آثار اولیه برجام بر بورس

شروین شهریاری درباره آخرین وضعیت بورس که همچنان حتی در اوج فصل مجامع نتوانسته جذابیت تازه ایی نشان دهد با انتشار متنی با عنوان" نیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نگاه بورس به مذاکرات جدید" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: بازار سهام هفته گذشته شاهد دو نیمه نسبتا متفاوت بود.به‌ نحوی‌که در دو روز نخست شاهد افت شتابان و در سه روز بعدی، شرایط متعادل‌تری را تجربه کرد که البته مانع از کاهش ۳. ۱درصدی شاخص‌کل در مقیاس هفتگی نشد.

بدین ترتیب دماسنج بازار سهام در نیمه پایینی کانال ۵. ۱میلیون واحدی چنبره زده و بیشترین ایام در سال‌جاری را هم در همان کانال سپری کرده است. از منظر بازدهی از ابتدای سال ‌هم متوسط عملکرد بورس تا پایان هفته گذشته حدود ۱۱‌درصد بود که با توجه به کنترل التهاب ارز و سکه از یک‌ سو و رشد نسبی قیمت‌ها در بازار مسکن از نوعی همگرایی در رشد بازارهای دارایی در سال‌۱۴۰۱ تا به اینجای کار حکایت دارد.

آثار مهم و اولیه احیای برجام بر بورس

از مهم‌ترین عوامل موثر بر بورس و سایر حوزه‌های سرمایه‌گذاری، سرنوشت مذاکرات رفع تحریم‌ها و امکان انتفاع اقتصاد از تبعات مثبت آن است. مذاکرات جدید با واسطه اروپایی بین ایران و آمریکا باعث احیای مقطعی خوش‌بینی بازارها نسبت به امکان حصول توافق پس از یک دوره تقابل نسبی شد. وضعیتی که در صورت رسیدن به نتیجه نهایی نه‌تنها موجب بازگشت آرامش به بازار دارایی‌های غیرمولد نظیر ارز و سکه خواهد بود بلکه با ایجاد فضای پیش‌ بینی‌پذیری و ثبات نسبی در حوزه سرمایه‌گذاری برای اهالی بورس نیز نویدبخش دوران جدید از منظر کاهش هزینه مبادلاتی صادرکنندگان، تعدیل حساسیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دولت بر قیمت‌گذاری کالاها، تک‌نرخی شدن ارز و در نهایت تسریع در اجرای پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای شرکت‌ها خواهد بود.

استثنای مهم بورس در پیش خور شدن رویدادها

در ادبیات مالی سخن مشهوری وجود دارد که به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کند با طرح شایعه در مورد تحول مثبت یا منفی، موقعیت معاملاتی را تنظیم کنند و پس از تایید خبر قطعی در موقیعت معکوس باشند. اصطلاح "با شایعه بخرید و با خبر بفروشید" دلالت بر این نکته ظریف دارد که بازارهای مالی معمولا قبل از تحقق رویدادها، واکنش نشان می‌دهند و آثار احتمالی را پیش‌خور می‌کنند و با انتشار خبر واقعی، تاثیر جدیدی از تحول نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرند.

این وضعیت هر چند در بازار سرمایه ایران نیز مصادیقی داشته اما مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای و نتیجه آن از شمول این قاعده مستثنی است. به‌عبارت دیگر در طول ۱۸‌ماه اخیر آنقدر شایعه و خبر متناقض در این حیطه منتشرشده و آن‌قدر سیر تحولات درمیان دو طیف خوش‌بینی و بدبینی نوسان کرده که فعالان بازار حساسیت به گمانه‌زنی درخصوص نتیجه نهایی را از دست داده‌اند و دیگر ترجیح می‌دهند برای نشان‌دادن واکنش نهایی تا زمان انتشار خبر قطعی صبر کنند.

مصداق اخیر موضوع در بازار ارز و سکه به واکنش ملایم قیمت‌ها به انتشار خبر غیرمترقبه مذاکرات قطر بازمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گشت که ابعاد کاهشی آن چه در بازار ارز و چه در زمینه حباب سکه با احتیاط همراه بود و البته پنج‌شنبه گذشته مسیر معکوس به خود گرفت. بورس واکنش خفیف و دست‌به‌عصای معامله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گران به تحولات مذاکراتی را به نمایش گذاشت که در نوع خود از سابقه شایعات متناقض در این حوزه در‌ ماه‌های اخیر ناشی می‌شود.

به هرحال آنچه به‌عنوان پیامد نهایی برای سرمایه‌گذاران مهم است عبارت است از احتمال تحقق عکس سخن مشهور "با شایعه بخرید و باخبر بفروشید" در مورد مذاکرات هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای. وضعیتی که همه بازارها از جمله بورس را مستعد واکنش بزرگ‌تر به این رویداد پس از تحقق خبر رسمی توافق احتمالی در زمان وقوع می‌کند.

احتمال تکرار رویه مثبت برای شرکت های پالایشی

اگر از فعالان بازار و مدیران سرمایه‌گذاری بورس در خصوص صنعت برتر فصل بهار ۱۴۰۱ بر اساس عملکرد احتمالی نظر‌سنجی شود احتمالا نام صنعت پالایشگاه پر تکرار‌تر از بقیه رقبا خواهد بود. علت این مسئله به رشد قابل‌ملاحظه قیمت فرآورده‌های پالایشی نسبت به خوراک نفت‌خام بازمی‌گردد که در ادبیات فنی به "کرک‌اسپرد" مشهور است.

مطالعه اولیه نشان می‌دهد این نسبت برای پالایشگاه‌های بورسی در فصل بهار به‌ طور متوسط به بیش از دوبرابر زمستان قبل رسید. شرایطی که زمینه جهش معنادار سودآوری شرکت‌های این صنعت در گزارش‌های فصل اول ۱۴۰۱ را در تئوری ایجاد می‌کند. در این میان سوابق موضوع از جمله دخالت‌های سلیقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای شرکت ملی پخش و پالایش در نحوه محاسبه قیمت خوراک و محصولات و نیز اثر موجودی‌ها بر حاشیه سود موجب‌شده تا سرمایه‌گذاران نسبت به سهام این گروه تا قبل از انتشار گزارش‌های رسمی با احتیاط مواجه شوند.

با این حال بر اساس برخی اخبار، ابلاغیه نهایی نحوه محاسبه قیمت خوراک و فرآورده‌های اصلی (منتشرشده در مهر‌۱۴۰۰) احتمالا برای سال‌جاری نیز پابرجا است. وضعیتی که می‌تواند صنعت پالایشگاهی را به لحاظ بنیادی یک سر و گردن بالاتر از سایر صنایع در زمینه ارقام سودآوری طی فصل اخیر قرار دهد.