ماجرای زیرزمین مخفی ساختمان بورس

بورس ایران که یکی از خبرسازترین مراکز اقتصادی دو سال گذشته ایران بوده و در این مدت بارها به عنوان محل اصلی جبران کسری بودجه دولت هم مورد اتهام قرار گرفته بود، حالا با یک خبر عجیب دیگر حاشیه ساز شد؛ کشف چندین ماینر استخراج رمزارز آن هم در زیرزمین ساختمان این سازمان. داستان به حدی عجیب بود که یکی، دو روز اول چندان مورد توجه رسانه های رسمی و مسئولان قرار نگرفت؛ اما هرچه گذشت این خبر رنگ وبوی جدی تری به خود گرفت و حالا کار به توضیح و اطلاعیه هم رسیده است.

اخبار تازه از روند اطلاعیه ها البته به گونه ای است که بخشی از خبر را تایید می کند؛ هرچند درباره جزئیات توضیحات متفاوتی ارائه می دهند. تا اینجای کار حالا می توان به قطعیت گفت در زمانی نامشخص که درباره آن اختلاف وجود دارد، چندین دستگاه استخراج رمزارز در ساختمان مرکزی بورس ایران وجود داشته که البته درباره زمان دقیق آن و همچنین تعداد ماینرها یا هدف اصلی این کار اختلاف نظر وجود دارد. در ادامه به جزئیات این خبر حاشیه ساز و همچنین روایت های مختلف پرداخته می شود.

قصه از کجا آغاز شد؟

در چند روز گذشته اخباری ضدونقیض و البته از منابع نه چندان معتبر از کشف چندین ماینر در زیرزمین ساختمان اصلی سازمان بورس ایران حکایت داشت که البته این اخبار ضدونقیض با ورود مسئولان کم کم رنگ و بوی واقعیت به خود گرفت. گفته می شد چند دستگاه ماینر در شرکت بورس کشف شده و حتی کار به توضیحات مدیرعامل و معاون سازمان بورس هم کشیده شد.

 ابتدا مدیرعامل این شرکت این موضوع را رد کرد و معاون سازمان بورس نیز اعلام کرد این دستگاه ها شخصی نبوده اند، ولی شرکت بورس تهران باید پاسخ گو باشد؛ چون چنین فعالیتی خارج از فعالیت های این شرکت محسوب می شود. از سوی دیگر، این شرکت سهام دار دارد و سهام داران هم باید خواهان پاسخ گویی باشند. «مصطفی بهشتی سرشت»، معاون اجرائی سازمان بورس و اوراق بهادار، به ایسنا گفته بود: «اطلاع رسانی های لازم در این زمینه را شرکت بورس تهران باید انجام دهد». او همچنین گفته بود: «درباره اینکه گفته می شود «این دستگاه ها متعلق به شخص خاصی بوده است»، باید بگویم با اطلاعاتی که تاکنون به دست آورده ام، این دستگاه ها شخصی نبوده اند؛ اما به طورکلی چنین فعالیتی خارج از فعالیت های شرکت بورس محسوب می شود و این مجموعه باید پاسخ گو باشد».

معاون اجرائی سازمان بورس تهران توضیح داده بود: «شخصا دستگاه ها را رویت نکرده ام، اما چند روزی است که بحث آن مطرح است. باز هم تاکید می کنم که این شرکت باید پاسخ گو باشد؛ چراکه سهام دار دارد و سهام داران هم باید خواهان پاسخ گویی باشند». پس از این توضیحات، «علی صحرایی»، مدیرعامل شرکت بورس تهران نیز در توضیحاتی کوتاه به رسانه ها گفت: «این موضوع صحت ندارد و آنهایی که آن را مطرح کرده اند، اشتباه کرده اند».

توضیح رسمی بورس: ماینرها تحقیقاتی بودند!

