جزییاتی از میزان عیدی بازنشستگان

موضوع عیدی پایان سال بازنشستگان کارگری، مساله‌ای مهم و جنجال ساز است؛ سالهاست بازنشستگان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی که تعداد آن‌ها حدوداً ۴.۵ میلیون نفر است و نماینده ۴.۵ میلیون خانواده در کشور محسوب می‌شوند، خواستار همسان‌سازی عیدی خود با شاغلان هستند.

عیدی بازنشستگان کارگری، اصولاً با تصویب هیات دولت و با ابلاغ مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود اما در سال‌های گذشته، میزان آن همیشه برابر با عیدی دریافتی کارمندان و بازنشستگان زیرمجموعه دولت بوده است.

هفدهم بهمن ماه، موسوی (مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی) در ارتباط با مبلغ عیدی و همچنین زمان پرداخت آن به بازنشستگان خاطرنشان کرد: ما همچنان منتظر مصوبه هیئت دولت هستیم و به محض اینکه این مصوبه به سازمان تأمین اجتماعی ابلاغ شود فرآیند پرداخت آن انجام می‌شود. همچنین در ارتباط با مبلغ آن نیز منتظر تصمیم هیئت دولت هستیم.

با این حال، همیشه عیدی بازنشستگان کارگری، کارمندی بوده است؛ مثلاً سال گذشته، فقط یک میلیون و پانصد هزار تومان به تمام بازنشستگان کشور به عنوان عیدی پایان سال پرداخت شد، هرچند سازمان تامین اجتماعی از محل منابع داخلی خود، یک میلیون و دویست هزار تومان به عنوان عیدی اضافه به بازنشستگان پرداخت. در چنین شرایطی، یکی از مهم‌ترین مطالبات بازنشستگان تامین اجتماعی، افزایش عیدی پایان سال به اندازه‌ی کارگران شاغل است.

 بازنشستگان می‌گویند وقتی میزان افزایش مستمری سالانه ما، «کارگری» و براساس مصوبات مزدی شورایعالی کار تعیین می‌شود و از هیچ یک از امتیازات کارمندان دولت بهره‌مند نیستیم، چرا یکباره در پایان سال، ما را کارمند در نظر می‌گیرند و بسیار کمتر از یک حقوق کامل و تقریباً یک سوم کارگران شاغل به ما عیدی می‌پردازند؛ این ناهماهنگی و سیاست‌های یک بام و دو هوا، مخالف حقوق مزدی بازنشستگان است.

قانون مصوب سال ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی، تکلیف میزان عیدی کارگران شاغل را به روشنی مشخص کرده است؛ حداقل عیدی، شصت روز حداقل دستمزد روزانه و حداکثر آن، نود روز حداقل حقوق روزانه کارگران است. با این حساب، حداقل عیدی امسال، ۵ میلیون و ۳۱۰ هزار تومان و حداکثر عیدی، ۷ میلیون و ۹۶۶ هزار تومان است.

طرحی برای «همسان سازی» که مبنای عادلانه ندارد

همسان‌سازی عیدی بازنشستگان و شاغلان، یک مطالبه‌ی اساسی و جدی است که تمام بازنشستگان کارگریِ کشور در پیگیری آن شریک هستند اما طرحی که اخیراً به پیشنهاد برخی فعالان کارگری خراسان رضوی به کمیسیون اجتماعی مجلس شورا تحت عنوانِ «همسان‌سازی عیدی بازنشستگان با شاغلان» پیشنهاد شده، مبنای عادلانه و درستی ندارد.

«دست کردن در جیب کارگران فقیر برای افزایش درآمد بازنشستگان فقیر؟!» این را حسن صادقی (رئیس اتحادیه پیکسوتان جامعه کارگری) در ارتباط با طرح مطرح در کمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوید و معتقد است؛ نباید به خاطر افزایش عیدی بازنشستگان از حقوق حقه‌ی کارگران شاغل کاست.

و اما طرحی که جنجال ساز شده است؛ هفدهم بهمن ماه، یک فعال حوزه کار از ارسال طرح پیشنهادی همسان‌سازی عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی به وزارت کار توسط کمیسیون اجتماعی مجلس خبر داد.

