با پول بلوکه ‌شده پس از آزادسازی چه باید کرد؟

در هفته گذشته شاهد توئیت بحث برانگیزی از علی نادری مدیرعامل ایرنا بودیم که مدعی شده بود، کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، اخیراً بیش از ۳.۵ میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار گرفته و بخش قابل توجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری از کشور است. این خبر بحث برانگیز واکنش‌های زیادی را به همراه داشت و سخنگوی وزارت خارجه پیرامون این موضوع گفت: عموماً در مورد این مسائل اطلاعات ریزی از سوی وزارت خارجه داده نمی‌شود و بانک مرکزی اگر مصلحت بداند در این زمینه اطلاع‌رسانی می‌کند. موضوع مهم تأثیر آزادسازی ۳.۵ میلیارد دلار بر اقتصاد کشور است که پیرامون این محور گفتگویی با یک اقتصاددان داشتیم.

ارز پاشی درمان درد اقتصاد نیست

بهمن آرمان استاد دانشگاه و اقتصاددان، در گفت‌وگو با گسترش نیوز گفت: اگر پول‌های بلوکه شده، بعد از آزادی صرف ارز پاشی در بازار شوند؛ نباید انتظار تقویت ریال و کاهش قیمت ارزهای بین‌المللی را داشت. تجربه‌های گذشته به ما نشان داده است که این گونه حرکات کمکی به اقتصاد کشور نمی‌کند و اقتصاد ایران با این کارها درمان نمی‌شود. بر اساس آمار تقریباً رسمی ایران کشوری است که در سال حدود ۱۰ میلیارد دلار خروج سرمایه دارد. اگر این پول مجدد صرف ارز پاشی شود، طبیعتاً سودی برای کشور نخواهد داشت. در حال حاضر طرح‌های بزرگی داریم که در آینده نیازمند حتی ۱۰۰ میلیون دلار هستند.

آرمان اظهار کرد: دولت کره جنوبی حاضر است، به جای پول نقد، تجهیزات و ماشین‌آلات تولیدی در اختیار ایران قرار دهد. به واسطه تحریم‌ها، ایران کمبود شدید ظرفیت نیروگاه‌های برق را دارد. بعضی از پروژه‌های نیروگاهی جدید در مرحله نیمه تمام هستند و مشکل تأمین بخشی از تجهیزات دارند که در ایران ساخته نمی‌شود؛ بنابراین اگر قرار است، پولی به ایران داده شود، باید به صندوق توسعه ملی منتقل شود که برای پروژه‌های توسعه‌ای مورد استفاده قرار بگیرد. اگر به خزانه دولت واریز می‌شود، دولت باید از تبدیل این پول‌ها به ریال برای تأمین کسری بودجه خودداری کند. استفاده برای تأمین کسری بودجه تورم و افزایش پایه پولی ایجاد خواهد کرد.

پول‌های آزاد شده خرج کسری بودجه نشود

وی افزود: منطقی‌ترین تصمیم استفاده از این پول برای سرمایه‌گذاری و تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام است. این طرح‌های نیمه‌تمام نیاز مالی و ارزی دارند. همچنین احتیاج به تجهیزاتی دارند که ساخت ایران نیستند. کره جنوبی یا هر کشور دیگری که امکان آزادسازی بخشی از دارایی ایران را دارد، می‌تواند به جای پرداخت مستقیم، ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی را بفرست.

این استاد دانشگاه و اقتصاددان تأکید کرد: رقم این ارز محدود است و اگر همه سه و نیم میلیارد دلار به بازار تزریق شود، اثری بر نرخ برابری ریال در برابر سایر ارزها ندارد. بالا بودن نرخ ارز در ایران به صورت مستقیم متأثر از شرایط اقتصاد واقعی ایران به علت تحریم‌ها و نپیوستن به fatf است. اقتصاد ایران شدیداً کوچک شده و نرخ تورم بالا است. پول پاشی‌ها از طریق مطالبات ارزی منجر به ایجاد تغییر در روند اقتصادی و نرخ تورم کشور نمی‌شود.

آرمان خاطرنشان کرد: نرخ ارز فعلی، عملاً نشان‌دهنده واقعیت‌های اقتصاد ایران است. در زمستان سال جاری پیش‌بینی می‌شود که کمبود ۲۰۰ میلیون مترمکعب گاز را تجربه کنیم. وزارت نفت اعلام کرده است که برای حفظ فشار گاز در حوزه گازی پارس جنوبی به ۸۰ میلیارد دلار نیاز دارد. برای تکمیل حوزه‌های مشترک کارون حدود ۱۱ میلیارد دلار هزینه نیاز داریم. اقتصاد ایران در تنگ نایی قرار دارد که تزریق ۳ یا ۴ میلیارد دلار به بازار مشکلی را بر طرف نمی‌کند.

وی افزود: تغییر قابل‌توجه متغیرهای کلیدی را در اقتصاد ایران نداریم و شاهد تغییر روند نرخ ارز تا پایان سال نخواهیم بود. مذاکرات برجامی نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

این استاد دانشگاه و اقتصاددان در پایان تأکید کرد: اگر دولت اعتقاد به استفاده از نقطه نظرهای اقتصاددان‌های مستقل داشت، در دعوت اخیر اقتصاددان‌ها گزینشی عمل نمی‌کردند. تا به امروز شاهد عملکرد مثبت از این افراد نبودیم. در نتیجه من نیز توان ارائه نظر و راهکار به دولت را ندارم. بر خلاف نظر کارشناسان دعوت شده، در نشست رئیس‌جمهور باید توجه داشته باشیم که ارز ۴۲۰۰ تومانی برای کشور فسادزا است.