هشدار/ بانک‌ها گرفتار دردسر تازه شدند

اصلی‌ترین دارایی هر بانک شعبه‌هایی است که به مردم خدمات ارائه می‌دهد. اگر چه خیلی از بانک‌ها به سمت فعالیت‌های الکترونیکی رفته‌اند اما هنوز شعب فیزیکی موضوع مهمی در نظام بانکی است. شعب بانکی دارایی مهمی محسوب می شوند اما افزایش شعب دارایی منجمد برای بانک‌ها به حساب می‌آید. دارایی منجمد تسهیلات ارائه شده از سوی بانک‌ها را کاهش می‌دهد.

ایران بیش از ۲۲ هزار شعبه بانکی دارد. سرانه تعداد شعب بر ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بالغ در ایران ۳۱ است. این آمار نشان می‌دهد که ایران سه برابر کشورهایی همچون چین، هلند و آلمان شعبه بانکی دارد و همچنین تعداد شعب در ایران دو برابر کشورهایی همچون هند، سوئد و ترکیه است. ایران برای رسیدن به متوسط جهانی تعداد شعبات بانکی به ازای هر صد هزار نفر بزرگ‌سال، باید تعداد شعبات بانکی خود را به ۸۸۶۸ شعبه برساند که به عبارتی دیگر مستلزم حذف ۰۰ هزار و ۷۳۰ شعبه بانکی در کشور است. در جدول زیر نگاهی به تعداد شعب به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر در کشورهای مختلف خواهیم داشت.

بانک‌هایی که رکورددار شعب هستند

استانداردی در زمینه تاسیس شعبه جدید و تعداد شعب برای هر بانک وجود ندارد و به این خاطر بانک‌ها با لابی یا پیگیری‌هایی که در بانک مرکزی می‌کند، مجوز تاسیس شعبه می‌گیرند. در گذشته بانک ملی بیشترین شعب را داشت اما بعد از اذغام بانک‌های نظامی بانک سپه بیشترین شعب را دارد. بانک سپه، صادرات، کشاورزی و ملت به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در جدول زیر تعداد این شعب را مشاهده می‌کنید.

شعب چقدر هزینه دارند؟

آخرین گزارش‌ها در خصوص هزینه شعب بانک‌ها بیانگر این موضوع است که هزینه شعب ۲۳ بانک در نیمه نخست امسال بیش از ۲۶ هزار میلیارد تومان بود. در نتیجه متوسط هزینه‌های هر شعبه بیش از ۵۰۰ میلیون تومان است و سرانه هزینه‌ها به ازای هر کارمند ماهانه بیش از ۳۱ میلیون تومان بوده است.

معضلات افزایش تعداد شعب

تعداد شعب بانک‌ها باید با نیاز واقعی بخش پولی و مالی اقتصاد انطباق داشته باشد. بر اساس نظر کارشناس‌های اقتصادی تعداد زیاد شعب بانکی یکی از معضلات اقتصاد کشور است. این شعب هزینه اضافی برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کنند. در نتیجه بانک‌ها برای جبران این هزینه‌ها به فعالیت‌هایی همانند سفته‌بازی، خرید و فروش سکه و ارز و... روی آورده‌اند. همچنین شاهد بنگاه‌داری بانک‌ها هستیم که فساد اقتصادی را به همراه دارد. بانک‌ها برای افزایش تعداد شعب خود هزینه‌های خود را بالا می‌برند که به این ترتیب هزینه‌ها از جیب مردم تأمین می‌شود. بانک نباید حق ورود به بازار خرید و فروش سکه، طلا و برج‌سازی داشته باشد تا نقدینگی به سمت تولید برود.

حرکت به سمت حذف شعب بانکی

با پیشرفت تکنولوژی هر روز تعداد شعب بانکی کمتر می‌شود و شاهد ظهور بانک‌های مجازی و بدون شعبه هستیم. البته این روند در کشورهای توسعه یافته ایجاد شده است. در ایران با وجود تکنولوژی‌های روز هر روز تعداد شعبه‌ها بیشتر می‌شود. شاید عمده دلیل این افزایش تعداد شعب شوک‌های اقتصادی یک دهه اخیر باشد. این شوک اقتصادی در ایران به واسطه تحریم‌ها بیشتر حس شده است. بر اساس تازه‌ترین مطالعات بر پایه شاخص‌های تولید ملی، وسعت و جمعیت کشور، تعداد شعب نظام بانکی کشور باید حدود ۱۲ هزار شعبه باشد. بهینه‌سازی شعب بانکی باید دستوری از سوی بانک مرکزی برای بانک‌های دولتی و خصوصی شود. البته در نهایت لازم به ذکر است که شرایط ایران با سایر کشورها متفاوت است. خیلی از روستاهای ما اینترنت و تکنولوژی‌های لازم برای بانکداری الکترونیک را ندارند و نباید شعب فیزیکی را از آنها گرفت. همچنین حذف شعب افراد زیادی را در کشور بیکار می‌کند. نباید تصمیم عجولانه‌ای گرفته شود. در نتیجه ضروری است که با ملاحظات استانی و شهری در سطح کلان برای این موضوع چاره‌ای اندیشید.