چرا بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد؟
چند وقتی است که مسئله بازدهی منفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت مطرح شده است و برخی از این صندوق‌ها در یک ماهه و حتی شش ماهه بازدهی منفی را داشته‌اند. چرا بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شده است و پیامدهای آن چیست؟
مدتی است که خبر‌هایی مبنی بر منفی شدن بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منتشر می‌شود و این مسئله موجبات نگرانی‌هایی را برای اهالی بازار سرمایه فراهم کرده است. در این مطلب قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که چرا بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد؟ و این مسئله چه پیامدهایی را می‌تواند به همراه داشته باشد؟
قبل از پاسخ به این پرسش بد نیست تا کمی درباره صندوق‌های با درآمد ثابت بدانیم و با این نوع صندوق‌ها بیشتر آشنا شویم.
صندوق‌ها سرمایه‌گذاری از چه زمانی وارد بازار سرمایه شدند؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس‌های بین‌المللی قدمتی ۱۰۰ ساله دارند، اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران برای نخستین بار در اسفند ماه سال ۱۳۸۶ معرفی شدند و اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ بود که فعالیت ۷ صندوق سرمایه‌گذاری با ارزش کمتر از ۵۳ میلیارد تومان در بازار سرمایه ما شروع شد. با توسعه بازار سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم رشد کردند تا جایی که طبق اطلاعات مندرج در سایت fipiran.com فقط ارزش دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت در آذرماه ۱۴۰۰ با رشد ۵۰ درصدی نسبت به شهریور ۱۳۹۹، حدود ۳۸۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت چیست؟
صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که همه افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با سرمایه‌گذاری در آن به‌صورت دوره‌ای سود دریافت کنند. سیاست سوددهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت معمولا پرداخت سود به‌صورت یک ماهه یا سه ماهه است و اگر به غیر از این باشد این موارد در امید نامه صندوق ذکر می‌شود.
صندوق‌های با درآمد ثابت نسبت به دیگر صندوق‌ها ریسک کمتری دارند و میزان سود آنها در مقایسه با دیگر انواع صندوق، کمتر است.
این صندوق‌ها با توجه به بازدهی بالاتر از سپرده بانکی، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارند. علاوه بر آن، برخلاف سپرده‌های بانکی که سود ماه‌شمار پرداخت می‌کنند (یعنی پرداخت سود به حداقل موجودی حساب در طول یک ماه)، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ازای هر روز نگهداری واحد‌های آن، به سرمایه‌گذار سود تعلق می‌گیرد (سود روزشمار).
بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد!
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازدهی سرمایه‌گذاری در سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، به شدت اُفت کرده است و حتی کمتر از سود سپرده‌های بانکی شده است. در شکل زیر بازدهی برخی از این صندوق‌ها را در مدت یک ماهه، شش ماهه و یکساله مشاهده می‌کنید. بازدهی یک ماهه و حتی شش ماهه برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری منفی شده است!
چرا بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد؟
نکته اینجاست که سود سپرده یکساله بانک‌ها هم اکنون تقریبا ۲۰ درصد می‌باشد و حتی بانک‌ها به سپرده‌های بالای ۵۰ میلیارد تومان سود ۲۴ درصد را پرداخت می‌کنند که بازدهی بالاتری از برخی از صندوق‌های با درآمد ثابت دارد. یا نرخ بهره اوراق ۲۴ درصد است که این موارد می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت را کاهش دهد هر چند این صندوق‌ها سود روزشمار دهند!
فراموش نکنیم که سرمایه‌گذارانی که این دسته از صندوق‌ها را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند، عمدتاً سرمایه‌گذاران کم‌ریسک هستند که یک الی ۲ درصد سود کمتر یا بیشتر برای آنها حائز اهمیت است!
این مسئله می‌تواند خروج نقدینگی از این صندوق‌ها و فشار ابطال یونیت‌ها را به همراه داشته باشد. خروج نقدینگی از این صندوق‌ها نه تنها به ضرر بازار سرمایه است بلکه موجب به هم زدن فضای اقتصادی کشور نیز خواهد شد.
چرا بازدهی‌های صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد؟
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، ماهیتاً کم ریسک و کم بازده هستند و منابع آنها قاعدتاً باید صرف سرمایه‌گذاری در حوزه‌های کم ریسک (عمدتا خرید اوراق بدهی) شود.
همان گونه که از جدول زیر مشاهده می‌شود از شهریور ماه ۱۳۹۵ این صندوق‌ها در ترکیب دارایی‌های خود سهام را نیز وارد کردند و رفته رفته خرید سهام به اجباری برای این صندوق‌ها تبدیل شد!
البته با توجه به بازدهی خوب خرید سهام در بلندمدت برخی از صندوق‌ها متمایل به انجام این کار بودند.
چرا بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد؟
طبق مصوبه ۱۰ اسفندماه ۱۳۹۹ هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار سیاست تخصیص دارایی‌ها در این صندوق‌ها به شرح زیر شد و این آغاز یک بحران برای این صندوق‌ها بود:
• حداقل ۱۵ درصد و حداکثر ۲۵ درصد دارایی سهام
• حداقل ۷۵ درصد و حداکثر ۸۵ درصد دارایی اوراق با درآمد ثابت (اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت)
با نزولی شدن بازار سهام، این خرید اجباری سهام توسط صندوق‌ها رفته رفته تبعات خود را نشان داد و بازدهی صندوق‌های با درآمد ثابت منفی شد و هم اکنون این صندوق‌ها را با بحران مواجه کرده است.
هومن عمیدی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری آینده اندیشان ایرانیان در گفت‌وگویی در این باره گفت: از مجموع منابع صندوق‌های درآمد ثابت ۱۵درصد به سرمایه‌گذاری در سهام تخصیص یافته بود که با افت بورس، ارزش سهام این صندوق‌ها کاهش یافت و این نسبت به ۱۰ الی ۱۲درصد از منابع صندوق‌ها رسید!
این کارشناس بازارسرمایه تاکید کرد: شاید مدیران صندوق‌های درآمد ثابت به منظور جلوگیری از بحران ابطال یونیت‌ها و خروج نقدینگی از صندوق‌شان، یکی دو ماهی بتوانند با استفاده از منابع ذخیره و... مانع کاهش سود پرداختی به سرمایه‌گذاران شوند. اما این وضعیت پایدار نخواهد بود و با تداوم این وضعیت، به زودی شاهد فشار ابطال یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت خواهیم بود!
عمیدی ادامه داد: در چنین شرایطی، مدیران صندوق‌ها، برای تامین نقدینگی چاره‌ای جز فروش سهام، اوراق یا خروج سپرده‌های بانکی نخواهند داشت.
وی اضافه کرد: شک نداشته باشید که سرانجام این تصمیم‌گیری‌های نادرست و افت ارزش هر روزه سهم‌ها، کاهش درآمد صندوق‌های بازنشستگی و به‌تبع آن بحران‌های اجتماعی خواهد بود.
ارسال نظر