رشد بورس مصنوعی است یا نه؟

پس از سقوط سنگین سهام در هفته‌های گذشته بورس تهران به ناگهان از روز گذشته شاخص کل در مسیر صعودی قرار گرفت. درحالی‌که معاملات روز یکشنبه سهام با صف‌های فروش سنگین بسته شد از روز دوشنبه و از همان آغاز معاملات شاهد شکل‌گیری موج قدرتمندی تقاضا بودیم. جلسات و گفته‌های مدیران دولتی در خصوص وضعیت بازار سهام به عنوان عاملی برای تزریق جو مثبت به بازار سهام محسوب می‌شود اما در عین حال همین جلسات این تفکر را تقویت کرده است که رشد سهام تصنعی و ناپایدار باشد. اما در جناح مخالف هم نظرات از امید به رشد ادامه‌دار سهام و رد فرضیه مصنوعی بودن رشد سهام مطرح می‌شود. در این گزارش به بررسی نظرات دو دسته موافق و مخالف این فرضیه پرداخته شده است.

شاخص کل بورس تهران امروز نیز در ادامه روز گذشته رشد نزدیک به یک درصدی را تجربه کرد. اما سوالات در خصوص ادامه‌دار بودن رشد سهام مطرح است که در ادامه به بررسی دو دسته مخالف پرداخته می‌شود.

رشد بورس دوامی ندارد

بورس روز گذشته معاملات را مثبتی را تجربه کرد و طی روز جاری نیز این روند مثبت ادامه داشت. این در حالی است که طی روزهای قبل شرایط بسیار سختی را پشت سر گذاشته بود. روز گذشته با برگزاری جلسه وزارت اقتصاد با حقوقی‌های بزرگ بازار و همچنین سخنان رئیس سازمان بورس اوراق بهادار بود که امید جدیدی را ایجاد کرد و باعث شد که تقاضای جدیدی در معاملات ایجاد شود.

روز گذشته و پس از فروکش کردن هیجانات مثبتی که بدین واسطه ایجاد شده بود، کم کم شاهد افزایش نسبی عرضه‌ها بودیم به طوری که در انتهای بازار نیز تعداد صف‌های فروش بیشتر از صف‌های خرید بودند و همچنان با وجود رشد شاخص کل، سرمایه افراد حقیقی از بازار خارج می‌شود.

نکته بسیار مهمی که در شروع یک روند، تاییدی بر قدرت و اعتبار آن خواهد بود، حجم و ارزش معاملات است. در آبان ماه ارزش معاملات به جز یک روز همواره زیر 4 هزار میلیارد تومان بوده و حتی طی چند روز گذشته روندی کاهشی به خود گرفته به طوری که ارزش معاملات امروز به عدد ناچیز 3600 میلیارد تومان رسیده، عددی که در 5 ماه گذشته بی‌سابقه بوده است.

این واگرایی در رشد شاخص و ارزش معاملات پایین با روند کاهشی، نشان از تصنعی بودن رشد روزانه عدد شاخص دارد و به نظر می‌رسد که اندک هیجان مثبتی که به دلیل جلسه روز گذشته ایجاد شده است عامل اصلی نقشه سبزرنگ بازار باشد.

به طور کلی به نظر می‌رسد که در صورت ایجاد اولین خبر منفی، بازار دوباره با فشار عرضه مواجه شود و مثبت روزهای جاری خیلی دوام نداشته باشند.

تداوم صعود سهام در دسترس است

برخلاف برداشت برخی کارشناسان در خصوص رشد تصنعی بازار سهام و شاخص کل بورس در چند روز گذشته می‌توان دید متفاوتی نسبت به رخدادهای اخیر داشت. ابتدا باید به این نکته اشاره داشت که در تاریخ سوم خرداد امسال روزی که بازار سیکل صعودی میان مدت 44 درصدی خود را شروع کرد ارزش معاملات به سطوح بسیاری پایینی تنزل کرده بود و حدود 2 هزار میلیارد تومان شد. این پایین بودن ارزش معاملات تنها معطوف با روزی که شاخص کل در انتهای روند نزولی خود قرار داشت، نیست و حتی دو روز پس از شروع شدن روند صعودی شاخص، باز هم شاهد کاهش محسوس ارزش معاملات بودیم. نکته مهم دیگر که نشان از حافظه نه چندان قوی بورس‌بازان می‌دهد این مطلب است که در چندین روز آغازین روند صعودی بورس، هر روز ما شاهد خروج پول حقیقی از بازار سهام بودیم و حتی تا انتهای این روند صعودی ما هیچگاه شاهد روند پرقدرت مداوم ورود پول حقیقی به بازار سهام نبودیم. فلذا بر اساس صرفا این دو داده نباید قضاوت محکمی در رابطه با تصنعی بودن رشد سطح عمومی قیمت‌ها در بازار داشت چراکه در ادوار اخیر هم این عرف دیرینه که در ذهن فعالین بورسی حک شده است قویا نقض شده است.

علاوه بر موضوعات مطرح شده باید این نکته را هم در نظر داشت که بسیاری از رشدها و روندهای صعودی بازار سهام با لیدری گروه خودرو آغاز گردیده است، قصد بر این نیست که بگوییم گروه خودرویی تا پایان سیکل صعودی سوخت خواهد داشت اما عموما آغازگر رشد بازار و سرمنشا سرایت جو مثبت بر سایر بخش‌های بازار بوده است و تا به اینجای کار این سناریو محقق شده است.