۴ راهکار برای خروج از وضعیت فعلی اقتصادی

در یادداشت محمد رضایی پور آمده است: پنجشنبه هفته گذشته تعدادی از اقتصاددانان و اساتید دانشگاه در رابطه با معضلات اقتصادی کشور جلسه‌ای با رئیس جمهور منتخب برگزار کردند. درشرایطی که در کشور اجازه نقد عملکردها به نحو امن و مناسب فراهم نمی‌شود، انتظار این بود که با توجه به دعوت خود آقای رئیسی از این افراد، فضای نقادی واقعی به وجود آید؛ اما با کمال تعجب تحلیل محتوای صحبتهای این اساتید که عموما در ۴۰ سال گذشته در بدنه اجرایی و تصمیم‌ساز کشور حضور داشتند، حاکی از آن است که این اساتید سهوا یا عمدا در این جلسه به جای تمرکز بر صورت مسئله اصلی نظام اقتصاد-سیاسی کشور به پراکنده گویی، بخشی‌نگری و کلی‌گویی روی آورده اند. برخی درد دل و مویه کرده اند و هیچ چیز را راه حل ندانسته‌اند و برخی نسخه پردازی عدالت محور سوسیالیستی-پوپولیستی با ابزار پول پاشی داشته‌اند. این درحالی است که اکثر این اساتید به لاحاظ میزان تسلط بر دانش پوزیتویستی و نرماتیویستی اقتصاد و همچنین روش‌شناسی علم اقتصاد در سطح متوسط به بالا قرار دارند. درضمن عموما با متدهای سخنرانی در زمان محدود نیز کاملا آشنا هستند. لذا با شناختی که از رزومه پژوهشی و تسلط برخی از این اساتید بر مسائل ایران دارم، رویکردشان را در ارائه مسائل، رئیسی پسند و غیر مسئولانه یافتم.

عجیب است که خود آقای رئیسی از ایشان دعوت کرده است ولی با این حال اکثر این افراد محافظه کار و سیاستمدارانه پاسخ داده‌اند. این درحالی است که همه کارشناسان اقتصاد سیاسی ایران می دانند که در این برهه حساس تاریخی، کشور نیازمند بیان عریان در ذکر صورت مسائل است. شاید چنین فرصتهای تاریخی برای خلق گفتمان در رابطه با مسائل اقتصادی کشور پیش نیاید؛ لذا به تعبیر حقیر فرصت سوزی شایان توجهی بود که بر مبنای اخلاق و وجدان روشنفکری در آینده مورد نکوهش قرار خواهد گرفت.

البته به نظر بنده که کوچکترین شاگرد این اساتید بوده‌ام، در این زمان محدود و امن جای مطرح کردن این مورد در حضور آقای رئیسی بود. جناب آقای رئیسی! مسئله اصلی نظام اقتصادی ایران فقدان رویکرد و اراده منسجم در سطح حاکمیت (انتخابی و انتصابی) جهت ریل‌گذاری با هدف رشد و توسعه اقتصادی مبتنی بر تجربه و علم جهان شمول (نه رویکرد اقتصاد مقاومتی) است. شایان ذکر است که حداقل در یک دهه گذشته بخشی از تصمیم‌سازان کشور پیرو نظریه درونگرای اقتصاد مقاومتی هستند و معدودی بدون ابزار نیز پیگیر رویکردهای تجربه شده در دنیای مدرن هستند. لاجرم این پارادوکس ذهنی و بطور حتم عملیاتی تنها به ازدیاد مشکلات و هدر رفت منابع منجر شده است. حال حضرتعالی اگر این مسئله را قبول دارید می‌توانید در نقش یک لابی‌گر و اجماع‌ساز مورد قبول حاکمیت، شرایط را جهت رفع مسئله فوق مساعد کنید. حداقل شبیه آنچه هیات حاکمه چین در دهه ۸۰ میلادی پیشه کرد. در این راستا و جهت آزمون شما در خلق اراده‌ای غیر امنیتی و علم محور برای رفع مسائل نظام اقتصادی ایران، حداقل در سال اول دولت یعنی تا شهریور ۱۴۰۱ اجماع لازم را بر چهار راهبرد ذیل در مجموعه حاکمیت به‌وجود آورید:

اولین راهبرد، نیاز به امنیت و فضای مناسب برای سرمایه گذاری خارجی و داخلی جهت رسیدن به نرخ رشد های مناسب است که مهمترین عملیات متناسب با این راهبرد، رسیدن به توافقی پایدار با آمریکا در چارچوب برجام است.

دومین راهبرد، بهبود فضای کسب و کار برای فعالیت های تولید محور است. عملیات متناسب با این راهبرد نیز در یک سال اول دولت رفع بروکراسی مزاحم، مخل و فسادزا با استقرار دولت کاملا الکترونیک و پروژه پنجره واحد است. در این راستا و با توجه به مقاومت بدنه بوروکراتیک اداری، می‌توان اکثر ابنیه دولتی را جهت اقناع مالی ۷۰ درصد کارمندان فروخت و به آنها واگذار کرد تا از بدنه دولت خارج شوند.

سومین راهبرد، منظم‌سازی بودجه جاری و دخل و خرج دولت است. عملیات متناسب با این راهبرد در یک سال اول دولت می‌تواند اتخاذ رویکرد انقباضی در هزینه های جاری بودجه ۱۴۰۱ و استفاده حداکثری از درآمد های مالیاتی با اقناع مودیان سخت الوصول برای پرداخت مالیات باشد.

چهارمین راهبرد، آزاد سازی تدریجی قیمت حاملهای انرژی است. عملیات متناسب با اثرات سوء اجتماعی این راهبرد می‌تواند پرداخت یارانه‌های انرژی به دهکهای متوسط به پایین کشور باشد.

در مجموع اگر دولت شما در تحقق عملیات متناسب با سه راهبرد اولیه فوق موفق بود نشان از توانایی شما در اجماع سازی و خلق اراده در سطح تصمیم‌سازان حاکمیت برای پذیرش نسخ علمی توسعه دارد. آنگاه می‌توان به راحتی با تدوین نقشه راه توسعه محور و تهیه industrial policy به رشدهای دو رقمی در یک دهه آینده رسید. بله آقای رئیسی به نظر اکثر کارشناسان این کشور، رسیدن به رشد دورقمی شدنی است اما به تجلی اراده حول و حوش تجربه دنیا و علم احتیاج است که به عقیده بنده در چارچوبهای ترسیمی اقتصاد مقاومتی نه تنها این اتفاق نمی‌افتد بلکه شرایط وخیم‌تر هم خواهد شد.