مثبت ترین بخش اقتصاد ایران کدام است؟

بررسی رشد اقتصادی بخش های مهم اقتصادی نشان می دهد که در چند فصل گذشته بهترین بخش اقتصاد ایران به لحاظ رشد اقتصادی ،بخش کشاورزی است .همچنین به خاطر اپیدمی کرونا بخش خدمات در ۹ ماهه ی نخست گذشته بیشترین آسیب را دیده است و برای سه فصل پیاپی رشد منفی را تجربه کرده است .به عنوان مثال رشد اقتصادی یکی از زیر شاخه های بخش خدمات در ۹ ماهه اول سال رشد منفی ۶۰ درصدی را به ثبت رسانده اند .رشد اقتصادی نزدیک به ۵ درصدی بخش نفت و گاز در پاییز را نیز می توان از  دلایل مثبت شدن رشد در سومین فصل سال ۹۹ دانست .البته کمتر منفی شدن رشد اقتصادی خدمات در پاییز نسبت به فصل های گذشته نیز از دلایل این رشد مثبت است .

رشد حقیقی اقتصاد ایران

در مواجه با هر اقتصادی احتمالا مهم ترین شاخصی که بایستی مورد بررسی قرار گیرد ،شاخص رشد اقتصادی است .اهمیت رشد اقتصادی از آنجایی که ایران در زمره ی کشور های در حال توسعه قرار دارد برای کشورمان دو چندان است .در طول چند دهه گذشته اقصاد ایران از منظر رشد اقتصادی ثبات چشمگیری را تجربه نکرده است ،به بیان دیگر در سالیان گذشته همواره در اقتصاد کشور در نوسان بین رشد مثبت و منفی بوده است .

بسیاری علت این روند در ایران را متأثر از این می دانند که اقتصاد کشور بر پایه ی افزایش بهره وری نیست ،به عبارت دیگر عمده ی اقتصاد بر پایه ی نفت و فروش آن و همچنین سرمایه گذاری روی ماشین آلات و غیره بنا شده است .و به طبع هر زمان که کشور با مشکل در فروش نفت و امر تأمین اعتبار برای سرمایه گذاری مواجه شود ،رشد اقتصادی منفی خواهد شد .

روند رشد تولید ناخالص داخلی

در چند سال گذشته به طور مشخص تر از سال ۹۷ اقتصاد ایران در منجلاب رشد منفی گیر کرده است .پس از توافق برجام و رشد اقتصادی بالای ۱۰ درصد در آن سال اقتصاد ایران ،حجم حقیقی اقتصاد روز به روز کوچک تر شد ،این رویداد را حد زیادی می توان متأثر از خروج آمریکا از برجام در ابتدای سال ۹۷ دانست .شوک های ارزی ،اوج گیری تحریم ها ،موانع صادرات واردات و... باعث شد تا اقتصاد ایران نتواند روند مثبتی که در رشد اقتصادی ایجاد کرده بود را ادامه دهد. از سال ۹۷ تا پایان تابستان سال جاری رشد اقتصادی کشور همواره منفی بوده است .

دستیابی به رشد مثبت ؛ پس از چندین فصل

در پاییز سال قبل بالاخره پس از چندین فصل رشد اقتصادی کشور مثبت شد .رشد اقتصادی سومین فصل سال ۹۹ مثبت ۰.۸ درصد برآورد شده است ،رشد اقتصادی بدون نفت نیز در این فصل ۰.۲ درصد به ثبت رسیده است .از همین رو میتوان متوجه شد که از دلایل رشد مثبت در پاییز سال قبل به علت افزایش فروش نفت بوده است .

حجم حقیقی اقتصاد ایران در پایان پاییز سال قبل بالغ بر ۵۲۶ هزار میلیارد تومان است .حائز اهمیت است که حجم اقتصاد کشور در پایان ۹ ماهه سال گذشته بالای ۵۲۹ هزار میلیارد تومان بوده است .این موضوع نشانگر این است که علی رغم رشد مثبت در فصل پاییز ،رشد ۹ ماهه اول سال ۹۹ نسبت بازه ی زمانی مشابه سال قبلی منفی بوده است .این رشد منفی در حدود منفی ۱.۲ درصد است .برای بررسی دقیق تر اقتصاد ایران به روند رشد بخش های مهم اقتصاد در چند فصل گذشته پرداخته شده است .

