بازار سرمایه خاموش می شود؟

موضوعی که نه‌تنها منجر به زیان‌های جدی به واحدهای تولیدی و صنعتی می‌شود بلکه باعث ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به توسعه اقتصادی و صنعتی کشور نیز خواهد شد؛ گویی که تنها راه‌حل دولت برای جبران کمبودهای انرژی خاموشی‌های مکرر است که علاوه بر دیگر مصائب، موجب ورود خسارت به صنایع می‌شود.

به‌دنبال قطع برق صنایع با تصمیم دولت در سال های گذشته، گاهی فعالیت تولیدکننده‌های فولاد به‌طور کامل متوقف شده و این شرکت‌ها عملا نمی‌توانند برنامه تولید خود را محقق کنند. در چنین شرایطی تولیدکننده‌های سیمان نیز برای ادامه فعالیت مجبورند مازوت بسوزانند. برخی اطلاعات نیز نشان می‌دهد قطعی برق فعالیت واحدهای پتروشیمی تولیدکننده مواد پلیمری را نیز دچار اختلال کرده؛ اینها به ریسک‌های تازه‌ای برای بازار سرمایه تبدیل شده است و به باور کارشناسان، در صورت تکرار این روند، به افت درآمد شرکت‌ها در صنایع یادشده منجر می‌شود.

قطعی برق عاملی برای افت بازار سرمایه

به‌دنبال افزایش خاموشی‌ها و بروز بحران در صنعت برق، دولت سال گذشته دستور داد مصرف برق صنایع بزرگ و متوسط ازجمله سیمان، فولاد و پتروشیمی تا حل مشکلات صنعت برق به کمترین حد خود برسد. احتمال تکرار این موضوع موجب شد درکنار ریسک نتایج مذاکرات هسته‌ای در وین و سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم، یک ریسک تازه هم به بازار سرمایه اضافه شود و آن ریسک قطع برق است که می‌تواند عملکرد شرکت‌های بورس را تحت‌تأثیر قرار دهد.

مراقب ضرر و زیان قطعی برق باشید

برخی کارشناسان معتقدند، بحران انرژی موضوعی است که سهامداران باید در پیش‌بینی‌های خود آن را مدنظر قرار دهند. با توجه به ذخیره آبی، صنایع با بحران برق و آب مواجه شده‌اند. اکنون این موضوع در بازار به‌عنوان یک ریسک نوظهور به وقوع پیوسته و می‌تواند بخش تولید را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ بنابراین سرمایه‌گذاران باید نگاه ویژه‌ای به سهامی داشته باشند که از این موضوع تأثیر می‌پذیرند.

صنعت فولاد

مهم‌ترین صنعتی که با قطع برق دچار آسیب مالی می‌شود، صنعت فولاد است که بخش مهمی از ارزش بازار را در اختیار دارد. هر نوع نوسان در قیمت سهام این شرکت‌ها می‌تواند خیلی سریع روی شاخص بورس تأثیرگذار باشد. مشخص نیست با قطع برق، میزان تولید کارخانه‌های تولیدکننده فولاد تا چه میزان کاهش پیدا خواهد کرد. پیش بینی شده به احتمال زیاد به دلیل قطع برقی کارخانه‌ها تا ٣٠درصد از تولید خود را از دست بدهند.

البته طی نیمه دوم سال گذشته شاهد تعطیلی ۱۱۰ کارخانه فولاد در بخش خصوصی بودیم. وزیر صمت نیز نه‌تنها از کوچ سرمایه‌گذاران استقبال کرد، بلکه طبق شنیده‌ها خطاب به مدیران کارخانه‌های تعطیل‌شده اعلام کرد: «جمع کنید، بروید سوریه».

با قطع برق صنایع تولید فولاد دیگر به‌صرفه نیست

دو گمانه برای علت‌یابی قطع برق صنایع مطرح می‌شود؛ اولین گمانه، تغییر قیمت و گران شدن حامل‌های انرژی برای بخش صنایع است.

