قابل بحث است، اما، چون در حال حاضر نتیجه خاصی از نشست برجام و توافق وین به صورت رسمی ابلاغ و منتشر نشده نمی‌توان به طور قطع این موضوع را ماحصل نتایج برجامی دانست، بنابراین آنچه محتمل‌تر است دخالت‌های خود دولت و بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز است که گاه افزایش و گاه کاهش می‌یابد.

اما دولتی‌ها و رئیس بانک مرکزی هر گونه دستکاری تعمدی در کاهش نرخ ارز را رد کرده اند، در این باره چه تحلیلی دارید؟

ببینید این سخنانی که آقای همتی می‌گوید تعجب آور است، چرا که وی همکار ماست، اقتصاد خوانده است، معلوم نیست چرا از اینکه نرخ ارز دستکاری نمی‌شود دفاع می‌کند. مشخص است که نرخ ارز توسط دولت و بانک مرکزی دستکاری می‌شود. مگر می‌شود نرخ ارز به یک باره از ۴ هزار تومان به ۳۲ هزار تومان برسد بعد کم کم درکانال ۲۵ هزار تومان قرار بگیرد، ظرف دو سه روز نزدیک ۲۰ هزار تومان شود و دوباره به تدریج به سمت قیمت‌های بالا برگردد؟ آقای همتی باید درباره روند تغییرات نرخ ارز توضیح دهند که چه عواملی موجب افزایش نرخ ارز شده و اینک ارز را کاهشی کرده است؟ مگر اتفاق خاصی در عرصه اقتصاد یا سیاست رخ داده که ارز اینگونه بالا و پایین می‌شود؟

اما دولتی‌ها مسائل سیاسی و برجام را عامل این موضوع می‌دانند، نظر شما چیست؟

اگر اتفاق خاصی افتاده باشد، مثلا دلار‌های بلوکه شده ما آزاد شده باشد. رونقی در اقتصاد از نظر اشتغال و بهبود رفاه اجتماعی ایجاد شود، نفت بیشتری فروخته شود، دلار‌های نفتی با برداشته شدن تحریم‌های بانکی به دست ما برسد آن زمان می‌توان گفت مسائل برجامی در اقتصاد ما تاثیراتی گذاشته، اما اکنون اتفاق خاصی نیفتاده که نرخ ارز را کاهش دهد. از سوی دیگر با نگاهی به تابلوی صرافی بانک ملی متوجه می‌شوید که خود بانک مرکزی چه عامل مهمی در اعمال تغییرات در نرخ ارز است. خود بانک مرکزی اجازه نداد که نرخ ارز در همان قیمت‌های کاهش یافته باقی بماند، به این دلیل که بانک مرکزی اراده‌ای برای این موضوع ندارد، بنابراین مشاهده کردیم که نرخ ارز که احتمال می‌رفت به زیر ۲۰ هزار تومان برسد باز هم به نرخ ۲۱ هزار تومان برگشت.

آیا می‌توان این احتمال را داد که کاهش روند نرخ ارز در روز‌های آتی و در هفته‌های پایانی کار دولت می‌تواند یک کار سیاسی باشد تا یک اتفاق اقتصادی؟

این هم می‌تواند یک تحلیل درست باشد، به این دلیل که احتمالا دولت درصدد است تا نرخ ارز را هر چند دستکاری شده در آخرین روز‌های حضور خود کم کند و با نرخ کم به دولت بعدی بسپارد. این یک کار سیاسی است، اما دولت بعدی با توجه به چالش‌هایی که در پیش رو دارد، مثل کسری بودجه بالا و نقدینگی بزرگی که ایجاد شده قطعا مشکلات مختلفی را در پیش رو خواهد داشت که این مشکلات روی نرخ ارز تاثیر می‌گذارد. به هر حال نباید یادمان برود که سیاست دولت آقای روحانی یعنی افزایش نرخ ارز به هر دلیلی برای تامین بودجه یا... به شدت اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داد. سیاستی که تولید را در گوشه رینگ قرار داد و ضربه فنی کرد. سیاستی که کلیه بازار‌های ما را به هم ریخت، نان و معاش را از زندگی و سفره مردم بیرون کشید و خسارت‌های بزرگی به اعتماد عمومی و رشد و توسعه اقتصاد در میان مدت و بلند مدت وارد کرد، لذا اتخاذ سیاست‌های درست برای اقتصاد و تعیین نرخ ارز یک ضرورت است چرا که هر اشتباه و قصور یا تعمدی دراین موضوع به ضرر کلیت اقتصاد ایران تمام می‌شود.