صفر تا صد ماجرای پول‌های بلوکه شده / کدام کشورها دارایی ایران را مسدود کردند؟

پول‌های بلوکه شده ایران در حساب‌های بین‌المللی سال‌ها است که بر سر زبان‌ها افتاده است و بعد از مذاکرات برجامی امیدها برای دست‌یابی به این دارایی‌ها تازه شد. دولت آمریکا دستور داد، ۸.۵ میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران در کشورهای کره جنوبی و ژاپن آزاد شود اما مدت‌ها تلاش برای آزاد کردن دارایی‌هایمان بی‌نتیجه بود و این دو کشور اقدامی نکردند. با تهدید امریکا دارایی‌های ایران در چندین کشور مسدود شده است. این خبرهای ضدونقیض در سال ۱۴۰۰ هم ادامه داشت و در روزهای گذشته توئیت بحث ‌برانگیز علی نادری مدیرعامل ایرنا مجدداً بحث پول‌ها بلوکه شده را داغ کرد. نادری مدعی شد، کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، اخیراً بیش از ۳.۵ میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار گرفته است و بخش قابل توجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری از کشور است.

چه شد که دارایی‌های ایران بلوکه شد؟

خوب شاید مهم‌ترین سؤال علت بلوکه شدن دارایی‌های ایران باشد. برای پاسخ به این سؤال باید به روزهای ابتدایی پیروزی انقلاب برگردیم. در آن روزها بعد از مسئله گروگان‌گیری آمریکایی‌ها در ایران، جیمی کارتر رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۹ دستور دارد، دارایی‌های ایران بلوکه شود. البته بعد از امضای توافق‌نامه الجزایر در سال ۱۹۸۱ حدود ۴۰۰ میلیون دلار از تجهیزات نظامی ایران را توسط دولت پهلوی خریداری شده بود، فروخت و این پول را در یک حساب سپرده‌گذاری قرار داد.

دارایی‌های ضبط شده ایران چقدر است؟

به صورت کلی هنوز ابهام زیادی پیرامون میزان دارایی‌های بلوکه شده ایران در حساب‌های بین‌الملل وجود دارد. در ادامه همراه ما باشید تا نگاهی به آمارهای ارائه شده داشته باشیم.

ایران در چندین کشور اموال بلوکه شده دارد یکی از این کشورها ژاپن است که حدود ۱.۵ میلیارد دلار دارایی‌اش بلوکه شده است. دیگر کشور کره جنوبی است که ۷ میلیارد دلار تخمین زده شده است. درباره کره جنوبی در ابتدای گزارش اشاره‌ای شد اما شاید برایتان جالب باشد که کره‌ای‌ها مدعی شده‌اند، باید برای این مدتی که پول ایران در کره مانده است، ایران کارمزد نگهداری بدهد! در چین ۲۲ میلیارد دلار درآمد بلوکه شده، در هند حدود ۵٫۳ میلیارد دلار درآمد بر اساس اعمال تحریم‌ها بلوکه شده است. کشور همسایه ما عراق نیز ۳.۵ میلیارد دلار دارایی ما را به تهدید امریکا مسدود کرده است. امارت دیگر کشور همسایه نیز ۷ میلیارد دلار ما را بلوکه کرده است. امریکا به جز تهدید ۱.۹ میلیارد دلار دارایی ما و آسمان خراش منهتن ایالات‌متحده که متعلق به ایران است را در اختیار گرفته است.

واکنش مسئولان درباره پول‌های بلوکه شده

موضوع باورنکردنی اظهارات ضدونقیض مقامات کشورمان است که بازخورد بین‌المللی خوبی نداشته است. در این بخش اشاره‌ای به تعدادی از این اظهارات می‌اندازیم.

ولی‌الله سیف رئیس سابق بانک مرکزی دارایی ایران را ۲۳ میلیارد دلار، کاظم جلالی رئیس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس این مبلغ را ۶۰ میلیارد دلار، عباس عراقچی، معاون سابق امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه مجموع دارایی‌های بلوکه شده ایران را بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار دانست. تعدادی دیگر از اعداد و ارقام اعلام شده را در جدول زیر می‌بینید. به صورت کلی منابع داخلی در ایران میزان پول‌های بلوکه شده تا پیش از اجرای برجام را حداقل ۲۹ میلیارد دلار و حداکثر ۱۰۰ میلیون دلار تخمین زده بودند.

چه میزان از دارایی‌های بلوکه شده دریافت شده است؟

در چندین اظهارنظر شاهد بودیم که مسئولین کشورهای ما درباره دارایی‌های آزاد شده صحبت کردند. به طور مثال اسحاق جهانگیری مدعی شده، بعد از برجام، ده‌ها میلیارد دلار منابع نفتی ما آزاد شد. بر اساس توافق ژنو تهران بین ژانویه ۲۰۱۴ تا ژوئیه ۲۰۱۵ ایران حدود ۱۱.۹ میلیارد دلار دارایی‌اش را دریافت کرد. آمریکا نیز ۱.۴ میلیارد دلار در زمان توافق برجام به ایران پرداخت کرد. بر اساس صحبت حسین تنهایی رئیس اتاق مشترک ایران و کره جنوبی ۳۰ میلیون دلار از پول‌های بلوکه ‌شده ایران در کره جنوبی هزینه خرید واکسن کرونا شد. در اظهارنظری دیگر نیز شاهد بویدم که حمید حسینی، دبیر کل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، خواست، بخشی از منابع بلوکه‌شده ایران در عراق برای بازسازی این کشور هزینه شود.

واکنش بازار ارز به اخبار پول‌های بلوکه شده

در تازه‌ترین واکنش قیمت دلار آمریکا بعد از خبر آزادسازی دارایی ایران از کره جنوبی رکورد جدید را به ثبت رساند. قیمت دلار در روز پنجشنبه با ۱۵۰ تومان افزایش به قیمت ۲۸ هزار و ۴۰۰ تومان رسید. دو پیش‌بینی در خصوص واکنش بازار وجود دارد. در پیش‌بینی اول احتمالاً آزادسازی دارایی بلوکه شده ایران منجر به کاهش فشار بر عرضه ارز و فراهم شدن شرایط لازم برای کاهش قیمت دلار خواهد شد. در پیش‌بینی دوم احتمالاً منجر به ارز پاشی شود و شاهد تأثیر چشم‌گیری بر بازار ارز و خصوصاً دلار نباشیم.