وضعیت صکوک در بهار ۱۴۰۰

در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۰ شاهد بیشترین حجم و تعداد درخواست تامین‌مالی از طریق انتشار صکوک در بازار سرمایه نسبت به دوره مشابه در ادوار گذشته بودیم؛ به طوریکه طی این مدت تعداد ۱۲ موافقت اصولی انتشار انواع صکوک مجموعاً بالغ بر ۷۲ هزار میلیارد ریال توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر شد که یک مورد آن مربوط به اوراق مرابحه شرکت بهمن دیزل (سهامی عام) است که به مبلغ ۵ هزار میلیارد ریال در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۴۰۰ منتشر شده است، ۱۱ مورد مابقی نیز همچنان در دست انتشار هستند.

خاطر نشان می شود، در این گزارش منظور از «صکوک» اوراق مالی اسلامی است که توسط شرکت‌های واسط مالی (SPV) در بازار سرمایه ایران منتشر می‌شوند و به موجب ماده ۲ دستورالعمل فعالیت نهادهای واسط مصوب ۱۱ مرداد ۱۳۸۹ شورای عالی بورس و اوراق بهادار تنها نهاد مجاز به تاسیس، اداره و راهبری چنین شرکت‌هایی در بازار سرمایه ایران شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه است.

گفتنی است، ۳ مورد از یازده موردی که در بالا اشاره شد، موافقت اصولی صادره و در دست انتشار مربوط به شرکت های بازرگانی سایپا یدک (سهامی خاص)، کرمان موتور (سهامی خاص) و شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا بوده است که سابقه تامین مالی از طریق انتشار انواع صکوک در بازار سرمایه دارند و ۸ مورد مابقی مربوط به شرکت‌هایی است که برای اولین بار نسبت به انتشار صکوک در بازار سرمایه اقدام کرده‌اند. مشخصات موافقت اصولی‌های صادره طی سه ماهه اول سال ۱۴۰۰ به شرح جدول زیر است.

لازم به ذکر است، دارایی‌های متنوعی از مواد و قطعات مورد نیاز تولید خودرو و لوازم خانگی گرفته تا سهام و تاسیسات و ماشین آلات که نشان دهنده تنوع ابزارهای مالی اسلامی مبنای انتشار اوراق مذکور قرار گرفته است که نسبت به شرایط مختلف بانیان اوراق وجود دارند.

بنابراین، با احتساب موافقت اصولی‌های صادره در اواخر سال ۱۳۹۹ در حال حاضر مجموعاً ۱۳ مورد انواع صکوک با حجم بالغ بر ۱۲۸ هزار میلیارد ریال در دست انتشار در بازار سرمایه هستند.

براساس این گزارش، در بهار سال جاری ۵ مورد تامین مالی مجموعاً به مبلغ ۳۹¡۵۰۰ میلیارد ریال از طریق انتشار انواع صکوک در بازار سرمایه به شرح زیر انجام شد که در این میان شرکت‌هایی نظیر ایران خودرو و سرمایه‌گذاری و توسعه کیش چندین بار از این طریق اقدام به تامین مالی کرده‌اند.

حجم و تعداد صکوک منتشره در سه ماهه نخست سال جاری در مقایسه با دوره مشابه در سال‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته است که یکی از دلایل آن می‌تواند تسهیل فرایند ضمانت صکوک با عملیاتی شدن رتبه‌بندی اوراق و همچنین استفاده از روش توثیق اوراق بهادار به جای استفاده از ضامن بانکی و یا اشخاص حقوقی موضوع ماده پنج دستورالعمل انتشار اوراق باشد.

براساس این گزارش، در سه ماهه ابتدایی سال جاری صکوک اجاره شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا به مبلغ ۳¡۵۰۰ میلیارد ریال در نمادهای «صایپا۴۰۳» و «صایپا۱۴۳» سررسید شد و مبلغ آخرین قسط و اصل این اوراق در موعد مقرر پرداخت شد.