آمار عجیب چاپ پول در ایران

حجم نقدینگی موجود در اقتصاد ایران در پایان تیر ماه ۱۴۰۰ مرز ۳ هزار ۸۰۰ هزار میلیارد تومان را رد کرد. پایه پولی در یکسال منتهی به تیر ماه امسال بالغ بر ۱۵۴ هزار میلیارد تومان افزایش داشته است، این افزایش معادل با رشد ۴۲.۶ درصدی است. بر این اساس از تیر ماه ۹۹ تا تیر ماه ۱۴۰۰ روزانه به طور متوسط ۴۲۳ میلیارد تومان چاپ پول توسط بانک مرکزی صورت گرفته است.بررسی‌ها نشان می‌دهد این درصد رشد نقطه‌ای برای این متغیر پولی با اختلاف در دهه ۹۰ رکورد دار است.

رکورد رشد سالانه پایه پولی شکست

حجم پایه پولی با ۳.۳ درصد رشد نسبت به خرداد، در پایان تیر ماه ۱۴۰۰ به ۵۱۷.۵ هزار میلیارد تومان رسیده است، افزایش ماهانه پایه پولی در نخستین ماه از تابستان جاری بالغ بر ۱۶ هزار میلیارد تومان بوده است. از تیر ۹۹ تا تیر امسال ۱۵۴ هزار میلیارد تومان به حجم پایه پولی افزوده است، به بیان ساده تر در یکسال منتهی به تیر ماه امسال بالغ بر ۱۵۴ هزار میلیارد تومان چاپ پول یا خلق اعتبار توسط بانک مرکزی صورت گرفته است. این افزایش معادل با رشد ۴۲.۶ درصدی است. رشد سالانه به ثبت رسیده پایه پولی در تیر ماه ۱۴۰۰، با اختلاف بالاترین رشد نقطه‌ای سالانه این متغیر پولی در دهه ۹۰ است.

چرایی رشد بالای پایه پولی در یکساله گذشته

در شاخص نقطه به نقطه مقدار دو نقطه از زمان نسبت به هم قیاس می‌شود، بنابراین نوسانات و تغییرات این بین در نظر گرفته نمی‌شود. اکنون علت جهش یکباره رشد نقطه‌ای پایه پولی از ۳۰.۷ درصد در خرداد امسال به ۴۲.۶ درصد در تیر ماه چیست؟

در تیر ماه سال گذشته دولت برای جبران کسری بودجه خود از ابزار عملیات بازار باز و فروش اوراق استفاده کرد. درآمد حاصل از فروش اوراق که توسط بانک مرکزی وصول شده بود بایستی به خزانه داری دولت تحویل داده می‌شد. اما دولت برای یک بازه زمانی این مبلغ را از بانک مرکزی برداشت نکرد و بر این اثر سپرده دولت نزد بانک مرکزی افزایش یافت. این افزایش سپرده دولت نزد بانک مرکزی باعث کاهش جزئی از بدهی دولت به بانک مرکزی شد و همین امر باعث کاهش در پایه پولی شد. بنابراین افزایش شدید رشد نقطه به نقطه پایه پولی در تیر ماه امسال به علت کاهش ۵.۳ درصدی این متغیر در تیر ماه سال گذشته بوده است.

رشد ۱۲ درصدی پایه پولی از ابتدای سال

پایه پولی در پایان تیر ماه نسبت به پایان سال گذشته ۱۲.۸ درصد رشد داشته است که در مقایسه با رشد این متغیر در بازه زمانی مشابه سال قبل ۲.۸ درصد بوده است. به بیان دیگر از ابتدای سال تاکنون حدود ۵۸ هزار میلیارد تومان خلق اعتبار توسط بانک مرکزی صورت گرفته است که عبارتی می‌شود روزانه به طور متوسط ۴۷۷ میلیارد تومان چاپ پول. علت اصلی رشد پایه پولی در ۴ ماه نخست سال را می‌توان استقراض دولت تحت عنوان تنخواه گردان خزانه از بانک مرکزی دانست.

طبق قانون دولت می‌تواند در سال یکبار ۳ درصد از بودجه عمومی را از بانک مرکزی استقراض کند، طبق مصوبه هیات وزیران این ۳درصد به ۴ افزایش پیدا کرده است. چهار درصد از بودجه عمومی سال ۱۴۰۰ برابر است با حدود ۵۱ هزار میلیارد تومان که دولت در چند ماهه نخست سال این رقم را استقراض کرده است. همچنین دولت بالغ بر ۳ هزار میلیارد تومان ذیل عنوان خرید تضمینی گندم از بانک مرکزی استقراض کرده است. به طور کلی می‌توان گفت که بالغ بر ۵۴ هزار میلیارد تومان از ۵۸ هزار میلیارد تومان افزایش پایه پولی در ۴ ماه نخست سال، به علت استقراض دولت از بانک مرکزی بوده است. البته قسمتی از این افزایش به علت انقباض پولی توسط عملیات بازار باز خنثی شده است.

