تاثیر ارزهای دیجیتال بر شاخص بورس در ایران
نمی‌توان گفت که تنها رمزارز باعث عدم رونق بازار بورس شده است. دلیل پایین آمدن شاخص بورس یکی حباب بود و دیگری این که بسیاری از سهم‌ها به قیمت خود نرسیده‌اند.
یک استاد اقتصاد درباره سود یا زیان بازار رمزارزها برای اقتصاد کشور معتقد است: بعضی از نهادها که خودشان رمزارز استخراج کردند توانستند از آن بهره‌ای برند. ولی با شرایط کنونی غیر از این مورد، ارزآوری خاصی برای کشور نداشته است و از سوی دیگر قدرت ریال را می‌گیرد و به صنایع ما آسیب می‌زند. نظارت بر این امر بسیار کم است و افرادی که به صورت شخصی رمزارز استخراج می‌کنند نیز معمولا پس از چندی دست به مهاجرت می‌زنند. اگر نظارت کافی و دقیق باشد و دلارهای حاصل از فروش رمزارز در کشور استفاده شود، خوب است.
چند سالی است که تب رمز ارز در دنیا و از جمله در ایران بالا گرفته است. اگرچه بسیاری از مردم از این پدیده جدید استقبال کرده اند، اما برخورد دولت‌ها نسبت به این موضوع چندان امیدوارکننده نبوده است. غیر از چند دولت کوچک، بیشتر کشورهای بزرگ و توسعه‌یافته مخالفت خود را به طرق مختلف با فعالیت‌های شهروندانشان در بازار رمزارز نشان داده‌اند. در این میان در ایران هم همچون خیلی از کشورهای دیگر قانونی درباره فعالیت در این حوزه وضع نشده، اگرچه از سوی برخی مقامات مخالفت های گاه و بیگاهی ابراز شده است. آیا رمزارزها می توانند برای اقتصاد ایران مفید باشند؟
در این باره دکتر رضا طالبلو، دانشیار گروه اقتصاد نظری دانشگاه علامه طباطبائی گفت: «ابتدا باید راجع به سه ویژگی پول صحبت کنیم. این سه ویژگی عبارتند از وسیله ارزش‌گذاری، وسیله مبادله و ذخیره ارزش. پول کنونی که هم به شکل اسکناس و هم به شکل دیجیتالی وجود دارد، این ویژگی‌ها را دارد. البته در دنیای کنونی بیشتر حجم پول جهان به شکل دیجیتال است و مبادله‌هایی که با اسکناس صورت می‌گیرد بسیار ناچیز است. پولی که در بانک می‌گذارید دیجیتال است و عملا اعتبار شما نزد بانک با چند عدد مشخص می‌شود. اما پشتوانه این پول قدرت اقتصادی کشور است.»
تولیدکنندگان رمرارز به دنبال انحصارشکنی هستند
وی ادامه داد: «اما چه چیزی باعث شده که رمزارزها ایجاد شود؟ در آغاز باید ببینیم که بازیگران رمزارزها در دنیا چه کسانی هستند. نخستین دسته، کسانی هستند که در حیطه نوآوری‌های جدید چون حوزه فناوری و برنامه‌ریزی کار می‌کنند. این‌ها کسانی هستند که با انحصار دولت‌ها و فناوری مخالفند. این افراد می‌خواهند هرگونه انحصار را بشکنند. مثلا وقتی که اپل و مایکروسافت با سیستم عامل‌های خود انحصار ایجاد می‌کنند، این افراد با ساخت سیستم رایگانی مانند لینوکس به دنبال انحصارشکنی بودند.»
این استاد دانشگاه افزود: «در بُعد دولتی هم همینطور است. دولت‌ها با پولی که دارند انحصار ایجاد می‌کنند. پس افراد انحصارشکن، با ساخت پول‌های دیجیتال یا همان رمزارزها به مقابله با این انحصار برخاستند. می‌توان گفت که این افراد در اجرا تقریبا موفق شدند و در حال حاضر بیش از دو هزار گونه رمزارز وجود دارد. این تولیدکنندگان رمزارز نخستین بازیگران این بازار بودند. البته در بین آنان بخشی هم با انگیزه‌های مالی شخصی دست به این کار زدند.»
دولت‌ها در بازار رمزارز نوسان ایجاد می‌کنند
طالبلو اظهار کرد: «دسته دوم بازیگران، غول‌های اقتصادی فناوری دنیا مانند اپل، مایکروسافت، آمازون و فیس‌بوک هستند. تعامل این گروه با رمزامرزها بسیار مهم است. برخی مانند فیس‌بوک حتی رمزارزهایی را ایجاد کرده‌اند. سومین دسته، بانک‌های مرکزی هستند. یکی از عواملی که به دولت قدرت اقتصادی می‌دهد، پول است و هر چه این پول در دنیا مقبولیت بیشتری داشته باشد، قدرت بیشتر می‌شود. مثلا دولت آمریکا با انتشار دلار، برای خود نفع مالی ایجاد می‌کند.»
وی در ادامه گفت: «بیت‌کوین با پردازش‌های کامپیوتری ایجاد می‌شود و هر بیت‌کوینی که استخراج می‌شود، استخراج بیت‌کوین بعدی سخت‌تر است و به محاسبات بیشتری نیاز دارد. بیت‌کوین پولی بود که قبل از سال ۲۰۱۳ ایجاد شد و ارزش بسیار کمی در حد چند سنت داشت. ارزش این پول در سال ۲۰۱۷ به بیش از ۱۹ هزار دلار رسید. دولت‌ها در آن زمان بسیار مخالفت کردند و اخبار منفی از ارزش این پول بسیار کاست. بعد از مدتی ارزش آن به حدود ۶۰ هزار دلار رسید و در حال حاضر بیش از ۵۰ هزار دلار است. پس دولت‌ها می‌توانند در این بازار نوسان ایجاد کنند.»