دیروز سازمان بورس در پاسخ به پیگیری ها برای بررسی صحت و سقم این خبر و همچنین جزئیات آن، از انتشار یک اطلاعیه خبر داد که ظهر دیروز منتشر شد و اگرچه ابتدا اصل خبر را تکذیب می کرد، ولی در ادامه وجود چندین ماینر با هدف تحقیقات را تایید کرد. شرکت بورس تهران درباره کشف ماینر در این شرکت، در اطلاعیه ای اعلام کرد: اگرچه شرکت بورس اوراق بهادار تهران ورود به حوزه رگولاتوری رمزارز را به عنوان یک دارایی دیجیتال و در قالب یک پروژه تحقیقاتی دنبال کرده بود، اما وجود ماینر شخصی در این شرکت تکذیب می شود.

در این اطلاعیه آمده است: «رمزارزها به عنوان دارایی دیجیتال، نیازمند قانون گذاری در کشور است و چندی پیش نیز با توجه به مطالبه فعالان این حوزه، از سوی مدیران سازمان بورس و اوراق بهادار، پیشنهاد تاسیس صندوق های مبتنی بر رمزارز مطرح شد. از ابتدای سال ۱۳۹۹، با توجه به نگرانی ها از کوچ نقدینگی به سمت رمزارزها و ایجاد بحران خروج نقدینگی در بازار سرمایه، این موضوع به عنوان پروژه ای تحقیقاتی، پس از بررسی در کمیته های فرعی هیئت مدیره و اخذ تاییدیه هیئت مدیره وقت بورس تهران (به عنوان نمایندگان سهام داران) و کسب موافقت اصولی وزارت صمت، مطرح و اجرای طرح محدود R&D استخراج رمزارز و محاسبه عینی نرخ ROI آنها توسط شرکت بورس اوراق بهادار صورت گرفت و گزارش معاملات آتی این فعالیت بر روند اصلی بازار سرمایه کشور نهایی شد. این فعالیت تحقیقاتی و آزمایشی پس از مدت کوتاهی در همان سال متوقف شد.

لذا شرکت بورس تهران تاکید می کند هیچ فعالیتی در زمینه استخراج رمز ارز در این شرکت وجود ندارد و موضوع پنهانی که عده ای مدعی کشف آن شده اند، اساسا تکذیب می شود». این اطلاعیه اگرچه هرگونه فعالیت برای استخراج رمزارز در ساختمان سازمان بورس را رد می کند، بااین حال می گوید طرح محدودی برای اسختراج رمزارز با هدف تحقیقاتی انجام و پس از مدت کوتاهی هم متوقف شد.

صنعت برق: نه تایید می کنیم نه تکذیب

اگرچه پیش از این اعلام شده بود «دستگاه های رمز ارز زیرزمین ساختمان سازمان بورس از سوی حراست شرکت بورس تهران کشف شده» و بعدتر هم این کشف به صنعت برق ایران نسبت داده شد، اما در آخرین اخبار هر دوی این موارد تکذیب شد. درباره نقش صنعت برق در این ماجرا، روز گذشته روابط عمومی سازمان توانیر فایل صوتی ای را در اختیار خبرنگار «شرق» قرار داد که در آن «محمد خدادادی»، مجری تامین برق مراکز استخراج رمزارزها، انتشار اخبار مرتبط در رسانه ها و فضای مجازی را «فاقد دقت لازم» می داند و توضیحات تازه ای ارائه می دهد.

خدادی در این فایل صوتی می گوید: «اخباری که در فضای مجازی مبنی بر کشف تعدادی ماینر در زیرزمین ساختمان شرکت سازمان بورس هست، دقیق نیست. نیاز هست اطلاع رسانی شود که چنین کشفی از طرف صنعت برق انجام نشده است». او در ادامه این فایل صوتی که مربوط به عصر سه شنبه است، توضیح می دهد: «تا این لحظه چنین کشفی از سوی دوستان صنعت برق انجام نشده و صنعت برق درباره صحیح بودن یا نبودن این خبر نمی تواند اظهارنظر قطعی داشته باشد. با این حال همکاران ما در شرکت توزیع برق تهران بزرگ در حال بررسی این موضوع هستند و اگر برای ما و همکاران در شرکت توزیع مسجل شود که سازمان بورس در حال انجام چنین کار غیرقانونی بوده، مسلما با فرد یا افراد متخلف مطابق قانون برخورد خواهد شد و تمام مراحلی که برای مشرکان متخلف طی می شود، برای این افراد نیز طی خواهد شد».