بخش خدمات؛همچنان منفی

در بین بخش های اقتصادی بیشترین سهم از حجم اقتصاد ایران به بخش خدمات با ۵۳ درصد تعلق دارد .از همین رو می توان گفت مهم ترین بخش اقتصاد کشور خدمات است .از سال ۹۷ که اقتصاد ایران در سراشیبی رشد منفی قرار گرفت شاید بتوان گفت تنها بخشی که رشد منفی گریبانش را نگرفت ،بخش خدمات بود .در سال فصول سال ۹۸ رشد اقتصادی این بخش در بازه ی صفر تا یک درصد در نوسان بود.اما در سال ۹۹ با شیوع ویروس کرونا وضعیت تغییر کرد .

 کرونا در تمامی جهان به خدمات نسبت سایر بخش ها بیشترین ضربه را وارد کرده است ،و منفی شدن رشد اقتصادی بسیاری از گشور های پیشرفته در سال ۲۰۲۰ به همین خاطر است .در ایران هم این اتفاق تکرار گردید و رشد اقتصادی بخش خدمات در سال جاری منفی ۳.۳ اعلام شد ،حتی با وجود اینکه رشد اقتصادی در پاییز مثبت اعلام شد هنوز هم رشد بخش خدمات منفی است .برخی از زیر شاخه های بخش خدمات به شدت دچار آسیب شده اند ،به طور مثال رشد اقتصادی بخش سایر خدمات عمومی ،اجتماعی و شخصی در ۹ ماهه ی ابتدایی سال حدود منفی ۶۰ درصد بوده است .

بخش صنایع و معادن

بخش صنایع و معادن بخش بسیاری مهمی است چراکه زیر شاخه های این بخش شامل ؛نفت و گاز ،معادن ،صنعت ، ساختمان و تأمین آب و برق و گاز است .رشد اقتصادی این بخش در ۹ ماهه ابتدایی سال قبل مثبت ۰.۸ درصد برآورد شده است .تنها رشد منفی در زیر شاخه های صنایع و معادن در ۹ ماهه ابتدایی سال مربوط به استخراج نفت و گاز می شود .

در پاییز نیز بخش ساختمان در میان بخش های مذکور با مثبت ۸.۵ درصد بالاترین رشد اقتصادی را به ثبت رسانده است، این امر نشانگر فعالیت بالای بخش ساخت و ساز در پاییز سال قبل بوده است.علی رغم اینکه در ۹ ماهه ابتدایی که بخش نفت و گاز رشد منفی را تجربه کرده بود ،در پاییز رشدی معادل ۴.۹ درصد داشته است .بسیاری علت این اتفاق را انتخاب شدن جو بایدن نامزد دموکرات در انتخابات آمریکا می دانند ،چراکه به عقیده برخی با این رخداد فشار ها از روی گلوگاه های اقتصاد ایران برداشته شده است .

 کشاورزی؛ مثبت ترین بخش اقتصاد ایران

بخش کشاورزی تنها بخش مهم اقتصاد ایران است که آنچنان تحت تأثیر شرایط کشور و تحریم ها قرار نگرفته است .به غیر از پاییز سال گذشته که رشد این بخش منفی شد ،در تمامی فصول اخیر رشد مثبت تقریبا خوبی را تجربه کرده ،به عنوان مثال در تابستان ۹۸ که اکثر بخش های اقتصاد رشد منفی را تجربه کرده بودند بخش کشاورزی رشد مثبت ۶.۵ درصدی را به ثبت رساند .در پاییز سال قبل نیز بین سه بخش اصلی اقتصاد با ۵.۵ درصد بالاترین رشد اقتصادی را به خود اختصاص داده است .لازم به ذکر است که شکار و جنگلداری و ماهیگیری از زیر شاخه های این بخش محسوب می شوند .

در پایان نیز لازم به ذکر است علاوه بر اینکه رشد ۴.۹ درصدی بخش نفت و گاز باعث مثبت شدن رشد در پاییز گردیده است ،روند مثبتی که در رشد منفی بخش خدمات به وجود آمده است نیز مؤثر بوده است .به بیان دیگر در سه فصل سال ۹۹ در هر فصل از میزان منفی بودن رشد بخش خدمات کمتر شده است ،به طوری که در بهار و تابستان به ترتیب رشد منفی ۴.۲ و ۳.۷ بوده و این عدد برای پاییز به منفی ۱.۸ رسیده است .کم شدن اثر منفی بخش خدمات در پاییز بر حجم اقتصاد ایران باعث شده تا رشد مثبت بخش های دیگر خود را در اقتصاد نشان دهند .