برجام چه اثری بر روند اقتصادی دولت جدید دارد؟

بسیاری از ناظران معتقد بودند که فرآیند مذاکرات وین و بازگشت طرفین به برجام به نتیجه انتخابات در ایران گره خورده است و این در حالی است که آیت الله رئیسی همچون دیگر کاندیداها بر تعهد ایران به برجام تاکید داشت و تنها معتقد بود که «چک برجام» توسط دولت روحانی قابل نقد شدن نیست و ظرفیت های برخورداری ایران از امتیازات برجام در شرایط دولت فعلی که روزهای واپسین خود را پشت سر می‌گذارد، قابل تحقق نیست.

با توجه به این رویکرد، به نظر می‌رسد که رئیس جمهور منتخب نه تنها در پی خروج کامل ایران از برجام و اقدامات قهرآمیزی از این دست نخواهد رفت، بلکه احتمالا از ظرفیت‌های موجود برای افزایش تمکن بخشی اقتصادی و مالی به ایران، بهره برداری نیز خواهد کرد.

دو سناریو برای آغاز کار آیت الله رئیسی با برجام قابل پیش بینی است. نخست این که تا زمان روی کار آمدن کابینه جدید در اواخر مرداد یا اویل شهریور ماه، آمریکا زیر بار توافق با مذاکره کنندگان منصوب روحانی نخواهد رفت و ترجیح خواهد داد تا امتیاز دستیابی برای یک توافق و برخورداری از مانورهای سیاسی و مزایای اقتصادی آن را برای دولت جدید کنار بگذارد؛ یا در حالت دیگر، بر اساس یک تصمیم‌گیری سیاسی حاصل از اجماع دولت در حال گذار با دولت منتخب، را به دولت در حال گذار روحانی واگذار کند تا نتایج منفی احتمالی توافق در داخل و خارج معطوف به عملکرد دولت پیشین باشد و کابینه رئیسی نیز از مزایای فروش نفت، رفع تحریم‌های بانکی و بیمه‌ای و کشتیرانی، برخوردار خواهد شد و در عین حال نیز در برابر جریان سیاسی حامی خود، هزینه‌های یک توافق مستقیم با ایالات متحده امریکا را نپردازد.

توافق چه مزایایی برای دولت آینده دارد؟

در وهله اول، توافق با ایالات متحده به رغم تمام شعارهای ظاهری و نمایشی سیاسی حاوی مزایای اقتصادی فوری کوتاه مدت و همچنین مزایای اقتصادی میان مدت و بلندمدت خواهد بود. در صورتی که دولت آیت الله بتواند بتواند به توافق مناسبی با ایالات متحده برسد که تمام تحریم‌های مربوط به فروش نفت و نقل و انتقالات مالی و همچنین آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران دست یابد، امکان کاهش قیمت دلار تا حوالی ۲۰ هزار تومان به صورت فوری وجود دارد. همچنین یکی دیگر از مزایای این توافق تسریع در خرید واکسن های معتبر جهانی مقابله با کرونا خواهد بود و موجبات افزایش سرعت واکسیناسیون عمومی را فراهم می کند.

به نظر می‌رسد که برجام پیش از آغاز به کار دولت جدید به نتیجه برسد و تنها چالش سیاسی مربوط به این مسئله برای دولت آیت الله، موضوع پیوستن ایران به کنواسیون مبارزه با پولشویی پالرمو CFT و همچنین مقاوله نامه بین المللی پیوستن به پیمان مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم FATF، چالشی غامض تر از پیوستن مجدد ایران به پیمان برجام خواهد بود.