او گفت: بر اساس آخرین اخبار و اطلاعات و پیگیری‌های صورت گرفته از سوی اعضای کمیسیون اجتماعی و نمایندگان محترم مشهد و کلات، مطلع شدیم که کمیسیون به دلیل آنکه تصمیم گیری در خصوص حقوق و دستمزد شاغلان تامین اجتماعی برعهده شورای عالی کار است، این طرح را به وزارت کار ارسال کرده است تا از سوی شرکای اجتماعی و اعضای شورای عالی کار مورد بررسی قرار گیرد. پیشنهاد کردیم با توجه به آنکه ۱۴ میلیون کارگر شاغل تامین اجتماعی داریم که به سازمان بیمه‌پردازی می‌کنند، از میران عیدی و پاداش آن‌ها ۲۰ درصد حق بیمه کسر شود که ۱۳ درصد آن سهم کارفرما و ۷ درصد سهم کارگر است و اگر کارگران بدانند که در دوران بازنشستگی عیدی کارگری می‌گیرند قطعا از این طرح استقبال می‌کنند.

کسر بیست درصد حق بیمه از عیدی و پاداش پایان سالِ کارگران شاغل و افزودن به عیدی کارگران بازنشسته از این محل، گرچه توسط فعالان کارگری خراسان رضوی به نمایندگان این استان در مجلس ارسال شده اما کانون شوراهای استان خراسان رضوی نیز این طرح را قبول ندارد.

مخالفت کانون شوراهای استان خراسان رضوی

احسان سهرابی (فعال کارگری و دبیر کانون هماهنگی شوراهای استان خراسان رضوی) در مخالفت با این طرح  می‌گوید: در خصوص مصاحبه یکی از پیشکسوتان جامعه کارگری که یکسال است در ارتباط با افزایش عیدی و پاداش باز نشستگان پیگیری می‌نمایند و ارائه طرح آن توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی مشهد وکلات انجام شده است و هم اکنون کمیسیون اجتماعی آن را در دستور کار قرار داده، باید اذعان نمود هیچ کس با افزایش عیدی پرداختی به بازنشستگان مخالف نیست ما هم به عنوان شاغل خوشحال می‌شویم این اتفاق میمون بیفتد اما این طرح معایب بسیار دارد. کارگران تنها وجه تمایزی که با کارمندان دولت دارند همین مصوبه مجلس است که مبنای محاسبه عیدی را شصت تا ۹۰ برابر حداقل دستمزد روزانه مشخص نموده است که متاسفانه همین تمایز منجر شده است که مستخدمین دولت غبطه خورده و در فضای رسانه‌ای مدام این تمایز را مطرح می‌کنند. اما اینکه از عیدی شاغلان بیست درصد کم کنند و به بازنشستگان بدهند، اصلاً مورد قبول نیست.

او اضافه می‌کند: بازنشستگان ۳۰ تا ۳۵سال بیمه پرداخته‌اند و از محل این حق بیمه ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری شستا ایجاد شده است که پشتوانه این صندوق بین النسلی و حمایتی است؛ از محل سود این شرکتها، باید عیدی بازنشستگان تامین شود نه از جیب کارگران شاغل! اگر سیاست‌های غلطی در شستا حاکم است باید اصلاح شود، باید انضباط مالی برقرار و جلوی هزینه‌های غیرمتعارف گرفته شود. بازنشسته ۳۰ سال حق بیمه پرداخته تا امروز از آن بهره ببرد و دغدغه‌ای برای همسان‌سازی و افزایش عیدی نداشته باشد؛ چرا می‌خواهند از عیدی کارگر شاغل حداقل بگیر که تنها امیدواری یک خانواده در شب عید است، بکاهند؟!