این توضیح محتاطانه مسئول مرتبط در سازمان توانیر هم به طور شفاف نه چنین کشفی را رد و نه تایید می کند؛ اما می گوید پیگیری و بررسی ها در حال انجام است و اگر تخلف ثابت شود، حتما با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.

واکنش تند کاربران مجازی؛ با سرمایه مردم چه می کنید؟

انتشار چنین خبری و در ادامه راه پیداکردن آن به خبرگزاری های رسمی با واکنش تند کاربران فضای مجازی همراه شد و دراین باره افرادی که خود را سهام دار مال باخته بورس معرفی می کنند، خواستار برخورد شدید با این موضوع هستند و چنین خبری را زمینه ساز از بین رفتن سرمایه اجتماعی و همچنین اعتماد عمومی می دانند.

دراین باره کاربری نوشته است: «ماینر تو شرکت بورس می گه بازار سرمایه ایران حتی به ما سود نمیده، چه برسه به شمای سهام دار، همه تون جمع کنید برید تو بازار رمز ارزها». دراین باره کاربر دیگری هم این خبر را مشابه کشف مواد مخدر در سازمان مقابله با مواد مخدر دانسته و نوشته است: «نصب #ماینر به اصطلاح تحقیقاتی توسط خود سازمان، درست زمانی که مردم رو به #بورس هل دادن، مثل قاچاق مواد مخدر توسط ستاد مبارزه با مواد مخدره! مردم بعد از ۱۴ ماه سهام داری همچنان مال باخته و حیران و افسرده و خیره به شاخص فیک». علاوه بر این، کاربری این رفتار را مصداق ریاکاری دانسته و در ادامه نوشته است: «روسای خودروسازی های داخل، خارجی سوار می شوند، فرزندان افرادی که غریو ای ایران سر می دهند، شهروند جهان اول هستند و صنایع وطنی مشغول مونتاژ یا چسباندن برند بر کالای وارداتی شده اند.

تعجبی ندارد که مدیر بورس تهران ماینر داشته باشد». در ادامه این موج واکنش ها، یک کاربر هم نوشت: «راست و دروغ این خبر رو هنوز نمی دانیم و کاری به آن نداریم، اما اگر این خبر درست باشد، این مطلب قابل تامل است که شرکت بورس به عنوان نهاد متولی بازار سرمایه خود به بازار سهام اعتقادی ندارد که برای درآمدزایی به بازار رمزارز روی آورده است». کاربر دیگری هم نوشت: «اگر این خبر درست باشد، نصب ماینر در شرکت بورس به هیچ بهانه ای حتی دور زدن تحریم ها هم قابل قبول نیست». کاربری هم اعلام کرد: «اگر با ارز حاصل از این ماینر ها هسته معاملاتی جدید می خریدند، دلمان نمی سوخت. در این زمینه باید منتظر اعلام نظر قطعی و رسمی ریاست سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر در بازار سرمایه بود و دید آیا فعالیت ماینرها در قلب بورس تهران شایعه بوده است یا نه؟». این واکنش ها تا اندازه ای میزان اعتراض و عصبانیت کاربران فضای مجازی و سهام داران بورس ایران از انتشار چنین خبری را نشان می دهد؛ هرچند باید در روزهای آتی منتظر صحت و سقم دقیق این خبر باشیم. ماجرایی که دست کم بخشی از آن واقعیت دارد و خود سازمان بورس هم آن را تایید می کند؛ هرچند هدف را تحقیقاتی اعلام می کند.