انجمن فولاد بارها اعلام کرده است که با بالابردن قیمت حامل‌های انرژی برای بخش صنعتی و به‌ویژه فولادی‌ها، تولید اصلا به‌صرفه نیست. زیرا در ایران تولیدکنندگان ناچارند از سنگ‌آهن و گاز برای تولید فولاد استفاده کنند. اما در جهان، فولاد به روش کوره بلند تولید می‌شود.

یعنی می‌توان گفت که مزیت تولید فولاد در ایران وجود سنگ‌آهن و سوخت ارزان‌قیمت است. طبیعتا اگر این دو عامل حذف شوند، تولید فولاد در ایران دیگر به‌صرفه نیست.

صنعت سیمان

یکی دیگر از صنایعی که با تشدید بحران در صنعت برق با قطع برق مواجه شده، صنعت سیمان است. برآوردها نشان می‌دهد به‌دلیل حاشیه سود بسیار کم این صنعت، هر نوع کاهش تولید به سرعت می‌تواند بر درآمد این شرکت‌ها تأثیر داشته باشد. دولت در طول سال‌های گذشته قیمت سیمان را سرکوب کرده و همین عامل موجب شده تولیدکننده‌های سیمان با زیان مواجه شوند. به همین دلیل قطع برق احتمالا موجب خواهد شد این شرکت‌ها به مصرف سوخت‌های فسیلی گران‌تر روی بیاورند و این موضوع می‌تواند هزینه تمام‌شده تولید را برای این شرکت‌ها بیشتر کند.

علت قطعی برق

پیشی گرفتن نرخ رشد تقاضای برق از نرخ رشد عرضه آن و از طرف دیگر نیاز به زمان زیاد و لزوم سرمایه گذاری فراوان برای توسعه ظرفیت های تولید، انتقال و توزیع از جمله مسائلی هستند که کمبود برق و بروز خاموشی را رقم می‌زنند. بطور مثال: روند ظرفیت (نامی) نیروگاه های کشور از سال ۸۹ تا ۹۹ نشان دهنده آن است که در ده سال گذشته ظرفیت تولید برق کشور با شیبی ملایم افزایش یافته اما ترکیب سبد عرضه برق تغییر چندانی نداشته است.

همچنین حدود ۱۴ درصد از ظرفیت تولید برق کشور متعلق به نیروگاه های برق‌آبی است و تولید برق این نیروگاه ها متاثر از میزان بارش باران است که متناسب با رشد یا کاهش بارش، میزان تولید برق نیز نوسان پیدا می کند؛ در انتها نیز لازم است از طریق جایگزینی تجهیزات پربازده به جای کم بازده و نوسازی شبکه های فرسوده توزیع برق از اتلاف برق مصرف جلوگیری شود که این اقدام برای استفاده از فن آوری های مختلفی نیاز به سرمایه گذاری دارد.

احتمال قطع برق صنایع فولادی و سیمانی در سال جاری

نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در اواسط فروردین ماه اعلام کرد که قرار است برق واحدهای فولادی از اردیبهشت ماه قطع شود. این در حالی است که قطع برق صنایع و به‌ویژه صنایع فولادی وسیمانی در سال گذشته، موجب افزایش قیمت برخی کالاها شد.

اما کمی بعد سخنگوی صنعت برق با اعلام اینکه در تابستان ۱۴۰۱ برای صنایع به خصوص صنایع فولادی قطعی برق نداریم، گفت: تعرفه‌های بخش خانگی همان تعرفه‌های بهمن‌ماه پارسال است و هیچ تغییر جدیدی اعمال نشده است.

در این رابطه وزیر نیرو در تابستان سال گذشته پیشنهاد داد تا این صنایع تولیدی، تعمیرات یا تعطیلات فصلی خود را به این بازه زمانی منتقل کنند.