رشد ۳ درصدی نقدینگی در تیر ماه

 حجم نقدینگی اقتصاد ایران در پایان تیر ماه ۱۴۰۰ با ۱۱۵ هزار میلیارد تومان افزایش نسبت به خرداد به رقم ۳ هزار و ۸۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، این افزایش ۳.۱ درصد برآورد می‌شود. رشد نقطه به نقطه نقدینگی در تیر ماه نیز ۳۹.۴ درصد به ثبت رسیده است که تقریبا معادل رشد نقطه‌ای این متغیر در خرداد ماه است. مقدار رشد تیر ماه بالغ بر هزار هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

مقدار نقدینگی در پایان تیر ماه نسبت به پایان سال ۹۹ رشدی معادل با ۹.۹ درصد داشته است، این رشد به ارزش ۳۴۴ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. به بیان دیگر از بتدای سال تا کنون به طور متوسط روزانه نزدیک به ۲.۸ هزار میلیارد تومان خلق نقدینگی در اقتصاد ایران صورت گرفته است.

حجم پول در اقتصاد ایران چقدر است؟

حجم پول در پایان تیر ماه ۱۴۰۰ به ۷۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، در واقع حجم کل مسکوکات، اسکناس و سپرده‌های دیداری موجود در اقتصاد ایران ۷۵۰ هزار میلیارد تومان است. بر این اساس رشد ماهانه این متغیر پولی ۳.۲ درصد برآورد می‌شود. رشد ۴ ماهه حجم پول نیز ۸.۵ درصد به ثبت رسیده است، این رشد به ارزش ۵۹ هزار میلیارد تومان است.

رشد نقطه به نقطه حجم پول در اردیبهشت و خرداد ماه به ترتیب ۴۷.۲ درصد و ۴۴.۶ درصد به ثبت رسیده بود. اکنون این درصد رشد در پایان تیر ماه ۱۴۰۰ به حدود ۳۴ درصد رسیده است. بنابراین در یکسال گذشته ۱۹۵ هزار میلیارد تومان به حجم اسکناس، مسکوکات و سپرده‌های دیداری افزوده شده است.

کاهش رشد حجم پول به معنی کاهش انتظارات تورمی است؟

کاهش رشد حجم پول در اقتصاد بدین معنی تلقی می‌شود که مردم بیشتر ترجیح داده‌اند پول‌های خود را بیشتر از اینکه به صورت نقد نزد خود ( نقد یا سپرده جاری) نگهداری کنند، آن را در حساب‌های بلند مدت بانکی قرار دهند. این موضوع را می‌توان اینطور قلمداد کرد که فرد انتظاراتش نسبت به تورم آتی پایین آمده و جذابیت سود سپرده بانکی برایش افزایش یافته است. کاهش شدید رشد نقطه‌ای حجم پول در نگاه اول می‌تواند به معنی کاهش چشمگیر انتظارات تورمی جامعه است، اما لزوما اینطور نیست.

زیرا عکس اتفاقی که در مورد پایه پولی رخ داده برای حجم پول رخ داده است. در طول یک دهه گذشته بالاترین رشد ماهانه حجم پول در تیر ماه ۹۹ با بالغ بر ۱۰ درصد رشد بوده است. از همین رو علت کاهش شدید رشد نقطه به نقطه پول در تیر امسال به علت افزایش شدید این متغیر در تیر پارسال بوده است. به بیان دیگر به این علت که حجم پول در تیر ۹۹ بسیار بالا بوده است، زمانی که مقدار این متغیر را در تیر ۱۴۰۰ با آن مقایسه می‌کنیم، درصد رشد پایین تری را نشان می‌دهد.

البته روند رشد ماهانه این متغیر نشان می‌دهد کمی این متغیر در ماه‌های گذشته آرام گرفته است، اما این کاهش رشد به هیچ وجه به اندازه کاهشی که در شاخص نقطه به نقطه رخ داده است نیست.

وضعیت حساب‌های بلند مدت بانکی در پایان تیر

حجم شبه پول در پایان تیر ماه امسال از ۳ هزار هزار میلیارد تومان عبور کرد. به بیان دیگر حجم پول یا اعتبار موجود در حساب‌های بلند مدت بانکی در تیر ماه ۱۴۰۰ به رقم ۳ هزار ۷۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. رشد ماهانه این متغیر در تیر حدود ۳ درصد برآورد شده است. از ابتدای سال تا پایان ماه چهارم سال نیز شبه پول ۱۰.۲ درصد رشد داشته است.

همچنین از تیر ماه سال گذشته تا تیر ماه امسال شاهد رشد ۴۰.۵ درصدی شبه پول بوده ایم، این رشد به ارزش ۸۸۶ هزار میلیارد تومان بوده است.