رمزارزها پشتوانه اقتصادی ندارند
این استاد دانشگاه افزود: «رمزارزها ممکن است از دو ناحیه با شکست روبه‌رو شوند. یکی همان بانک‌های مرکزی یا دولت‌ها که حاضر نیستند انحصار خود را در موضوع پول از دست بدهند. اگر همه دولت‌ها فعالیت در زمینه رمزارزها را منع کنند، رمزارزها رشدی نخواهند کرد. عامل دیگر در احتمال شکست رمز ارزها، عدم وجود پشتوانه و بنیاد اقتصادی برای رمزارزهاست. شما می‌توانید پول‌های کشورها را براساس چارچوبی با هم مقایسه کنید اما در مورد رمزارزها چنین چیزی وجود ندارد. ملاکی برای ارزش‌گذاری ندارند.»
طالبلو تصریح کرد: «دو ابرقدرت دنیا یعنی آمریکا و چین می‌خواهند پول خود را هر روز قدرتمندتر و جهانی‌تر کنند. هر دو این کشورها با رمزارزها مخالفت کرده‌اند. یکی از دلایلی که در هفته‌های کذشته ما شاهد نوسان در بازار رمزارزها بودیم، مخالفت دولت چین با هرگونه فعالیت در این زمینه بود. بیشتر دولت‌های محلی هم به دلیل حفظ انحصار، با رمزارزها مخالف هستند. این نوسانات و شوک‌هایی که به بازار رمزارز وارد می‌شود باعث شده تا رمزارزها نتوانند به طور کامل نقش پول را ایفا کنند و کارکرد پولی خود را از دست بدهند.»
کشورهای در حال توسعه مخالفت کمتری با رمزارزها دارند
این استاد دانشگاه در مورد این که چرا بعضی از کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه نظیر السالوادور رمزارز را به عنوان ابزار مبادله پذیرفته‌اند، گفت: «این کشورها معمولا از دلار استفاده می‌کنند و پول ملی به آن صورت ندارند، پس برای آن‌ها فرقی ندارد که ابزار مبادله دلار باشد یا رمزارز. بخشی هم به دلیل نمایش است. نمایشی که می‌خواهند خود را به روز و دوست‌دار فناوری نشان دهند. زیرا عقلانی نیست که در این شرایط هیچ دولت و بانک مرکزی که پول ملی دارد، رمزارزها را تمام و کمال بپذیرد. برای این که رمزارزها مقبولیت پیدا کنند، باید سه بازیگر اصلی آن یعنی تولیدکنندگانش، غول‌های فناوری و دولت‌های محلی با هم تعامل کنند.»
ارزهای دیجیتال و بازار سرمایه ایران
طالبلو در خصوص این که آیا بازار رمزارزها منجر به عدم رونق بازار بورس ایران شده است؟، گفت: «بعد از سقوط بورس در مرداد ۹۹، بازار رمزارزها برای سرمایه گذاران درست مانند مسکن، طلا، سکه و دلار یک پناهگاه بود. بعضی افراد رمزارز خریدند و بعضی آن را استخراج کردند زیرا که برق در کشور ما بسیار ارزان است. به دلیل سقوط بورس خیلی از مردم دیگر پول‌هایشان را وارد بورس نکردند. اما نمی‌توان گفت که تنها رمزارز باعث عدم رونق بازار بورس شده است. البته همه سهم‌ها نیز با عدم رونق مواجه نشدند. در حال حاضر سهم‌هایی در بازار بورس ما هستند که به ۶۰ تا ۱۰۰ درصد بالاتر از قیمتی که در اوج بورس معامله می‌شدند رسیده‌اند. لذا دلیل پایین آمدن شاخص بورس یکی حباب بود و دیگری این که بسیاری از سهم‌ها به قیمت خود نرسیده‌اند.»
اگر درآمد حاصل از رمزارزها به خارج انتقال یابد، به زیان کشور است
این استاد دانشگاه درباره تاثیر بازار رمزارزها بر اقتصاد کشور گفت: «اگر افرادی که رمزارز استخراج می‌کنند و آن را می‌فروشند، درآمد حاصل از آن را در ایران نگه دارند، به زیان اقتصاد کشور نیست. اما اگر آن را به خارج انتقال دهند زیان است. حدود پنج درصد بیت‌کوین جهان در ایران استخراج می‌شود که رقم قابل توجهی است. من آمار دقیقی ندارم اما بر اساس مصاحبه‌ها و پرس‌وجوها رقم قابل توجهی از این بیت‌کوین‌های استخراجی از کشور خارج می‌شود. پس به زیان اقتصاد کشور است.»
طالبلو ادامه داد: «بعضی از نهادها که خودشان رمزارز استخراج کردند توانستند از آن بهره‌ای برند. ولی با شرایط کنونی غیر از این مورد، ارزآوری خاصی برای کشور نداشته است و از سویی قدرت ریال را می‌گیرد و به صنایع ما آسیب می‌زند. در تابستان برق بخش صنعت فولاد و سیمان ما قطع می‌شد. بخشی به دلیل ساختار اقتصادی است و بخشی دیگر باری بود که استخراج رمزارز روی دوش صنعت گذاشته بود. نظارت بر این امر بسیار کم است و افرادی که به صورت شخصی رمزارز استخراج می‌کنند نیز معمولا پس از چندی دست به مهاجرت می‌زنند. اگر نظارت کافی و دقیق باشد و دلارهای حاصل از فروش رمزارز در کشور استفاده شود، خوب است.»
ارسال نظر