سهرابی تاکید می‌کند که کانون شوراهای اسلامی کار خراسان رضوی با این طرح پیشنهادی به شدت مخالف است و جالب اینجاست که فعالان صنفی کارگران و بازنشستگان و هیچ کدام از تشکل‌های صنفی موجود، حامی این طرح نیستند؛ دولت یا سازمان تامین اجتماعی باید بار افزایش عیدی بازنشستگان را بر دوش بکشد نه کارگر شاغل و حداقل بگیری که تنها امیدش چند میلیون عیدی و پاداش پایان سال است؛ کسر ۲۰ درصد از عیدی و پاداش به عنوان حق بیمه، یعنی کم شدن حداقل یک میلیون تومان از دریافتی پایان سالِ یک خانواده کارگری.

سازمان از محل سرمایه‌گذاری ها، یکماه حداقل حقوق بپردازد

حسن صادقی نیز در انتقاد از این طرح   می‌گوید: آنچه در قانون کار به عنوان مزد و مزایای مزدی تعریف شده، مشمول دریافت حق بیمه می‌شود، عیدی پایان سال، جزو مزایای مزدی قانون کار نیست و تاکنون نیز مشمول کسر حق بیمه نبوده و از این به بعد هم نباید باشد. حال آقایان می‌خواهند با دست کردن در جیب کارگر حداقل بگیر، منبعی برای افزایش عیدی بازنشسته پیدا کنند و این اصلاً عادلانه نیست.

صادقی معتقد است باید از محل سرمایه‌گذاری‌های سازمان تامین اجتماعی، منابع لازم برای پرداخت حداقل یک ماه حداقل حقوق به عنوان عیدی بازنشستگان فراهم شود؛ او در توضیح بیشتر می‌گوید: سازمان باید از درآمدهای املاک و مستغلات خود یا از محل شرکت‌های شستا و سود سهام شرکت‌هایی که در اختیار دارد، منابع ریالی برای پرداخت یکماه حداقل حقوق به عنوان عیدی بازنشستگان تامین کند؛ درست است که وضعیت مالی سازمان تامین اجتماعی خوب نیست اما وضعیت معیشتی و مالی جامعه کارگری از آن هم خراب‌تر است و لذا درست نیست منابع عیدی بازنشستگان از جیب خالی کارگران تامین شود.

او با بیان اینکه «با حرکت‌های پوپولیستی نباید به دنبال رای جمع کردن و رضایت جامعه هدف بود» می‌افزاید: طرح‌های نمایندگان مجلس باید به گونه‌ای تدوین شود که ذینفعان و جامعه هدف ضرر نکنند. صادقی اضافه می کند:

«در همین راستا ما طرح پیشنهادی داریم؛ ما به سازمان پیشنهاد داده‌ایم سالی یکماه حداقل حقوق از محل سود شرکت‌های سرمایه‌گذاری به بازنشستگان به عنوان عیدی بپردازد؛ درصدی برای بنگاه‌های اقتصادی زیرمجموعه خود تعیین کنند که آخر سال برای پرداخت عیدی کنار گذاشته شود یا می‌توانند از دولت بخواهند که پرداخت بخشی از عیدی بازنشستگان مثلاً ۳۰ یا ۴۰ درصد منابع عیدی را از محل درآمدهای عمومی تامین کند. از محل برداشت از عیدی و پاداش شاغلان که نمی‌توان به بازنشستگان عیدی پرداخت؛ عیدی و پاداش مشمول حق بیمه نیست و نمی‌توان بیست درصد از دریافتی ناچیز کارگرانِ زیر خط فقر به این بهانه کاست.»

چرا کارگران هزینه بپردازند؟

طرحی که ادعا می‌شود به عنوان همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و شاغلان، توسط کمیسیون اجتماعی به تامین اجتماعی ارسال شده، مورد قبول کارگران و فعالان کارگری نیست؛ کارگران سی سال حق بیمه خود را در صندوق بازنشستگیِ تامین اجتماعی پس‌انداز می‌کنند و اختیار تمام و کمال این منابع را به سازمان می‌دهند تا از ارزش این دارایی‌ها حفاظت نماید و برای این منابع ریالی، ارزش افزوده ایجاد کند. به راستی این منابع کجا می‌رود که برای یک عیدی پایان سال هم کفاف نمی‌دهد؛ سال‌ها سرمایه بازنشستگان در اختیار تامین اجتماعی بوده، حالا برای پرداخت عیدی پایان سال، بازهم باید کارگران هزینه بپردازند؟